1. Nguyên nhân gây bệnh chốc lây ở trẻ

Rất nhiều em bé đi nhà trẻ, mẫu giáo bị bệnh chốc lở, hay chốc lây. Xin BS cho biết nguyên nhân gây bệnh là gì, và vì sao dễ lây như vậy ạ?

ThS.BS Nguyễn Đình Huấn:

Chốc lây (hay gọi là chốc lở) là nguyên nhân rất thường gặp trong các bệnh nhiễm trùng ở trẻ em tại các phòng khám nhi. Theo tên gọi, bệnh chốc lây là bệnh lây rất nhiều. Bệnh do vi trùng gây ra, 2 vi trùng thường gặp là vi trùng tụ cầu vàng và liên cầu sinh mủ.

Tuy nhiên, cha mẹ không nên nhầm lẫn với bệnh chốc ghẻ. Nhiều cha mẹ khi đưa trẻ đi khám thì nói rằng trẻ bị chốc ghẻ, nhưng chốc ghẻ là bệnh do ký sinh trùng.

Đây là bệnh do vi trùng, san thương của bệnh dễ bị lở và rỉ dịch, do đó rất dễ lây. Bệnh có thể lây sang vùng da lành trên cùng 1 em bé và có thể lây từ em bé này sang em bé khác, nhất là trẻ ở độ tuổi đi học. Trong môi trường đông đúc, chật hẹp, tiếp xúc gần nhau, thời tiết nóng ẩm, vệ sinh kém thì bệnh dễ lây lan.

Chốc lây có 2 dạng: chốc lây nguyên phát và chốc lây thứ phát.

Chốc lây nguyên phát là do vi trùng. Chốc lây nguyên phát xảy ra trên nền da bệnh, ví dụ em bé bị chàm và cào, gãi nhiều thì làm bội nhiễm vi khuẩn, gây ra chốc lây hoặc da tổn thương do té ngã, vi trùng bám vào cũng có thể gây chốc lây.

2. Phân biệt chốc lây với thủy đậu và chàm

Nhiều phụ huynh nhầm lẫn bệnh chốc lây và thủy đậu hay bệnh chàm. Nhờ BS mô tả dấu hiệu nhận biết, cách phân biệt 3 bệnh này ạ?

ThS.BS Nguyễn Đình Huấn:

Ba bệnh này hoàn toàn khác nhau về nguyên nhân, biểu hiện lâm sàng và cách điều trị. Nếu bác sĩ chuyên khoa nhi hoặc chuyên khoa da liễu nhìn qua sẽ phân biệt được.

Chàm là viêm da mạn tính, tái đi tái lại nhiều lần, nguyên nhân bệnh không phải do nhiễm trùng và nhiễm siêu vi. San thương của trẻ từ 2 tháng - 2 tuổi hay nổi ở 2 má, nổi hồng ban, mụn nước, rỉ dịch, khiến em bé ngứa rất nhiều; chàm mạn tính sẽ làm thay đổi sắc tố da, da khô, ráp.

Thủy đậu là bệnh do virus, san thương là mụn nước kích cỡ như hạt đậu, lan khắp cơ thể. Từ chuyên môn gọi mụn nước là mụn nhiều tuổi, tức là mụn có kích thước lớn nhỏ khác nhau, lan toàn thân, trẻ có thể bị sốt nhẹ.

Chốc lây là do vi khuẩn (vi trùng) gây ra, có 2 dạng: chốc bóng nước và chốc không bóng nước. Chốc không bóng nước (chốc lở) thì bé sẽ bị lở da, xung quanh có thể có hồng ban, trên nền lở thường có vảy màu vàng như mật ong và san thương nông. Chốc bóng nước sẽ có bóng nước nhưng không nhiều tuổi như thủy đậu, bóng nước phồng to, cương mủ, hồng ban xung quanh.

Đặc điểm dễ nhận biết nhất là thủy đậu và chàm gây ngứa nhiều, còn chốc lây không gây ngứa nhiều.

3. Điều trị bệnh chốc lây ở trẻ

Bệnh chốc lây được điều trị như thế nào, trường hợp nào chỉ cần dùng thuốc bôi, trường hợp nào phải uống thuốc ạ?

ThS.BS Nguyễn Đình Huấn:

Chốc lây là bệnh nhiễm trùng, san thương nhìn rất đáng sợ, nhất là vùng mặt. Nhiều cha mẹ lo lắng, sợ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, nhưng nếu điều trị đúng thì chốc lây không để lại sẹo.

