Tháo gỡ rào cản, mở rộng mạng lưới chăm sóc giảm nhẹ toàn dân

Chăm sóc giảm nhẹ là cấu phần không thể thiếu trong chăm sóc sức khỏe toàn dân

Mở đầu tọa đàm, TS.BS Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) nhấn mạnh, chăm sóc giảm nhẹ (CSGN) là mắt xích không thể thiếu trong hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn diện và liên tục.

Tuy nhiên, rào cản lớn hiện nay là các dịch vụ điều trị và chăm sóc tại nhà vẫn chưa được thanh toán trong Luật Bảo hiểm Y tế (BHYT) khiến nhiều bệnh nhân, đặc biệt ở tuyến cơ sở, chưa thể tiếp cận mô hình nhân văn này.

Để khắc phục, ông đề xuất cần đưa các dịch vụ thiết yếu của CSGN vào danh mục chi trả BHYT, đồng thời huy động nguồn lực xã hội để bù đắp hạn chế ngân sách y tế.

Song song đó, đào tạo chuyên sâu cho nhân viên y tế, nhất là tại phòng khám và trạm y tế cơ sở, là điều kiện tiên quyết để đảm bảo người bệnh được chăm sóc trọn vẹn.

Đại diện Cục Quản lý Khám chữa bệnh kêu gọi khuyến khích khu vực tư nhân phát triển các cơ sở điều dưỡng, chăm sóc tại nhà, và tháo gỡ rào cản pháp lý trong cung ứng thuốc giảm đau nhóm opioid - yếu tố then chốt để hiện thực hóa mục tiêu “bao phủ chăm sóc giảm nhẹ toàn dân”.

Tiếng nói người bệnh: Chăm sóc giảm nhẹ là liệu pháp cho sự sống

Từ góc nhìn người bệnh, chị Huỳnh Thị Tuyết Hương chia sẻ hành trình đối diện với ung thư - nơi nỗi đau thể chất luôn đi kèm biến động tâm lý.

Chị cho rằng, chăm sóc giảm nhẹ cần được tích hợp ngay từ khi bệnh nhân bắt đầu điều trị, chứ không phải chỉ ở giai đoạn cuối. Khi bác sĩ hiểu được mong muốn và giá trị sống của người bệnh, họ không chỉ giúp giảm đau mà còn giúp bệnh nhân giữ được phẩm giá và ý chí sống.

Theo chị Hương, tiếp cận sớm CSGN mang lại lợi ích rõ rệt: người bệnh và gia đình bình tĩnh hơn, hợp tác tốt hơn với bác sĩ, và hành trình điều trị trở nên nhẹ nhàng, nhân văn, hiệu quả hơn.

TPHCM thí điểm mô hình chăm sóc giảm nhẹ tại nhà

Chia sẻ tại tọa đàm, TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu - Phó Giám đốc Sở Y tế TPHCM cho biết, chăm sóc giảm nhẹ cần được đặt trong bức tranh tổng thể về chăm sóc sức khỏe toàn dân, không chỉ cho bệnh nhân ung thư mà còn cho người cao tuổi và bệnh nhân mãn tính.

Ông nhấn mạnh, để đạt mục tiêu “bao phủ toàn dân”, cần phối hợp liên ngành giữa y tế, tâm lý, công tác xã hội và tổ chức từ thiện, hình thành mạng lưới hỗ trợ toàn diện, vừa chuyên môn, vừa nhân văn.

Trong kế hoạch triển khai tại TPHCM, Sở Y tế đang tiến hành thành lập các đơn vị chăm sóc giảm nhẹ tại các bệnh viện đa khoa khu vực, đồng thời đẩy mạnh tập huấn và hướng dẫn hành lang pháp lý để bác sĩ yên tâm kê đơn và sử dụng thuốc giảm đau opioid một cách an toàn, đúng quy định - giúp người bệnh không phải lên tuyến trung ương để chờ nhận thuốc.

Song song đó, Sở cũng nâng cao năng lực CSGN cho nhân viên y tế tuyến cơ sở, hoàn thiện chính sách bác sĩ gia đình gắn với mô hình chăm sóc tại nhà và phối hợp đề xuất BHYT chi trả cho dịch vụ chăm sóc tại nhà - một bước đi quan trọng để tích hợp chăm sóc giảm nhẹ vào hệ thống y tế cộng đồng.

Ông cho biết thêm, Sở Y tế TPHCM đang triển khai đề án mạng lưới ung bướu vùng, đồng thời thí điểm mô hình chăm sóc giảm nhẹ tại nhà ở một số phường, qua đó cung cấp dữ liệu thực tiễn để Bộ Y tế hoàn thiện chính sách trong thời gian tới.

TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu nhấn mạnh, CSGN là một kỹ thuật điều trị, giống như dinh dưỡng hay phục hồi chức năng, cần được áp dụng ngay từ khi bệnh nhân được chẩn đoán.

Điều dưỡng: Lực lượng nòng cốt trong mạng lưới chăm sóc giảm nhẹ

Ở góc độ nhân lực, TS.ĐD Trần Thụy Khánh Linh - Hiệu trưởng Trường Điều dưỡng, Kỹ thuật y học, Đại học Y Dược TPHCM nhấn mạnh, điều dưỡng là lực lượng trung tâm trong hệ thống CSGN, là cầu nối giữa bác sĩ, người bệnh và gia đình.

Bà cho rằng để phát triển mạng lưới CSGN toàn dân, cần đầu tư bài bản cho công tác đào tạo điều dưỡng, giúp họ quản lý đau, kiểm soát triệu chứng, chăm sóc thể chất và tinh thần toàn diện.

Hiện nay, nguồn nhân lực điều dưỡng còn thiếu và chưa được đào tạo chuyên sâu, do đó cần xây dựng chương trình đào tạo chính quy cho nhân viên chăm sóc sức khỏe cộng đồng (nhân viên hỗ trợ thể chất).

Bên cạnh đó, cần chính sách đãi ngộ và thu hút điều dưỡng về tuyến cơ sở, tránh tình trạng “chảy máu nhân lực”.

TS.ĐD Trần Thụy Khánh Linh cũng nhấn mạnh, nghiên cứu khoa học về mô hình chăm sóc tại nhà, đặc biệt về chi phí và hiệu quả, sẽ là nền tảng quan trọng cho chính sách BHYT và đầu tư hệ thống y tế quốc gia.

Cam kết hành động từ Hội Y học Chăm sóc Giảm nhẹ Việt Nam

Kết thúc chương trình, TS.BS Thân Hà Ngọc Thể - Tân Chủ tịch Hội Y học Chăm sóc Giảm nhẹ Việt Nam đã công bố tuyên bố chung cùng những cam kết hành động trọng tâm cho giai đoạn 2025 - 2030.

Đầu tiên, Hội sẽ phối hợp cùng Bộ Y tế, các trường đại học y dược đưa CSGN vào chương trình đào tạo chính quy và đào tạo liên tục, bao gồm bác sĩ, điều dưỡng, dược sĩ, công tác xã hội và tình nguyện viên.

Mục tiêu là phổ cập kiến thức CSGN cơ bản cho toàn bộ tuyến y tế cơ sở, bảo đảm mỗi nhân viên y tế đều có thể hỗ trợ bệnh nhân giảm đau và duy trì phẩm giá sống.

Thứ hai, bảo đảm tiếp cận dịch vụ và thuốc thiết yếu. Hội kiến nghị đưa CSGN vào danh mục chi trả BHYT, bảo đảm nguồn cung thuốc giảm đau opioid ổn định tại cả bệnh viện và nhà. Đồng thời, khuyến khích đa dạng mô hình CSGN - từ bệnh viện đến cộng đồng, nhà riêng và nền tảng số.

Thứ ba, trao quyền cho cộng đồng và thay đổi nhận thức xã hội. Hội sẽ thúc đẩy truyền thông nâng cao nhận thức, xóa bỏ kỳ thị với thuốc opioid và định kiến “CSGN chỉ dành cho người hấp hối”. Cùng đó, khuyến khích người bệnh và gia đình kể câu chuyện của mình, lan tỏa tinh thần nhân văn và niềm tin sống.

TS.BS Thân Hà Ngọc Thể nhấn mạnh, chăm sóc giảm nhẹ không chỉ giúp bệnh nhân bớt đau, mà giúp họ sống trọn vẹn từng ngày. Bà cũng khẳng định Hội sẽ đồng hành cùng Sở Y tế TPHCM trong triển khai thí điểm mô hình tại tuyến cơ sở, ngay cả khi chưa có kinh phí hỗ trợ, để không ai bị bỏ lại phía sau.

Tọa đàm khép lại nhưng dư âm còn đọng lại là tinh thần “y học vì con người”, nơi chính sách, chuyên môn và trái tim cùng hướng về người bệnh.

Từ Bộ Y tế đến các địa phương, từ bác sĩ đến điều dưỡng, từ bệnh viện công đến tư - tất cả đang chung tay xây dựng một Việt Nam nơi ai cũng được chăm sóc, được thấu hiểu và được sống trọn vẹn trong phẩm giá.