1. 3 dòng máy theo dõi đường huyết hiện nay

Hiện nay trên thị trường có những loại máy, dòng máy nào để theo dõi đường huyết? Những loại máy này theo dõi này khác nhau thế nào về công dụng, chức năng?

ThS.BS.CK2 Trần Thị Kim Chi trả lời: Hiện nay trên thị trường có 3 dòng máy để theo dõi đường huyết cho người đái tháo đường:

Thứ nhất, dòng máy theo dõi đường huyết ở một thời điểm, bệnh nhân trích máu ở đầu ngón tay được gọi là đo đường huyết mao mạch đầu ngón tay.

Thứ hai, các dòng máy được quảng cáo phổ biến về sau là những loại máy không xâm lấn, không cần lấy máu như: đồng hồ đeo, máy kẹp vào đầu ngón tay (giống đo độ bão hòa oxy trong máu)… Những loại máy này kết hợp với đo huyết áp, đo mạch của bệnh nhân với kỹ thuật không lấy máu trực tiếp nhưng sử dụng công nghệ laser, sóng siêu âm, sóng điện từ hoặc những trao đổi chuyển hóa chất thông qua miếng dán dưới da.

Thứ ba, dòng máy đo liên tục cung cấp nhiều chỉ số khi theo dõi đường huyết cho bệnh nhân, dòng máy này có nhiều loại khác nhau, chức năng khác nhau sẽ giúp bệnh nhân biết đường huyết ngay tại thời điểm xét nghiệm. Bên cạnh đó dòng máy này sẽ cho biết nhiều thông số đường huyết trong ngày, có phần mềm phân tích thông số, bác sĩ sẽ dựa vào kết quả để điều chỉnh chế độ điều trị cho bệnh nhân.

2. Theo dõi đường huyết tại nhà nên dùng dòng máy nào?

Các dòng máy đo đường huyết liên tục sẽ được phân loại ra sao? Những loại nào giúp bệnh nhân đo đường huyết liên tục tại nhà?

ThS.BS.CK2 Trần Thị Kim Chi trả lời: Dòng máy đo đường huyết liên tục có nhiều loại khác nhau:

Thứ nhất, dòng máy Real-time CGM được thiết kế giúp bệnh nhân đo và hiển thị đường huyết liên tục, không cần thêm thao tác đặc biệt khác.

Thứ hai, dòng máy CGM đo quét ngắt quãng, khi bệnh nhân muốn xem kết quả đường huyết ngay thời điểm đó cần có một đầu đọc chuyên dụng, mở máy và quét qua cảm biến để đọc kết quả. Người bệnh quét bao nhiêu lần sẽ hiển thị số đường huyết bấy nhiêu lần.

Ngoài ra còn có loại CGM chuyên nghiệp liên kết với các phòng khám, bệnh viện. Một dòng máy tiến bộ hơn là máy đo đường huyết liên tục phối hợp với máy bơm tiêm tự động insulin cấy dưới da, vừa phối hợp giữa xét nghiệm và điều chỉnh liều thuốc tiêm vào người bệnh nhân theo kết quả xét nghiệm.

Trong đó loại máy CGM chuyên nghiệp thường được sử dụng tại các phòng khám, theo dõi đường huyết từ xa cho bệnh nhân. Còn 3 loại máy bệnh nhân có thể sử dụng để tự theo dõi đường huyết tại nhà bao gồm: CGM quét ngắt quãng, Real-time CGM hoặc máy đo đường huyết liên tục liên kết máy để tiêm insulin dưới da bệnh nhân.

3. Phân biệt máy đo đường huyết liên tục và máy thử đường huyết truyền thống

Máy đo đường huyết liên tục sẽ khác nhau thế nào so với máy thử đường huyết truyền thống trước đây? Liệu dòng máy này có thể thay thế được cho việc thử đường huyết truyền thống?  

ThS.BS.CK2 Trần Thị Kim Chi trả lời: Đối với máy đo đường huyết truyền thống (máy tự theo dõi đường huyết), bệnh nhân có thể tự sử dụng tại nhà hoặc tại các bệnh viện dùng để đo đường huyết nhanh cho bệnh nhân.

Những loại máy này sử dụng máu đầu ngón tay (máu mao mạch) để làm mẫu đo đường huyết, tuy nhiên việc này chỉ biết được chỉ số đường huyết ở thời điểm đo, còn theo dõi đường huyết liên tục cần trích máu rất nhiều lần.