Điều trị chốc lây tương đối đơn giản. Với những tổn thương nhẹ, ít khu trú thì có thể sử dụng dung dịch thuốc màu hoặc kem bôi kháng sinh tại chỗ.

Đối với những tổn thương lan rộng, nhiều, to hoặc chốc bóng nước thì ngoài sử dụng 2 loại thuốc trên, các bác sĩ sẽ phối hợp thêm những kháng sinh uống.

Khi bị bệnh này, trẻ rất ngứa nhưng nếu gãi thì tổn thương càng lan rộng. Phụ huynh có thể làm gì giúp trẻ đỡ khó chịu, bớt cào gãi ạ?

ThS.BS Nguyễn Đình Huấn:

Chốc lây là bệnh nhiễm trùng nên cha mẹ vẫn tắm rửa thường xuyên cho trẻ. Thông thường, chốc lây sẽ không ngứa hoặc ngứa ít nhưng đối với bé có cơ thể nhạy cảm thì em bé sẽ ngứa và gãi nhiều. Chốc lây xảy ra ở trẻ lớn, do đó cần giải thích cho trẻ hiểu rằng gãi sẽ gây ra nhiễm trùng và bệnh lan rộng do rỉ dịch từ bóng nước.

Hạn chế để bé gãi, cho trẻ tắm rửa thường xuyên, cắt móng tay. Khi bác sĩ thấy bệnh nặng thì có thể kê thêm thuốc chống ngứa để em bé cảm thấy dễ chịu hơn.

Khi chăm sóc cho trẻ tại nhà, cha mẹ cần lưu ý gì: cho trẻ ăn gì, tắm rửa ra sao, có được nằm quạt hay máy lạnh không ạ?

ThS.BS Nguyễn Đình Huấn:

Bệnh chốc lây có san thương nhìn rất sợ và lây nhiều nhưng đây là bệnh lành tính. Cho nên, em bé vẫn ăn uống, tắm rửa và sinh hoạt bình thường. Việc nằm quạt hay máy lạnh sẽ không ảnh hưởng đến bệnh chốc lây, tuy nhiên nếu nằm máy lạnh quá nhiều sẽ gây ra bệnh hô hấp, kích phát hen suyễn.

4. Biến chứng của bệnh chốc lây ở trẻ

Bệnh chốc lây có thể thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng nào, thưa BS?

ThS.BS Nguyễn Đình Huấn:

Chốc lây là bệnh lành tính, san thương nông và ít hoặc không để lại sẹo. Tuy nhiên, nếu trẻ gãi nhiều, không vệ sinh, để bệnh lan rộng thì có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ và triệu chứng toàn thân.

Biến chứng của chốc lây là gây ra hội chứng bong da do tụ cầu, nếu chốc lây do tụ cầu. Đây là tình trạng nặng của da liễu ở trẻ em, trẻ sẽ sốt cao, tổn thương da lan rộng, bong da, rỉ dịch nhiều, trẻ lờ đờ, bỏ ăn, bỏ bú hoặc gây ra nhiễm trùng nặng hơn.

Ngoài ra, bệnh có thể gây ra viêm mô tế bào, viêm hạch bạch huyết, một số trường hợp hiếm (khoảng 3%-5%) sẽ gây ra viêm cầu thận cấp sau nhiễm trùng da 3 tuần.

Do đó, việc chăm sóc, điều trị bệnh chốc lây là cần thiết.

5. Ngừa bệnh chốc lây ở trẻ

BS có thể đưa ra các hướng dẫn giúp các phụ huynh và trường mẫu giáo phòng ngừa bệnh chốc lây cho trẻ?

ThS.BS Nguyễn Đình Huấn:

Chốc lây là bệnh nhiễm trùng, do đó, nếu vệ sinh thân thể tốt thì tránh được nhiễm trùng. Những em bé hay chạy nhảy thì dễ bị thương và từ vết thương đó dễ gây chốc lây. Vì vậy, phụ huynh cần hạn chế để trẻ bị té ngã, nếu trẻ có tổn thương da thì nên vệ sinh sạch sẽ, tránh bị chốc hóa trên nền da tổn thương.

Đối với bệnh da sẵn có như chàm, ghẻ thì phải phát hiện và điều trị kịp thời, đúng lúc.

Bệnh còn liên quan đến khí hậu, vệ sinh thân thể, cô giáo và cha mẹ sẽ dư sức để chăm sóc trẻ.

Minh Huy