Tụy là bộ phận nằm ở bụng trên, chúng đóng một vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa và nội tiết của cơ thể. Chính vì vậy, người bị viêm tụy cần được cung cấp một chế độ dinh dưỡng đặc biệt để bệnh tình nhanh chóng phục hồi. 

Bên cạnh việc tạo ra insulin, loại hormone mà cơ thể sử dụng để điều chỉnh lượng đường trong máu, tuyến tụy khỏe mạnh sẽ sản xuất ra các enzym giúp cơ thể chúng ta tiêu hóa và hấp thu thức ăn. Khi tuyến tụy bị viêm, cơ thể sẽ gặp khó khăn hơn trong việc phân hủy chất béo và không thể hấp thụ được nhiều dinh dưỡng.

Vì vậy, người bệnh viêm tụy cần lưu ý tránh thực phẩm giàu chất béo để giảm bớt gánh nặng cho tuyến tụy. Đã có nghiên cứu cho thấy bệnh nhân nam bị viêm tụy ăn chế độ ăn nhiều chất béo có nhiều khả năng bị đau bụng liên tục và có thể mắc bệnh viêm tụy mạn tính ở độ tuổi trẻ hơn.

1. Những loại thực phẩm người bệnh viêm tuỵ cấp nên ăn

a. Chất đạm (protein)

Các nguồn protein động vật, ngũ cốc nguyên hạt và các sản phẩm giàu chất xơ có nguồn gốc từ thực vật cung cấp các vitamin và khoáng chất quan trọng mà cơ thể có thể sử dụng để tạo năng lượng mà không gây căng thẳng quá nhiều cho hệ tiêu hóa.

Người bệnh nên lựa chọn các nguồn đạm ít béo như: thịt nạc, cá, thịt gia cầm không da; đậu, các loại đậu và đậu lăng; các loại ngũ cốc…

b. Sữa

Nên chọn sữa ít béo hoặc không có chất béo và sữa chua, hoặc các loại sữa thay thế không có sữa như hạnh nhân, đậu nành và sữa gạo…

c. Ngũ cốc

Ngoài ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ, người bệnh viêm tụy cũng có thể lựa chọn cơm và bánh mì sẽ giúp tiêu hóa tốt hơn.

d. Trái cây 

Người mắc bệnh viêm tụy cấp nên ăn những loại quả mọng. Những loại quả này không chỉ giúp tăng cường chức năng của tuyến tụy mà còn có thể chống lại những gốc tự do - nguyên nhân hàng đầu dẫn đến oxy hóa trong tuyến tụy.

- Nho: Loại quả này rất phù hợp cho người mắc bệnh viêm tụy cấp. Từ vỏ đến hạt nhỏ đều rất tốt vì thế bạn nên ăn nguyên quả, có thể ăn khoảng 10 quả nho sau bữa trưa và bữa tối. 

- Quả Anh Đào: Loại quả này có vị rất ngon và được nhiều người yêu thích. Nhưng đáng nói hơn là trong nó còn có chứa nhiều vitamin A rất tốt cho sức khỏe. Bên cạnh đó, trong quả anh đào còn có chứa chất chống oxy hóa, tăng cường hệ miễn dịch, giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng hơn và phòng ngừa nguy cơ gây ung thư. Bệnh nhân viêm tụy được khuyến cáo bổ sung loại quả này trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày.

e. Các loại rau, củ

- Rau chân vịt: Đây là loại thực phẩm đứng đầu trong danh sách các loại rau là “kẻ thù” đối với các tế bào ung thư vì chúng có khả năng ức chế các tế bào ung thư rất tốt. Hơn nữa, rau chân vịt cũng giàu chất sắt, là lượng vitamin B dồi dào có nhiều công dụng chữa bệnh.

- Nấm linh chi: Trong loại nấm này có chứa axit ganodermic giúp chống viêm rất tốt. Loại thực phẩm này còn cung cấp cả germanium và polysaccharide giúp tăng cường hệ miễn dịch.

