WHO: Việt Nam nằm trong nhóm nguy cơ cao bị virus bại liệt xâm nhập

Ngày 14/11, Bộ Y tế đã gửi văn bản yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cùng các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur và các bệnh viện tăng cường phòng, chống bệnh bại liệt, đặc biệt tại các địa phương biên giới giáp Lào và khu vực có người trở về từ vùng dịch. Bộ nhấn mạnh cần rà soát tỷ lệ uống và tiêm vaccine bại liệt, bảo đảm an toàn tiêm chủng và không để xảy ra lây nhiễm chéo.

Dù Việt Nam đã được WHO công nhận thanh toán bại liệt từ năm 2000, tổ chức này vẫn xếp Việt Nam vào nhóm quốc gia có nguy cơ cao virus xâm nhập trở lại. Điều này đồng nghĩa chỉ một sơ hở nhỏ trong tiêm chủng cũng có thể ảnh hưởng đến thành quả hơn 20 năm kiểm soát bệnh.

Trước tình hình đó, người dân, đặc biệt là phụ huynh có con nhỏ, cần nắm rõ những thông tin quan trọng sau về virus bại liệt để chủ động phòng ngừa:

Vì sao Việt Nam có nguy cơ cao dù đã thanh toán bệnh bại liệt?

WHO đánh giá Việt Nam thuộc nhóm nguy cơ cao vì virus bại liệt vẫn lưu hành tại một số quốc gia như Afghanistan, Pakistan và xuất hiện các chủng nguồn gốc vaccine (cVDPV) ở những nước có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Việc giao thương, du lịch, di cư làm tăng khả năng virus xâm nhập trở lại. Bên cạnh đó, một số địa phương trong nước giảm tỷ lệ tiêm chủng sau COVID-19, tạo ra “khoảng trống miễn dịch”, chỉ cần một lỗ hổng nhỏ cũng đủ để virus lây lan. Môi trường vệ sinh chưa đảm bảo cũng là điều kiện để poliovirus tồn tại nhiều tuần và phát tán.

Vaccine có vai trò thế nào trong phòng bại liệt?

Hiện có hai nhóm vaccine phòng bại liệt gồm vaccine đơn độc (dạng uống giảm độc lực và dạng tiêm bất hoạt) và vaccine phối hợp giúp bảo vệ nhiều bệnh trong một mũi tiêm, giảm số lần tiêm cho trẻ. Việc lựa chọn loại nào sẽ tùy vào chỉ định của bác sĩ, nhưng điều quan trọng nhất là trẻ phải được tiêm đủ và đúng lịch để tạo miễn dịch bền vững.

Hiệu quả bảo vệ của vaccine đã được chứng minh rõ ràng trong lịch sử: trước năm 1955, mỗi năm thế giới ghi nhận hàng trăm nghìn ca bại liệt và hàng chục nghìn trẻ bị liệt vĩnh viễn. Từ khi triển khai tiêm chủng rộng rãi, tỷ lệ mắc giảm hơn 99%. CDC Hoa Kỳ ghi nhận từ 35.000 ca năm 1953 xuống gần 0 vào cuối thập niên 1970. Điều đó cho thấy: chỉ cần lơ là tiêm chủng, bại liệt hoàn toàn có thể quay trở lại.

Triệu chứng sớm của bệnh bại liệt là gì?

Người bệnh có thể sốt, mệt, đau họng, buồn nôn, cứng gáy hoặc đau cơ. Dấu hiệu nặng cần cấp cứu ngay gồm: liệt chi, yếu cơ tiến triển nhanh hoặc khó thở.

Cần làm gì để ngăn nguy cơ virus xâm nhập?

Bộ Y tế yêu cầu tăng cường giám sát liệt mềm cấp, tiêm đủ vaccine IPV/bOPV cho trẻ, tiêm bù - tiêm vét tại địa bàn nguy cơ, đồng thời sẵn sàng triển khai chiến dịch tiêm bổ sung nếu phát hiện virus trong cộng đồng hoặc môi trường.

Cha mẹ và cộng đồng cần làm gì?

Quan trọng nhất là đưa trẻ đi tiêm đúng lịch, không trì hoãn dù trẻ ho hoặc sốt nhẹ nếu bác sĩ cho phép. Cần duy trì vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng, xử lý phân đúng cách và theo dõi thông tin từ nguồn chính thống để tránh tin giả về vaccine. Mỗi gia đình tiêm đủ cho trẻ chính là góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giữ vững thành quả chống bại liệt hơn 20 năm qua.