Thuốc ngăn ngừa... tự sát

Trung bình cứ 18 phút lại có ai đó trên thế giới tự sát và cứ 1 phút lại có người muốn tự tìm đến cái chết.

Các nhà khoa học từ nhiều năm đã cố gắng tìm câu trả lời cho thắc mắc mà bất cứ ai trong chúng ta đều đặt ra khi biết có ai đó vừa tự kết liễu cuộc đời mình: Liệu có cách nào để làm giảm bớt những thảm kịch này?

Thảm kịch đáng báo động

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Ngăn ngừa tự tử quốc tế (IASP): trong vòng 45 năm qua, tỷ lệ tự tử đã tăng gần 60% trên toàn thế giới. Hiện mỗi năm thế giới có khoảng 20-60 triệu người có hành vi tự tử, với khoảng 1 triệu người chết. Số người chết vì tự sát còn cao hơn cả số người thiệt mạng vì án mạng và chiến tranh cộng lại!

Những thông tin được TS. Jose Manoel Bertolote, một quan chức sức khỏe tâm thần thuộc WHO đưa ra nhân Ngày Thế giới ngăn ngừa tự sát 10/9 cũng cho thấy: Nạn tự sát đang là một vấn đề nan giải của cả thế giới, đặc biệt tại các nước phát triển.

Điều đáng nói là những người “chán sống” đều còn rất trẻ. Theo báo cáo của IASP, Pháp là quốc gia đứng đầu thế giới về số thanh thiếu niên trong độ tuổi 15-24 tự tử, đứng hàng thứ hai (sau tai nạn giao thông) và cứ mỗi ngày lại có 7 người trong độ tuổi từ 7-34 chết vì tự tử.

Tại Mỹ, tự sát là nguyên nhân đứng hàng thứ ba trong số các nguyên nhân gây tử vong cho thanh thiếu niên từ 15-24 tuổi và đứng thứ sáu trong các vụ chết của thiếu niên từ 5-14 tuổi. Nhật Bản hiện cũng phải đau đầu trước nạn tự tử tập thể đang gia tăng nơi giới trẻ.

Mỗi năm trên thế giới có khoảng 1 triệu người chết do tự sát

Nguyên nhân do đâu?

Giới khoa học từ nhiều năm đã để tâm nghiên cứu làm sáng tỏ nguyên nhân dẫn đến tự sát. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn còn tồn tại nhiều quan điểm trái ngược nhau về vấn đề này. Có người cho rằng những bi kịch trong xã hội là nguyên nhân chính đẩy một con người tới tự sát. Người khác lại cho rằng, ảnh hưởng lớn nhất gây tới tự sát là cá tính bẩm sinh.

Phần lớn các nhà khoa học còn lại thì đồng tình với ý kiến: khả năng tự sát được quyết định bởi những yếu tố sinh học. “Điều này giải thích tại sao trong những hoàn cảnh giống nhau có những người thoát ra được còn những người khác lại không” - bà Victoria Arango thuộc Viện Tâm lý học New York giải thích trên tạp chí American Scientist. Bà cùng các nhà khoa học thuộc Trung tâm Y học ở Columbia đã tiến hành nghiên cứu hàng trăm bộ não của những người chết vì tự sát và nhận thấy rằng chính sự hấp tấp, xốc nổi là nguồn gốc của mọi cuộc tự sát.

Những nghiên cứu của bà Arango đã đem lại nhiều bất ngờ. Ở tất cả những người tự sát, đã có sự thay đổi không ít thì nhiều - tại hai vùng của bộ não: vùng nằm ngay trên mắt và một phần trong vùng gốc của não bộ. Cả hai đều chịu trách nhiệm sản xuất và sử dụng serotonina - hormon có tác dụng làm giảm sự căng thẳng. Chính khả năng sản xuất serotonina bị rối loạn đã dẫn đến thiếu hụt nghiêm trọng hormon này, khiến người ta không thể tự cân bằng tâm lý mà trở nên nóng nảy, hấp tấp và thiếu bình tĩnh.