- Khoai lang: Khoai lang cũng là một thực phẩm rất tốt dành cho bệnh nhân gặp phải những vấn đề về tụy. Đây là nguồn cung cấp vitamin A, C và B rất lớn và rất tốt cho hệ tiêu hóa. Nhưng không nên lạm dụng, vì ăn nhiều quá sẽ gây khó tiêu.

- Súp lơ xanh: Thực phẩm này rất dễ ăn, tốt cho sức khỏe và có thể chế biến theo những cách như xào, luộc hay nấu canh đều ngon. 

- Tỏi: Đây không chỉ là một loại gia vị trong căn bếp của bạn mà còn là một bài thuốc rất tốt. Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trong tỏi có nhiều thành phần chống ung thư và kháng khuẩn rất tốt. Bệnh nhân mắc viêm tụy cấp có thể ăn sống tỏi hoặc chế biến tỏi cùng với các loại thức ăn khác.

f. Sữa chua

Trong sữa chua có chứa axit lactic. Đây là một loại axit làm tăng lợi khuẩn đường ruột, đồng thời giảm các hoạt tính gây hại cho đường ruột. Tuy nhiên, người bệnh chỉ nên ăn loại sữa chua không đường.

g. Đậu phụ trắng

Đây là loại thực phẩm cung cấp protein cho cơ thể. Nhưng lại có chứa ít chất béo vì thế rất hợp với những người bị bệnh viêm tụy. Mỗi ngày ăn 1-2 miếng đậu phụ trắng là đủ cho cơ thể.

Xem thêm: Tháp dinh dưỡng cho người tiểu đường là gì, nên áp dụng như thế nào?

2. Người bệnh viêm tụy cấp nên kiêng ăn gì?

Có những trường hợp bệnh nhân viêm tụy cấp phải nhịn hoàn toàn ăn uống và chỉ được nuôi dưỡng bằng đường truyền tĩnh mạch và đặt sonde tá tràng nếu bệnh nghiêm trọng. Để bệnh không trở nên xấu đi bạn cần kiêng ăn những thực phẩm này:

- Những món chứa quá nhiều dầu mỡ: Các món ăn có hàm lượng dầu mỡ nhiều sẽ khiến kích hoạt men tiêu hóa dạ dày dẫn đến bệnh nặng thêm. Không nên ăn các món chiên, rán, quay như : gà rán, bánh quẩy, heo quay,..

- Các loại chất xơ không tan: Khi ăn nhiều chất xơ không tan và dễ sinh khí sẽ làm ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa thức ăn lâu hơn và hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả. Hạn chế ăn đậu phộng, đậu nành, rau hẹ,…

- Thức ăn ngọt, béo, lạnh: Khi ăn thức ăn ngọt hay béo thì sẽ làm rối loạn chức năng gan và khí huyết không thông, gây thấp nhiệt, khí dạ dày thoát ngược gây nôn mửa,…. Bệnh nhân viêm tụy cấp không nên ăn kem, trái cây ướp lạnh,…. Sô cô la hay phô mai cũng nên kiêng ăn.

- Gia vị cay nóng: Các loại gia vị như ớt, tiêu, mù tạt,… thì nên kiêng ăn. Bệnh nhân viêm tụy cấp nên ăn các món ăn chế biến nhạt và mùi vị thanh đạm.

- Rượu bia và các chất kích thích khác: Các chất kích thích như bia rượu là một trong các nguyên nhân chính khiến bệnh nhân mắc viêm tụy cấp. Nên bỏ hoàn toàn rượu bia và chất kích thích trong khi điều trị và cả sau khi khỏi bệnh.

Người bệnh viêm tuỵ cấp nên lưu ý:

- Khi mắc bệnh viêm tụy cấp không ăn uống quá no trong 1 bữa và không nên ăn khuya.

- Tập thể dục vào mỗi buổi sáng sẽ khiến tăng sức đề kháng và hỗ trợ cho việc hoạt động hệ tiêu hóa một cách hiệu quả.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng