Vitamin A và E: Lợi bất cập hại khi bổ sung quá liều

Vitamin không phải lúc nào cũng là “vị cứu tinh” cho sức khỏe

Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng chuộng thực phẩm chức năng và các loại vitamin bổ sung, giới chuyên gia dinh dưỡng tại Mỹ đã đưa ra cảnh báo quan trọng: một số loại vitamin không những không giúp tăng cường sức khỏe, mà còn có thể gây hại nếu sử dụng sai cách hoặc quá liều.

Theo bài viết đăng trên National Geographic ngày 2/4, BS JoAnn Manson (Trưởng khoa Y học Dự phòng tại Bệnh viện Brigham and Women’s, Boston) nhấn mạnh: “Rất nhiều người luôn tìm kiếm một loại "thuốc thần kỳ" cho sức khỏe, nhưng thực phẩm bổ sung không phải là câu trả lời”.

GS Walter Willett, chuyên gia dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan cũng khẳng định: “Tôi không khuyến nghị dùng vitamin bổ sung nếu không có lý do cụ thể”.

Không giống các vitamin tan trong nước (như vitamin C, B) vốn dễ dàng được đào thải qua nước tiểu nếu dư thừa, các vitamin tan trong chất béo như A, D, E và K lại tích tụ trong gan và mô mỡ, dễ dẫn đến ngộ độc nếu lạm dụng. Vì thế, Viện Hàn lâm Khoa học, Kỹ thuật và Y học Quốc gia Hoa Kỳ đã thiết lập ngưỡng tiêu thụ tối đa (Tolerable Upper Intake Level - UL) để hạn chế nguy cơ sức khỏe.

Vitamin A: Cần thiết nhưng dễ gây ngộ độc

Vitamin A đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì thị lực, miễn dịch và sinh sản. Mức khuyến nghị hàng ngày là 900 microgram với nam và 700 microgram với nữ. Tuy nhiên, chỉ một khẩu phần gan bò 85g đã chứa hơn 6.500 microgram vitamin A - gấp đôi ngưỡng an toàn (3.000 microgram/ngày).

BS Yufang Lin (Cleveland Clinic) cảnh báo rằng chỉ một liều cao duy nhất cũng có thể gây độc với các triệu chứng như đau khớp, nhức đầu, rụng tóc, buồn nôn, thậm chí suy giảm thị lực hoặc tử vong. Phụ nữ mang thai đặc biệt cần thận trọng vì vitamin A liều cao có thể gây dị tật bẩm sinh.

Đáng lưu ý, vitamin A từ thực phẩm tự nhiên giúp giảm nguy cơ ung thư, nhưng nếu dùng dạng viên uống, nó lại có thể làm tăng nguy cơ do ảnh hưởng đến sự phân chia tế bào.

Vitamin E: Chống oxy hóa hay… tăng nguy cơ tử vong?

Vitamin E tự nhiên có nhiều trong dầu mầm lúa mì, bơ, cá và các loại hạt. Tuy nhiên, các dạng bổ sung, đặc biệt là alpha-tocopherol, đang bị đặt dấu hỏi lớn. Một nghiên cứu cho thấy chỉ cần bổ sung 268mg/ngày cũng có thể làm tăng 17% nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt. Ngoài ra, vitamin E liều cao còn làm tăng nguy cơ xuất huyết, ảnh hưởng đến khả năng đông máu và tương tác tiêu cực với một số thuốc điều trị ung thư.

“Ngay cả khi chưa đến ngưỡng gây độc, vitamin E vẫn có thể gây hại” - BS Manson cảnh báo.

Chuyên gia khuyên gì?

Thay vì lạm dụng các loại vitamin tổng hợp, chuyên gia khuyến nghị nên bổ sung dinh dưỡng qua chế độ ăn cân bằng, đa dạng và lành mạnh. Vitamin chỉ nên được dùng khi có chỉ định cụ thể từ bác sĩ, đặc biệt với các loại tan trong chất béo như A và E.

BS Jen Messer - Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng bang New Hampshire (Mỹ), kết luận: “Tốt nhất là nên ưu tiên vitamin từ thực phẩm tự nhiên. Lợi ích từ viên uống bổ sung thường không lớn hơn rủi ro mà chúng có thể mang lại”.