1. Điều trị herpes sinh dục, chọn thuốc nào tối ưu?

- Thưa BS, herpes sinh dục thường gặp ở độ tuổi nào? Nếu không được điều trị kịp thời có thể đưa đến những biến chứng nào ạ?

Herpes sinh dục do virus herpes simplex gây nên, có 2 type virus đó là herpes simplex 1 và herpes simplex 2. Virus herpes simplex 1 lây truyền qua đường miệng, qua nước bọt hay gặp ở trẻ em; virus herpes simplex 2 lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục và ngày nay chúng được xem là tác nhân gây ra các loét sinh dục tái phát.

Bệnh thường gặp ở người trẻ, trong độ tuổi hoạt động tình dục. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính có khoảng 3,7 tỷ người dưới 50 tuổi bị nhiễm HSV-1 trên toàn cầu. Ước tính khoảng 491 triệu người trong độ tuổi từ 15-49 bị nhiễm HSV-2.

Herpes simplex sinh dục có thể gây ra các biến chứng ngoài sinh dục như viêm rễ thần kinh, viêm màng não vô khuẩn, bí tiểu, viêm niêm mạc trực tràng (đặc biệt ở đối tượng nam quan hệ đồng giới).

Người nhiễm HSV-2 có nguy cơ mắc HIV cao gấp 3 lần. Người đồng nhiễm HIV và HSV-2 có thể tăng nguy cơ lây HIV cho người khác. Nhiễm HSV-2 trên người HIV có thể gây các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng mắt, não, phổi.

Virus herpes simplex là nguyên nhân gây ra Herpes sinh dục hay còn gọi là mụn rộp sinh dục (Ảnh minh họa)

- Đâu là những triệu chứng cảnh báo nhiễm herpes sinh dục ạ? Dấu hiệu của lần đầu nhiễm và các đợt tái phát khác biệt như thế nào, thưa BS?

Về triệu chứng, bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giới tính, tình trạng miễn dịch cơ thể và tuổi tác. Người bệnh mắc bệnh lần đầu tiên được gọi là nhiễm HSV sinh dục tiên phát.

Hầu hết bệnh nhân nhiễm HSV-2 sinh dục tiên phát có triệu chứng sau đó sẽ bị những đợt tái phát. Trong khi đó, nhiễm HSV-1 sinh dục thường ít tái phát hơn, triệu chứng của các đợt tái phát thường nhẹ hơn đợt tiên phát.

Cụ thể, nhiễm HSV sinh dục tiên phát, tổn thương là các mụn nước trên nền dát đỏ, tập trung thành đám/ chùm/ cụm ở niêm mạc âm hộ, âm đạo, cổ tử cung (đối với nữ), thân dương vật và rãnh quy đầu (đối với nam). Các mụn nước tiến triển thành mụn mủ, vết trợt tròn, đóng vảy tiết và lành không để lại sẹo trong vòng 2-3 tuần. Bệnh gây đau, ngứa bộ phận sinh dục hoặc bí tiểu. Ngoài ra có thể sốt, nhức đầu, đau cơ, hạch bẹn sưng đau, viêm cổ tử cung (với nữ).

Nhiễm HSV sinh dục tái phát, trước khi xuất hiện mụn nước sẽ xuất hiện triệu chứng đau, bỏng rát, châm chích. Các tổn thương tái phát thường ít hơn, ở một bên và không đau nhiều như nhiễm HSV tiên phát, thường tự lành sau 5-10 ngày. Hầu như không có triệu chứng toàn thân như sốt, nhức đầu, đau cơ…

Ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch, bệnh nhân HIV, các đợt tái phát diễn ra thường xuyên hơn và có triệu chứng rầm rộ, ảnh hưởng nhiều đến thể chất và tinh thần.

Các mụn nước trong herpes sinh dục thường đứng thành từng cụm, từ 2 - 10 mụn nước (Ảnh minh họa)

- Nhiễm Herpes sinh dục có điều trị khỏi hoàn toàn được không BS? Thuốc nào thường được ưu tiên trong điều trị tình trạng này ạ?

Cả hai nhiễm trùng HSV-1 và HSV-2 là suốt đời. Không có cách chữa trị dứt điểm cho bệnh mụn rộp sinh dục, cũng không có cách chữa trị triệt để cho virus gây bệnh HSV. Nhưng dùng thuốc có thể làm giảm thời gian mắc bệnh và đôi khi ngăn chặn bệnh bùng phát trong tương lai.

Do đó, điều trị càng sớm càng tốt, càng có hiệu quả. Thuốc kháng virus dạng uống có hiệu quả cao trong điều trị cả hai thể, tiên phát cũng như tái phát và có tác dụng làm giảm sự lây truyền bệnh. Acyclovir, Famciclovir, Valacyclovir là các thuốc được sử dụng chủ yếu trong điều trị bệnh mụn rộp sinh dục, do có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của virus HSV.

Trong đó, ưu tiên Acyclovir do tương đương về hiệu quả và tối ưu chi phí điều trị. Đối với Herpes sinh dục tiên phát, liều dùng là Acyclovir 400mg uống 3 lần mỗi ngày, uống từ 7 - 10 ngày, hoặc dùng Acyclovir 200mg uống 5 lần mỗi ngày trong 7 - 10 ngày.

Herpes sinh dục tái phát, điều trị nên được bắt đầu trong vòng 24h kể từ khi có triệu chứng, Acyclovir 400 mg uống 3 lần/ngày trong 5 ngày, hoặc 800 mg uống 2 lần/ngày trong 5 ngày, hoặc 800 mg uống 3 lần/ngày trong 2 ngày.

Acyclovir có sẵn dưới dạng viên nén, với hàm lượng 400mg và 800mg

2. Những thói quen nào bạn nên làm và cần tránh khi nhiễm herpes sinh dục

- Khi bị herpes sinh dục, người bệnh nên làm gì để tránh diễn tiến nặng hơn, nhanh hồi phục hơn ạ?

Khi bị herpes sinh dục, người bệnh cần giữ cho vết loét sạch sẽ và khô ráo, nên rửa tay kỹ sau khi tiếp xúc với vết loét hoặc sau khi thoa thuốc. Song song đó, giữ vệ sinh vùng kín, sử dụng những loại dung dịch vệ sinh lành tính, không nên mặc quần áo chật, bó, quần lót ẩm, giúp giảm nguy cơ tái phát.

Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh herpes sinh dục cũng cần thông báo cho vợ/chồng hoặc bạn tình biết để đến khám và điều trị khi cần, tránh lây nhiễm lại cho bạn. Sử dụng bao cao su vì bạn có thể truyền virus cho người khác ngay cả khi không có vết loét. Tuy nhiên, những vùng da có virus nhưng không được bao bọc bởi bao cao su vẫn có thể lây nhiễm.

Herpes sinh dục là bệnh lây qua đường tình dục trên làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV, vì vậy nên cần tầm soát thêm HIV 3 tháng sau khi xuất hiện vết loét. Đồng thời, cần khám lại theo lịch hẹn để bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị.

- Vậy đâu là những điều cần tránh khi bị herpes sinh dục, nhờ BS chia sẻ thêm thông tin ạ!

Herpes rất dễ lây nhiễm qua đường tiếp xúc trực tiếp, vì vậy tránh quan hệ tình dục khi thấy các triệu chứng của bệnh xuất hiện cho đến khi các vảy biến mất. Lưu ý, không dùng chung đồ dùng các nhân như khăn tắm, khăn lau mặt…

Về dùng thuốc, cần lưu ý, đối với phụ nữ có thai và đang cho con bú cần phải hết sức thận trọng khi dùng thuốc kháng virus. Trong trường hợp bắt buộc sử dụng phải có sự theo dõi chặt chẽ của thầy thuốc.

Mặt khác, các thuốc kháng virus là thuốc kê đơn và có thể gây ra một số tác dụng phụ. Vì vậy người bệnh cần tuân theo chỉ định của thầy thuốc một cách chặt chẽ, tránh tự ý sử dụng hoặc ngưng thuốc, giảm liều khi chưa có hướng dẫn.

3. Herpes sinh dục dễ tái phát, làm gì để ngăn chặn từ gốc rễ?

- Herpes sinh dục tái phát thường xuyên, cách nào điều trị hiệu quả, thưa BS?

Herpes sinh dục có tỷ lệ tái phát cao, 95% với người nhiễm HSV-2 và 50% với người nhiễm HSV-1. Không có cách chữa khỏi mụn rộp nhưng vẫn có thuốc phòng ngừa hoặc rút ngắn thời gian bộc phát. Khi đang ở giai đang cấp, người bệnh phải dùng thuốc kháng virus. Khi khỏi bệnh, bạn cũng cần phải tránh stress, tránh thức khuya và các nguy cơ nhiễm khuẩn khác để tránh bệnh tái phát.

Trường hợp tái phát trên 6 lần/ năm phải dùng thuốc dự phòng bằng các loại thuốc kháng virus, thường dùng Acyclovir 400mg uống 3 lần mỗi ngày, uống trong 5 ngày, hoặc Acyclovir 800mg uống 2 lần mỗi ngày trong 5 ngày.

Người bệnh nhiễm Herpes sinh dục nếu có quan hệ tình dục cần bảo vệ bằng bao cao su (Ảnh minh họa)

- Ngoài việc sử dụng thuốc, người bệnh có thể làm gì để phòng ngừa nguy cơ tái phát ạ?

Ngoài các biện pháp sử dụng thuốc để dự phòng tái phát, người bệnh cần tự rèn luyện để nâng cao sức đề kháng của cơ thể, chỉ khi sức đề kháng của cơ thể tốt, thể lực dồi dào, bệnh không cần điều trị cũng tự hết mà không tái phát lại nữa.

Để làm được điều đó, người bệnh cần tránh các căng thẳng thần kinh không cần thiết; thư giãn hợp lý; không nên dùng các chất kích thích dễ gây mất ngủ như cà phê, thuốc lá, bia rượu… Nếu có điều kiện nên tập dưỡng sinh để có thể tự điều tiết làm chủ tinh thần, tránh lo âu, trầm cảm, tự ti và sự lo lắng không cần thiết.

Chế độ dinh dưỡng nên nhiều đạm, cần phải đủ sinh tố nhóm B và các loại vitamin E, C để nâng cao sức đề kháng của cơ thể. Song song đó, điều quan trọng nhất là tuyệt đối không sinh hoạt tình dục với người đang nhiễm bệnh. Khi đã qua đợt bệnh, nếu có quan hệ tình dục cần bảo vệ bằng bao cao su.

Để phòng ngừa Herpes sinh dục tái phát, các bác sĩ khuyến cáo điều quan trọng nhất, tuyệt đối không sinh hoạt tình dục với người bị bệnh. Khi bệnh đã khỏi, nếu có quan hệ tình dục cần bảo vệ bằng bao cao su.