1. Mùa hè trẻ thường mắc bệnh gì?

Thưa BS Trương Hữu Khanh, vào mùa hè trẻ thường mắc các bệnh nào nhất? Với trẻ sơ sinh với trẻ nhỏ thì khác nhau thế nào? Nguyên nhân do đâu?

BS Trương Hữu Khanh:

Mùa nào cũng có bệnh theo mùa, tác nhân gây bệnh đến mội điều kiện thời tiết thích hợp sẽ nổi lên. Thứ hai là những thay đổi, xáo trộn trong sinh hoạt của trẻ làm cho giảm sức đề kháng. Các yếu tố này góp lại sẽ gây ra một số bệnh. Nguyên tắc của nó chỉ vậy thôi. Thông thường càng nóng, người ta sẽ bị bệnh nhiều hơn. Trời mát mát, trẻ sẽ ít bệnh hơn. Khi đến giai đoạn trời hay mưa, một số bệnh liên quan đến muỗi xuất hiện, đó là các nhóm bệnh ta cần lưu ý.

Với một người mẹ sinh trẻ vào mùa hè thường sẽ rất cực bởi vì quá nóng. Thời tiết nóng sẽ khiến cho người mẹ và trẻ sơ sinh biếng ăn. Cộng thêm việc kiêng cữ không  cho em bé ra ngoài, trẻ sẽ càng nổi sảy thêm, có thể trở thành nhiễm trùng da. Người mẹ cũng bị nổi sảy nên chất lượng sữa cũng sẽ kém đi. Trẻ nóng nực trẻ sẽ không chịu bú.

Hiện nay, người ta thấy một em bé sơ sinh nếu nằm điều hòa tốt hơn nằm quạt. Điều hòa không khí nó sẽ đều ở trong phòng, chỉ cần tránh nằm sát luồng gió từ quạt hay máy lạnh thổi ra. Nếu mình nằm ở góc xa, mình chỉ cần mở ở nhiệt độ 27 đến 28 độ C thì em bé sẽ mát và dễ bú hơn.

2. Trẻ chơi ngoài nắng rồi bị sốt, cần xử trí thế nào?

Trong trường hợp nếu em bé ham chơi ngoài nắng, chẳng may bị sốt bố mẹ cần xử trí thế nào? Đặc biệt trong mùa dịch COVID-19 này ạ?

BS Trương Hữu Khanh:

Thông thường, một em bé vận động quá nhiều hay cha mẹ cho bé đi chơi nhiều thì bé sẽ có nguy cơ bị cảm nắng. Nếu em bé dang nắng nhiều quá, dầm nước nhiều quá thì có thể bị cảm và sốt rất cao, sốt li bì sau đó bắt đầu ho.

Lúc này cha mẹ cần cặp nhiệt độ cho đúng. Phải bắt trẻ nghỉ ngơi, cho trẻ uống thuốc hạ sốt nếu trẻ sốt hơn 38.5 độ. Thông thường làm như vậy bé sẽ hết.

Quan trọng nhất là mình phải phòng ngừa, không thể để trẻ thích làm gì thì làm trong mùa hè. Lúc chơi, trẻ có thể ham chơi, quên uống nước, quên ăn, không biết mệt nhưng khi bắt đầu dừng lại thì nó mới bắt đầu mệt. Khi mệt thì trẻ bị sốt li bì, khó chịu.

Phụ huynh cần lưu ý những sinh hoạt nào dù là hè hay không hè, những ngày cuối tuần cũng phải điều độ. Sự điều độ đó gồm: giấc ngủ, bữa ăn, uống nước. Ta cần chú ý đến những cái đó.

3. Tại sao vào mùa hè mà trẻ lại bị cảm lạnh?

Nhiều phụ huynh thắc mắc tại sao vào mùa hè mà em bé lại bị cảm lạnh. Thưa BS Khanh xin nhờ BS giải đáp về vấn đề này?

BS Trương Hữu Khanh:

Cảm lạnh là do tắm sai, nghịch nước sai. Ví dụ như hè đi chơi cho đã nhưng sau đó nhào vào tắm liền. Xuống hồ nước rồi thì trẻ cứ tắm dầm hoài từ giờ này đến giờ khác không chịu lên. Sau đó trẻ về nhà tắm tiếp.

Thường trẻ sẽ thích nhảy vào nước mát khi cảm thấy nóng nực, người lớn cần phải hiểu điều đó nếu không trẻ sẽ bị cảm.

Hoặc trẻ vừa đi ra ngoài rất nóng nhưng bước ngay vào phòng máy rất lạnh.

Cứ thay đổi nhiệt độ như vậy, trẻ sẽ bị cảm lạnh: hắt xì, sổ mũi…

Nguyên tắc là khi mình đi về có nhiều mồ hôi, thì lau mồ hôi hoặc thay quần áo để hết mồ hôi ẩm đó. Lúc đó, lỗ chân lông nở ra hết, trẻ không được tắm ngay. Thường mình ngồi lại từ 10 đến 15 phút, sau đó lau sạch mồ hôi rồi mới đi tắm.

4. Mùa hè vận động nhiều, trẻ cần có chế độ dinh dưỡng thế nào?

Mùa hè vì không phải đến trường nên các bé hoạt động và tiêu hao năng lượng khá nhiều. Xin hỏi BS cần có chế độ dinh dưỡng thế nào để giúp các bé có thật nhiều năng lượng cho một mùa hè vui?

