Ngứa do ký sinh trùng, vì sao uống thuốc rồi vẫn ngứa dai dẳng?

Ngứa do ký sinh trùng là gì?

Ký sinh trùng có thể gây ngứa theo nhiều cách khác nhau. Phổ biến nhất là:

• Ký sinh trùng ngoài da như ghẻ, chấy, rận, ấu trùng giun móc xuyên da.
• Ký sinh trùng đường ruột (giun đũa, giun móc, giun lươn, sán…) gây ngứa gián tiếp thông qua phản ứng dị ứng và miễn dịch.

Trong trường hợp ký sinh trùng đường ruột, người bệnh không nhất thiết phải có tổn thương da rõ ràng, mà chỉ thấy ngứa âm ỉ, ngứa từng cơn, thường nặng hơn về đêm, đôi khi kèm mề đay, nổi sẩn, hoặc hoàn toàn không có dấu hiệu trên da.

Ngứa do ký sinh trùng có chữa khỏi được không?

Câu trả lời là: đa số có thể chữa khỏi, nếu:

• Xác định đúng loại ký sinh trùng
• Dùng đúng thuốc, đúng liều, đủ thời gian
• Đồng thời xử lý các yếu tố đi kèm

Tuy nhiên, trên thực tế, không ít trường hợp vẫn ngứa dù đã điều trị, và đây chính là lúc cần nhìn vấn đề rộng hơn.

Vì sao đã dùng thuốc rồi mà vẫn ngứa?

Có ít nhất 5 nhóm nguyên nhân thường gặp:

1. Chưa diệt hết ký sinh trùng

Một số loại ký sinh trùng có chu kỳ sống phức tạp, cần:

• Uống thuốc nhắc lại sau 2-4 tuần
• Phối hợp nhiều loại thuốc
• Điều trị cả người sống chung (gia đình, tập thể)

Nếu chỉ uống một liều duy nhất, ký sinh trùng có thể chưa bị loại bỏ hoàn toàn, đặc biệt là giun lươn hoặc các nhiễm trùng mạn tính.

2. Phản ứng dị ứng sau khi ký sinh trùng chết

Khi ký sinh trùng bị tiêu diệt, cơ thể sẽ hấp thu:

• Xác ký sinh trùng
• Protein lạ

→ kích hoạt phản ứng miễn dịch

Hệ quả là ngứa có thể tăng lên tạm thời, kéo dài vài tuần sau điều trị. Đây là lý do bác sĩ thường phối hợp thêm thuốc: kháng histamine, thuốc giảm viêm, thuốc hỗ trợ gan.

3. Ngứa không còn do ký sinh trùng nữa

Đây là điểm rất quan trọng.

Sau khi đã điều trị ký sinh trùng, nguyên nhân gây ngứa có thể đã thay đổi, ví dụ:

• Viêm da dị ứng
• Mề đay mạn tính
• Viêm da cơ địa
• Ngứa do stress, lo âu
• Rối loạn thần kinh cảm giác

Nếu tiếp tục chỉ “tập trung diệt ký sinh trùng”, người bệnh sẽ rơi vào vòng lặp: uống thuốc - ngứa - lo lắng - uống tiếp.

4. Ngứa là biểu hiện của bệnh lý nội khoa khác

Ngứa kéo dài, không rõ nguyên nhân, đặc biệt không kèm tổn thương da, cần nghĩ đến:

• Bệnh gan mật (ứ mật, viêm gan)
• Bệnh thận mạn
• Rối loạn tuyến giáp
• Đái tháo đường
• Thiếu sắt, thiếu vitamin B12
• Một số bệnh huyết học

Trong các trường hợp này, ký sinh trùng chỉ là yếu tố tình cờ, không phải nguyên nhân chính.

5. Lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng

Một số người:

• Uống thuốc tẩy giun nhiều lần không cần thiết
• Kết hợp thuốc Đông - Tây y không kiểm soát
• Dùng nhiều sản phẩm “giải độc - mát gan”

Điều này có thể làm tối loạn chức năng gan, tăng phản ứng dị ứng khiến ngứa kéo dài hoặc nặng hơn.

Khi nào cần đi khám lại?

Người bệnh nên đi khám chuyên khoa nếu:

• Ngứa kéo dài trên 4-6 tuần sau điều trị
• Ngứa dữ dội về đêm, ảnh hưởng giấc ngủ
• Có kèm sụt cân, mệt mỏi, vàng da, nổi mề đay tái phát
• Đã điều trị nhiều đợt nhưng không cải thiện
  
  

Tùy trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định: xét nghiệm ký sinh trùng chuyên sâu; xét nghiệm gan - thận - tuyến giáp; đánh giá dị ứng, miễn dịch; khám da liễu hoặc nội khoa tổng quát.

Điều quan trọng nhất: đừng tự “gán” mọi cơn ngứa cho ký sinh trùng

Không phải cứ ngứa là do giun sán, và không phải cứ uống thuốc diệt ký sinh trùng là xong. Ngứa là một triệu chứng phức tạp, liên quan đến da, miễn dịch, thần kinh và cả tâm lý.

Điều trị hiệu quả đòi hỏi:

• Xác định đúng nguyên nhân
• Điều trị đủ nhưng không lạm dụng
• Theo dõi toàn diện sức khỏe, không chỉ một bệnh

Hiểu đúng - điều trị đúng - và kiên nhẫn, đó mới là cách giúp người bệnh thoát khỏi cơn ngứa dai dẳng và lấy lại chất lượng cuộc sống.