Nghiên cứu những người đã trải qua một thời niên thiếu đầy bi kịch cho thấy, trong não của họ có nhiều thay đổi nghiêm trọng và không có khả năng trở lại như cũ. Chính sự thay đổi và rối loạn này đã làm nảy sinh các loại bệnh thuộc hệ thần kinh khiến bệnh nhân liên tục phải trải qua hai thái cực hoặc tuyệt vọng hoặc sung sướng.

Khi cảm giác tuyệt vọng xảy ra, các bệnh nhân thường không chịu dùng thuốc và hầu như tất cả đều nghĩ đến việc tự sát. 90% bệnh nhân muốn tự tử và nhiều người đã thành công!

Khả năng chữa trị

Liệu có thể có loại thuốc phòng chống tự sát một cách hiệu quả không? Câu trả lời đến nay vẫn là không. Đã có nhiều dấu hiệu cho thấy nguyên tố lithium có thể giúp con người phòng chống khả năng tự kết liễu cuộc sống.

Những nghiên cứu của ông Mognes Schou thuộc Bệnh viện Tâm thần ở Risskov, Đan Mạch, đã chứng minh rằng những bệnh nhân dùng lithium ít tìm đến cái chết hơn những bệnh nhân không dùng nó. Tuy nhiên, không có nhiều người dám sử dụng liệu pháp này. Đơn giản vì lý do nó có thể gây ra những hậu quả phụ.

Việc dùng lithium có thể gây ra sự khát nước thường xuyên, béo phì, rung tay chân và ảnh hưởng đến trí nhớ. Dở nhất là những bệnh nhân sử dụng thuốc phải thường xuyên kiểm tra hàm lượng lithium trong máu để giữ nó trong một giới hạn cho phép, bởi một hàm lượng quá cao có thể dẫn đến cái chết. Trong trường hợp này, tốt hơn cả là sử dụng thuốc an thần, mặc dù nó đôi khi cũng gây ra nhiều ảnh hưởng phụ không tốt.

Vấn đề là ở chỗ, thậm chí một liều thuốc an thần mạnh đôi khi cũng không đem lại hiệu quả. Vì nói chung nguồn gốc của việc tìm đến cái chết là ở chỗ khác. Rất nhiều người cũng như gia đình của họ hoàn toàn không biết rằng việc sản sinh serotonina trong não bị rối loạn và họ cần sự giúp đỡ. Tất cả những suy nghĩ bi quan, sự chán nản trong họ đều được coi là hậu quả của những thất bại trong cuộc sống chứ không phải là “quá trình hóa học” xảy ra trong não.

Mới đây đã xuất hiện một số tin tức tốt lành. Nhóm các nhà khoa học thuộc Đại học Tổng hợp bang Illinois, Mỹ do ông Granshyam Pandey dẫn đầu, đã thông báo rằng, những rối loạn trong việc sản sinh seoronina trong não có thể không lâu nữa sẽ được phát hiện bằng một biện pháp kiểm tra máu đơn giản.

Lý do: vì trong máu của những người có ý định tự sát có nhiều phân tử hóa học, được gọi là receptor rất nhạy cảm với hoạt động của hormon này. Sự tăng đột biến số lượng các phân tử receptor cho thấy rõ những rối loạn xảy ra trong bộ não và sự thiếu thốn của hormone serotonina. Việc kiểm tra này sẽ giúp ích cho việc ngăn ngừa trước các hành vi tự sát!

Khi nào thì những dụng cụ kiểm tra đó được đưa vào sử dụng? Hiện khó có thể trả lời chính xác nhưng ta có thể hy vọng là trước những nỗ lực của giới khoa học, chúng ta sẽ sớm tìm ra những biện pháp hiệu quả để nhờ thế giảm bớt nhiều cái chết không cần thiết cũng như những thảm kịch xảy ra sau đó trong gia đình của những người tự sát.

Theo Thái An - Sức khỏe & Đời sống/ Tạp chí Nowe Panstwo