BS Trương Hữu Khanh:

Trẻ sẽ hoạt động nhiều vào mùa hè, nên sẽ tiêu hao năng lượng nhiều hơn. Mình phải cung cấp đủ nhóm chất, đặc biệt là đạm, rau xanh, trái cây tươi, dầu, tinh bột đặc biệt là phải cung cấp đủ nước. Trẻ sẽ thường ham chơi nên sẽ dễ quên uống nước.

Đặc biệt là các em bé có độ tuổi bắt đầu phát triển chiều cao, dinh dưỡng rất quan trọng. Mình có thể thay nước bằng sữa, và mùa hè đó là cơ hội cho bé vận động, tập thể dục, sẽ kích thích sự tăng trưởng.

5. Trẻ nên giữ gìn vệ sinh thân thể thế nào?

Nên giáo dục các bé thế nào trong việc giữ gìn vệ sinh thân thể cũng như môi trường sống, đặc biệt trong mùa dịch COVID-19 còn khá phức tạp?

BS Trương Hữu Khanh:

Trẻ vị thành niên thì đã hiểu biết hiện nay đang là dịch COVID-19, virus tấn công vào đường phổi. Nếu trẻ vị thành niên không bảo vệ bản thân mình, trẻ sẽ mang những mầm bệnh đó về lây cho người lớn. Đặc biệt nếu lây cho ông bà (là người cao tuổi) đã có bệnh nền mà mắc bệnh sẽ rất nguy hiểm.

Do vậy, trẻ đi chơi là phải biết mình đi với ai, đi vào chỗ nào, phải sử dụng khẩu trang và 5K. Đi xong là về, không được la cà chỗ này chỗ kia. Cần phải tránh xa những nơi đông người không kiểm soát được. Nếu một trẻ vị thành niên mắc bệnh nhưng di chuyển nhiều nơi thì sẽ gây khó khăn cho người lớn tuổi trong nhà.

Đừng tưởng trẻ nhỏ không hiểu, bởi vì trẻ nhỏ nói gì nghe đấy. Quan trọng hơn hết, phải tập cho trẻ mang khẩu trang đúng, thậm chí trẻ còn nhắc người lớn mang khẩu trang.

Thứ hai, đó là tập rửa tay. Ví dụ như phải đi đến nơi nguy hiểm vì phải khám bệnh hay chích ngừa, có thể mang thêm nón che giọt bắn và khi về nhà rửa tay ngay. Đó là cách bảo vệ trẻ trong mùa dịch COVID-19 này.

6. Thời tiết nắng lắm mưa nhiều, các bé nên mặc quần áo thế nào?

Thưa BS vào mùa hè thời tiết nắng lắm mưa nhiều, các bé nên được trang bị quần áo thế nào khi đi ra ngoài hoặc khi ở nhà?

BS Trương Hữu Khanh:

Quần áo của trẻ sẽ tùy thuộc vào môi trường, nếu mà nắng quá mình vẫn có thể mắc áo dài tay nhưng phải ở dạng cotton để hút mồ hôi. Còn nếu mặc đồ ngắn cho mát, ánh nắng sẽ gây ảnh hưởng đến làn da.

Khi áo ướt vì mồ hôi, nếu không tiện thay ngay thì cần dùng chất liệu thấm hút tốt.

Tùy theo chỗ mà mình cho trẻ mặc đồ như thế nào. Ví dụ như vùng đó nóng nhưng không nắng, mình cho trẻ mặc áo thoáng để thoát mồ hôi nhanh. Còn vừa nắng và nóng, mình cho trẻ mặc áo tay dài nhưng chất liệu mát để đỡ đổ mồ hôi.

7. Nếu sinh hoạt trong phòng máy lạnh ba mẹ cần để ý điều gì?

Một số bậc phụ huynh vì thấy con nóng nực khó chịu nên đã không cho bé ra ngoài chỉ để bé ở trong phòng bật máy lạnh, điều này có nên không? Nếu sinh hoạt trong phòng máy lạnh ba mẹ cần để ý con thế nào, nhiệt độ bao nhiêu là vừa phải ạ?

BS Trương Hữu Khanh:

Đây là mùa dịch COVID-19, người nhà không muốn cho em bé ra ngoài là điều dễ hiểu. Nhưng khi ở nhà, trẻ sẽ xem tivi, chơi điện thoại cả ngày. Như vậy, trẻ sẽ ít vận động. Thậm chí trẻ còn thức khuya để xem truyền hình hay chơi điện tử sẽ sinh ra béo phì, không đủ giấc ngủ, ăn uống lệch giờ, phụ huynh cần lưu ý đến điều đó.

Ngủ trong phòng từ 26 đến 27 độ là chuyện bình thường nhưng vẫn cần những lúc trẻ đi ra vận động bên ngoài. Không gian đó không quá khó tìm, bởi vì hiện nay mọi người ở nhà nhiều hơn nên mình chọn những nơi vắng người và cho trẻ đeo khẩu trang đi bộ với người lớn để đảm bảo an toàn. Trẻ không nên ở nhà lâu.

Trọng Dy