Ví dụ, theo khuyến cáo cần đo đường huyết buổi sáng đói trước khi ăn, trước và sau các bữa ăn, trước khi đi ngủ. Càng có nhiều kết quả thì bác sĩ sẽ điều chỉnh đường huyết cho bệnh nhân dễ dàng và kiểm soát tốt hơn. Vấn đề bất lợi là phải thử máu nhiều lần khiến bệnh nhân sợ và đau, bất tiện trong cuộc sống.

Còn máy đo đường huyết liên tục không dùng máu để làm mẫu xét nghiệm mà dùng dịch ở mô kẽ, thông qua dây tóc cắm vào trong mô dưới da, hút dịch ở mô kẽ (gọi là đường huyết nhưng thực chất là đường trong mô kẽ), khi đó máy sẽ cung cấp nhiều thông số khác nhau cho người bệnh.

Máu ở đầu ngón tay và dịch mô là hai mẫu khác nhau nên sẽ không có độ tương đồng, chính xác nhất sẽ lấy máu từ tĩnh mạch, nghĩa là ở phòng xét nghiệm, phòng khám, bệnh viện sẽ lấy kim để trích máu từ tĩnh mạch được gọi là tiêu chuẩn vàng chính xác nhất.

Giữa máu đầu ngón tay và máu tĩnh mạch tương đồng hơn so với dịch mô nên máy đo đường huyết liên tục (máy trong mô liên tục) không thể thay thế được máy truyền thống.

Khi cần thiết trong những trường hợp đặc biệt vẫn phải test lại bằng những máy truyền thống, máy đo đường trong tĩnh mạch cho bệnh nhân.

4. Những thông số của máy đo đường huyết liên tục bác sĩ và bệnh nhân cần biết

Thưa BS, đối với máy đo đường huyết liên tục kể cả người bệnh, bệnh nhân và thầy thuốc cần biết những thông số nào và những thông số này giúp ích gì trong quá trình chúng ta kiểm soát và theo dõi bệnh tiểu đường?

ThS.BS.CK2 Trần Thị Kim Chi trả lời: Đối với máy đo đường huyết liên tục sẽ cung cấp rất nhiều thông số.

Đầu tiên là đo đường huyết trong ngày, khi bệnh nhân quét qua đầu đọc cảm biến máy sẽ hiển thị cho người dùng 3 giá trị:

- Giá trị thứ nhất là chỉ số đường huyết ngay tại thời điểm bệnh nhân quét, màn hình hiện lên một con số cụ thể.

- Giá trị thứ hai là dự đoán đường huyết trong 1, 2, 3 giờ tới biểu thị theo đường mũi tên (đi lên, đi ngang hoặc đi xuống).

- Giá trị thứ ba sẽ cho ra một biểu đồ gắn kết các kết quả trước đó và kết quả hiện tại để thành một đường biểu diễn giúp bệnh nhân xem độ dao động đường huyết trong thời gian trước đó đến hiện tại có thay đổi như thế nào.

Khi bệnh nhân chỉnh nút xem tiếp có các thông số khác để quan sát: Đầu tiên là đường huyết trung bình, thông thường chỉ số này được chia thành các khoảng cách, ví dụ như mỗi 6 giờ, từ 0h - 6h, 6h - 12h … sẽ được hiển thị ra các biểu đồ hình cột, có thể theo dõi ở nhiều khoảng thời gian như trước 7 ngày, trước 14 ngày, hoặc trước 3 tháng để đánh giá mức độ trung bình ở những khoảng thời gian trong ngày.

Ngoài ra còn cung cấp các thông số Time in Range hoặc Time in target, nghĩa là thời gian trung bình của tất cả các thông số nằm trong mục tiêu cài đặt cho phép là bao nhiêu phần trăm, trong đó có hiển thị số phần trăm trên mức và dưới mức mục tiêu đặt ra.

Đồng thời cung cấp đặc biệt dữ liệu về cơn hạ đường huyết của bệnh nhân (số lượng cơn, thời điểm hạ đường huyết). Bên cạnh đó còn cung cấp các thông số sử dụng đối với máy, ví dụ số lần sử dụng trong ngày, tổng số lần sử dụng, tình trạng pin…

Sau một lộ trình sử dụng 14 ngày của máy cảm biến và nhờ đến công ty trích xuất dữ liệu sẽ biết được một số kết quả, biến động đường huyết, biến thiên đường huyết các ngày trong tuần hay trong các bữa ăn khác nhau của bệnh nhân, từ đó hỗ trợ bác sĩ trong việc điều chỉnh đường cho bệnh nhân.

