Cuối năm - “mùa nhạy cảm” của người cao huyết áp

Lý do cuối năm huyết áp dễ tăng cao

Tăng huyết áp vốn là bệnh mạn tính, tiến triển âm thầm. Nhưng vào cuối năm, nhiều yếu tố cùng lúc có thể làm huyết áp dao động mạnh:

• Nhiệt độ giảm → mạch máu co lại → huyết áp tăng
• Sinh hoạt thất thường, thức khuya → rối loạn nhịp sinh học
• Ăn mặn, ăn nhiều chất béo, rượu bia → giữ nước, tăng áp lực máu
• Không khí ô nhiễm → tăng nguy cơ biến cố tim mạch

Chính vì vậy, cuối năm thường là thời điểm gia tăng nhập viện vì tăng huyết áp, đột quỵ và nhồi máu cơ tim, nhất là ở người lớn tuổi.

Trời lạnh: vì sao huyết áp dễ “vọt cao”?

Ở miền Bắc: cần cảnh giác hơn

Khi trời lạnh, cơ thể phản xạ co mạch ngoại biên để giữ ấm. Hệ quả là:

• Lòng mạch hẹp lại
• Tim phải bơm mạnh hơn
• Huyết áp tăng cao hơn bình thường
  
  

Vào buổi sáng sớm - lúc nhiệt độ thấp nhất - nguy cơ tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim tăng rõ rệt, đặc biệt với người đã có tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa mạch.

Người bệnh cần:

• Giữ ấm cổ, ngực, bàn tay - bàn chân
• Tránh ra ngoài sáng sớm khi trời quá lạnh
• Không tắm nước lạnh, không thay đổi nhiệt độ đột ngột
  
  

Ở miền Nam: đừng chủ quan

Dù chỉ “se lạnh”, nhưng sự thay đổi nhiệt độ so với ngày thường vẫn đủ khiến huyết áp dao động, nhất là khi:

• Phòng máy lạnh lạnh sâu
• Ra vào giữa môi trường nóng - lạnh liên tục
• Thức khuya, uống rượu bia nhiều

Người bệnh miền Nam thường chủ quan hơn, dẫn đến bỏ qua việc theo dõi huyết áp trong giai đoạn này.

Ô nhiễm bụi mịn: kẻ thù thầm lặng của người cao huyết áp

Cuối năm, nhiều thành phố lớn ghi nhận nồng độ bụi mịn PM2.5 tăng cao. Với người tăng huyết áp, bụi mịn không chỉ ảnh hưởng hô hấp mà còn:

• Gây viêm mạch máu
• Làm rối loạn chức năng nội mạc
• Tăng nguy cơ co mạch và hình thành cục máu đông

Nhiều nghiên cứu cho thấy, những ngày ô nhiễm không khí cao, số ca đột quỵ và biến cố tim mạch tăng rõ rệt.

Người bệnh nên:

• Theo dõi chỉ số chất lượng không khí (AQI)
• Hạn chế ra ngoài khi AQI xấu
• Đeo khẩu trang đạt chuẩn lọc bụi mịn
• Không tập thể dục ngoài trời vào giờ cao điểm ô nhiễm
  
  

Cuối năm ăn uống - tiệc tùng: “bẫy” của huyết áp

Cuối năm là mùa của: Món mặn, món kho, thực phẩm chế biến; rượu bia, nước ngọt; ăn muộn, ăn quá no... Tất cả đều có thể khiến:

• Giữ muối - giữ nước
• Tăng thể tích tuần hoàn
• Làm huyết áp tăng khó kiểm soát

Lưu ý quan trọng:

• Không “xả láng” rồi bù thuốc
• Hạn chế rượu bia (tốt nhất là không uống)
• Giữ khẩu phần muối < 5g/ngày
• Ưu tiên rau xanh, cá, trái cây ít ngọt
• Đừng tự ý thay đổi thuốc trong dịp cuối năm
  
  

Một sai lầm hay gặp là:

• Thấy huyết áp tăng → tự tăng liều
• Thấy ổn → tự giảm hoặc bỏ thuốc

Cuối năm, huyết áp có thể dao động nhiều hơn bình thường, nhưng việc điều chỉnh thuốc cần có bác sĩ theo dõi.

Người bệnh nên:

• Đo huyết áp đều đặn, nhất là buổi sáng
• Ghi lại chỉ số để theo dõi xu hướng
• Tái khám đúng hẹn, không trì hoãn vì bận cuối năm
  
  

Dấu hiệu cảnh báo cần đi bệnh viện ngay

Người tăng huyết áp cần đi khám cấp cứu ngay nếu có:

• Đau đầu dữ dội, đột ngột
• Hoa mắt, chóng mặt, nói khó
• Tê yếu tay chân, méo miệng
• Đau ngực, khó thở

Đây có thể là dấu hiệu của đột quỵ hoặc biến cố tim mạch, không nên chần chừ.

Tóm lại:  

Cuối năm là giai đoạn nhạy cảm với người bệnh cao huyết áp, đặc biệt trong bối cảnh: Miền Bắc lạnh sâu; miền Nam thay đổi nhiệt độ; ô nhiễm bụi mịn gia tăng. Chăm sóc tốt huyết áp lúc này không chỉ giúp đón Tết an toàn, mà còn là cách bảo vệ trái tim và mạch máu lâu dài. Với người cao huyết áp, cuối năm không phải là lúc chủ quan - mà là lúc chăm mình kỹ hơn một chút.