Quản lý hen - COPD: Cần sự chung tay từ mọi tuyến điều trị

Trong khuôn khổ hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng quản lý ngoại trú Hen - COPD” tổ chức tại TP.HCM, PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan – Chủ tịch Hội Hen - Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng TP.HCM – đã có bài báo cáo chuyên sâu về chủ đề “Quản lý hen và COPD tại các tuyến điều trị”. 

Theo PGS Tuyết Lan, việc phân công nhiệm vụ rõ ràng giữa các tuyến – từ trạm y tế cơ sở đến bệnh viện tuyến trung ương – là điều kiện tiên quyết để đảm bảo người bệnh được chẩn đoán đúng, điều trị sớm, theo dõi sát sao và tránh quá tải không cần thiết tại các tuyến trên.

Tuyến y tế cơ sở: Nền tảng sàng lọc và theo dõi lâu dài

Với đặc thù là nơi gần dân nhất, trạm y tế giữ vai trò quan trọng trong việc tầm soát sớm hen và COPD thông qua bảng câu hỏi lâm sàng đơn giản. Sau khi sàng lọc, những trường hợp nghi ngờ sẽ được chuyển lên tuyến trên để xác định chẩn đoán và chỉ định phác đồ điều trị ban đầu.

Đáng chú ý, trạm y tế không chỉ đóng vai trò khởi đầu, mà còn là nơi tiếp nhận bệnh nhân đã được ổn định từ tuyến trên chuyển xuống để tiếp tục theo dõi lâu dài. Tại đây, bệnh nhân được theo dõi triệu chứng, cấp cứu ban đầu khi có đợt cấp, được nhắc lịch tái khám, tiêm chủng các vắc xin phòng cúm, phế cầu, zona… và được tham gia các chương trình phục hồi chức năng hô hấp tại cộng đồng.

Tuyến quận/huyện: Trung tâm chẩn đoán và điều chỉnh điều trị

Tuyến bệnh viện quận/huyện giữ vai trò chủ lực trong việc chẩn đoán xác định hen và COPD thông qua hô hấp ký. Đây cũng là nơi chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý hô hấp khác như lao, viêm phổi, ung thư phổi.

Sau khi chẩn đoán, bệnh nhân sẽ được kê toa điều trị theo phác đồ hiện hành, có bảo hiểm y tế chi trả, đảm bảo khả năng tiếp cận cho người dân.

Lịch tái khám lần đầu sau 1 tháng và sau đó là định kỳ mỗi 3 tháng, kèm theo các lần làm lại hô hấp ký và đánh giá đáp ứng điều trị, là một phần quan trọng để theo dõi tiến triển bệnh và cân nhắc giảm liều thuốc khi có hiệu quả.

PGS Tuyết Lan lưu ý, khi bệnh nhân đã ổn định, cần chuyển về tuyến y tế cơ sở để theo dõi tiếp nhằm tránh quá tải tuyến quận/huyện và tăng hiệu quả phân bổ nguồn lực y tế.

Tuyến thành phố và trung ương: Đầu não điều trị chuyên sâu và nghiên cứu

Với đặc thù là nơi có đầy đủ trang thiết bị và nhân lực chuyên môn cao, tuyến thành phố và trung ương đóng vai trò trong việc xử lý các ca chẩn đoán khó, thực hiện các kỹ thuật chuyên sâu như phế thân ký, đo FENO, dao động xung ký, nội soi khí phế quản và nghiệm pháp gắng sức tim mạch - hô hấp.

Đặc biệt, tại đây triển khai các đơn vị điều trị hen nặng với những tiến bộ mới như thuốc sinh học, liệu pháp miễn dịch đặc hiệu, và đặt van phế quản một chiều trong điều trị COPD nặng. Ngoài điều trị, các cơ sở này còn đóng vai trò trong đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuẩn hóa hướng dẫn điều trị trên toàn hệ thống.

Nhấn mạnh sự phối hợp liên tuyến và tính liên tục trong điều trị

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan nhấn mạnh: “Việc phối hợp hai chiều giữa các tuyến điều trị cần có quy trình rõ ràng và đồng bộ để tránh đứt gãy trong chăm sóc bệnh nhân mạn tính.” Bà cũng chỉ ra rằng tất cả các tuyến cần được trang bị đầy đủ thuốc theo đúng danh mục bảo hiểm y tế, để đảm bảo hiệu quả điều trị lâu dài và giảm gánh nặng chi phí cho người bệnh.

Ngoài ra, PGS Tuyết Lan cũng cập nhật những điểm mới trong chẩn đoán và điều trị hen theo GINA 2025, đặc biệt là ở các bậc nhẹ (bậc 1, 2), với sự áp dụng chiến lược AIR, MART giúp kiểm soát viêm sớm, giảm sử dụng corticoid toàn thân. Cách tiếp cận điều trị hen nhẹ của Bệnh viện ĐHYD TP.HCM cũng được bà chia sẻ như một mô hình hiệu quả, bám sát thực tiễn.

Trong điều trị COPD, bà nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng phác đồ ngay từ đầu, đồng thời đánh giá đáp ứng điều trị tại mỗi lần tái khám, điều chỉnh thuốc và chuyển tuyến khi cần thiết.

Kết luận: Củng cố mạng lưới quản lý hen - COPD bằng phân tuyến rõ ràng

Theo PGS Tuyết Lan, mô hình phân tuyến điều trị hen và COPD nếu được thực hiện hiệu quả sẽ giảm tải cho các bệnh viện tuyến trên, tăng khả năng tiếp cận điều trị cho bệnh nhân, đồng thời giảm chi phí xã hội và y tế trong dài hạn.

Bà kết luận: “Việc áp dụng bộ tiêu chí E3 về quản lý hen và COPD sẽ góp phần chuẩn hóa chất lượng điều trị giữa các tuyến, hướng tới xây dựng một mạng lưới chăm sóc bền vững, đồng bộ và lấy người bệnh làm trung tâm.”