Ngất xỉu khi đang… rặn “ẻ”: chuyện “trời ơi đất hỡi” mà bác sĩ lại bảo không sao

Vì sao rặn đi cầu lại có thể gây ngất?

Ủa? Ngất xỉu mà không nguy hiểm sao? Hay bác sĩ nói cho… đỡ lo? Thật ra, câu trả lời nghiêm túc hơn bạn nghĩ.

Để hiểu chuyện này, ta cần làm quen với một “nhân vật” rất quen mà ít ai để ý: dây thần kinh phế vị.

Khi bạn rặn mạnh lúc đi cầu, cơ thể vô tình thực hiện một động tác gọi là nghiệm pháp Valsalva. Nói nôm na là:

• Bạn nín thở
• Gồng bụng
• Tăng áp lực trong ổ bụng và lồng ngực
  
  

Hệ quả là:

• Máu từ tim lên não giảm tạm thời
• Nhịp tim chậm lại
• Huyết áp tụt xuống trong chốc lát
• Não vốn rất “khó tính”, chỉ cần thiếu máu vài giây là… tắt đèn.

Và thế là bạn choáng váng, hoa mắt, thậm chí ngất xỉu ngay trong nhà vệ sinh - nơi không ai muốn nổi tiếng.

Hiện tượng này có tên đàng hoàng trong y khoa:  Ngất do phản xạ phế vị khi đi đại tiện (defecation syncope).

Vì sao bác sĩ nói “không nguy hiểm”?

Bởi vì trong đa số trường hợp, đây là: 

• Ngất thoáng qua
• Không tổn thương não
• Không để lại di chứng
• Tỉnh lại nhanh, không co giật, không liệt, không méo miệng
  
  

Nói cách khác, nguy hiểm không nằm ở cú ngất, mà nằm ở: té đập đầu; hoảng loạn quá mức. Do đó, bác sĩ thường khuyên rất thực tế: “Đừng để táo bón, đừng cố rặn.” Không phải coi nhẹ, mà là đánh đúng vào gốc rễ vấn đề.

Khi nào ngất lúc đi cầu KHÔNG còn là chuyện vui để kể?

Có những tình huống mà bác sĩ sẽ không cười, và bạn cũng không nên cười. Cần đi khám ngay nếu:

• Ngất lặp đi lặp lại nhiều lần
• Ngất kèm đau ngực, khó thở
• Ngất kéo dài, tỉnh chậm
• Sau ngất có co giật, méo miệng, yếu tay chân
• Người bệnh có tiền sử: Bệnh tim; rối loạn nhịp; hẹp van tim; tai biến mạch máu não
  
  

Lúc này, “ngất khi đi cầu” có thể chỉ là giọt nước làm tràn ly, chứ không phải vấn đề chính.

Có chữa khỏi hẳn được không?

Tin vui là: Phần lớn trường hợp có thể kiểm soát rất tốt, thậm chí không tái phát, nếu bạn làm được 3 việc sau:

1. Giải quyết táo bón - kẻ chủ mưu thầm lặng: Uống đủ nước; ăn nhiều rau, trái cây; bổ sung chất xơ hòa tan; đi cầu đúng giờ, đừng “nín nhịn”.
2. Thay đổi “thái độ” khi đi cầu: Không rặn như… tập gym; không ngồi quá lâu lướt điện thoại; nếu chưa đi được thì đứng dậy đi ra, quay lại sau.
3. Với người dễ choáng: Đứng lên chậm rãi sau khi đi cầu. Nếu thấy hoa mắt hãy ngồi lại ngay, đừng cố gắng đi ra ngoài lập tức.
   
   

Một lời an ủi rất thật lòng

Nếu bạn từng ngất trong nhà vệ sinh, bạn không phải người đầu tiên, cũng không phải người cuối cùng. Chuyện này không nói lên bạn yếu đuối, càng không phải bệnh “kỳ cục”. Nó chỉ là một phản xạ sinh lý xảy ra đúng lúc… hơi tréo ngoe.

Quan trọng là:

• Hiểu đúng
• Đừng hoảng
• Xử lý từ gốc

Và nếu có gì bất thường hơn mức “hài hước cho qua”, thì bệnh viện luôn là nơi bạn nên đến sớm, để được các bác sĩ hỗ trợ kịp thời.