Bên cạnh đó thông tin về thời điểm biến thiên đường huyết cao nhất, thời điểm bệnh nhân có nguy cơ hạ đường huyết giúp bác sĩ điều chỉnh, tư vấn cho bệnh nhân về lối sống, thay đổi chế độ ăn, nếu bữa ăn đó có dao động đường huyết quá cao bệnh nhân sẽ được hướng dẫn thay đổi món ăn, điều chỉnh liều thuốc, loại thuốc, đặc biệt là điều chỉnh liều insulin sát sao.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể trải nghiệm các món ăn yêu thích, nếu món ăn nào đường quá cao bệnh nhân sẽ biết cách tự điều chỉnh.

Vấn đề vận động thể lực của bệnh nhân, khi tập luyện có bị hạ đường hay không, cần bổ sung đường giai đoạn nào, Time in Range bao nhiêu % để đánh giá được trong một khoảng thời gian bệnh nhân có kiểm soát tốt đường huyết hay không.

Ví dụ nếu Time in Range trên 70%, bệnh nhân kiểm soát được đường huyết khá tốt. Vấn đề làm sao để cơn hạ đường huyết không xảy ra, % hạ đường huyết là 0 hoặc tối đa khoảng 5%, dưới 1% là hạ đường huyết nặng… Đó là các vấn đề bác sĩ và bệnh nhân có thể trao đổi với nhau để thay đổi chế độ điều trị cho bệnh nhân tốt hơn.

5. 5 trường hợp khuyến cáo dùng máy theo dõi đường huyết liên tục

Có phải đối với bệnh nhân đái tháo đường nào cũng cần có máy đo đường huyết liên tục hay không? Hay máy này dùng cho ai? Trong trường hợp nào cần theo dõi đường huyết liên tục? Vì sao bệnh nhân cần sử dụng loại máy này, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Thị Kim Chi trả lời: Máy đo đường huyết liên tục mới có mặt trên thị trường những năm trở lại đây, trước đó người bệnh sử dụng máy đo đường huyết đầu ngón tay tại từng thời điểm khác nhau có thể kiểm soát đường huyết nhưng có nhiều bất tiện, còn máy đo đường huyết liên tục được khuyến cáo cho nhóm bệnh nhân đặc biệt có mức dao động đường huyết quá nhiều, cần theo dõi sát.

Trong đó, nhóm thứ nhất là những bệnh nhân thường xuất hiện cơn hạ đường huyết (đường huyết dưới 70 mg/dl hoặc dưới 3,9 mmol/l), đặc biệt một số người xét nghiệm máu kết quả kiểm soát đường huyết tốt nhưng thường xuyên đói bụng, vã mồ hôi, hạ đường huyết về đêm, do đó cần có máy theo dõi để bắt được con hạ đường huyết đó.

Nhóm thứ hai là những bệnh nhân kiểm soát đường huyết kém, thử xét nghiệm HbA1c (chỉ số đường huyết kiểm soát trong 3-6 tháng quá cao), nhưng mỗi lần bệnh nhân thử đường huyết đều cho kết quả bình thường, do đó cần dùng máy để tìm những thời điểm đường huyết của bệnh nhân tăng cao.

Nhóm thứ ba là sử dụng cho bệnh nhân trong bệnh viện, có những biến chứng cấp, cần điều chỉnh, thay đổi liều thuốc liên tục.

Nhóm thứ tư là trường hợp phụ nữ mang thai có tình trạng đái tháo đường, những trường hợp này người phụ nữ cần kiểm soát đường huyết khắt khe, như vậy cần có máy theo dõi đường huyết liên tục để có chỉ số đường huyết đạt mục tiêu, tốt cho cả tiên lượng mẹ và con.

Nhóm thứ năm là những người thích theo dõi đường huyết và có điều kiện theo dõi có thể gắn máy đo đường huyết liên tục.

Những chỉ định trên chỉ tương đối và không bắt buộc cho bệnh nhân vì còn phụ thuộc từng cá thể, điều kiện theo dõi và điều kiện kinh tế của người bệnh.

>>> Phần 2: Máy đo đường huyết liên tục: gắn bao lâu, đọc kết quả thế nào, giá bao nhiêu?