Ngứa da, nổi mề đay dai dẳng không tìm được nguyên nhân: Có thể bạn đã nhiễm giun!

1. Giun rồng: không mới và không nhiều, chỉ ghi nhận ở miền núi

Thưa BS, gần đây có tin tức về loài giun rồng xuất hiện trở lại ở Việt Nam sau 20 năm, có thể gây biến chứng nguy hiểm nhưng chưa có thuốc chữa, chỉ có thể chờ giun chui ra qua nốt mụn rồi "bắt" thủ công. Hiện tại đã có 24 ca tại 5 tỉnh miền núi phía Bắc, được ghi nhận trong 5 năm.

BS có thể đưa ra nhận định về mức độ nguy hiểm của giun rồng? Và số lượng ca như vậy là nhiều hay ít ạ?

BS Trương Hữu Khanh - Phó Chủ tịch thường trực Hội Truyền nhiễm TPHCM trả lời: Với thông tin này, cộng đồng cần lưu ý 2 vấn đề. Thứ nhất, giun rồng thường xuất hiện tại vùng núi. Trong sinh hoạt hằng ngày, ấu trùng có thể xâm nhập vào cơ thể người. Vùng đồng bằng và thành phố gần như chưa có sự ghi nhận mới. Thứ hai, giun rồng không phải một tác nhân mới, mà thuộc hàng “cổ điển”.

Về số lượng ca được báo cáo, tôi nhìn nhận con số đó không nhiều. Hiện nay, ngành ký sinh trùng phát triển tốt hơn và các bác sĩ chuyên về truyền nhiễm cũng như người dân dành nhiều sự chú ý đến sức khỏe hơn, do đó, tin tức về các ca nhiễm giun rồng được biết đến nhiều hơn.

Vấn đề quan trọng nhất là có kiến thức đúng, phòng ngừa đúng và khám đúng chỗ. Người dân không nên tập trung vào việc giun rồng mới xuất hiện trở lại, bởi không đem lại nhiều giá trị.

2. Giun sán xâm nhập vào cơ thể bằng cách nào?

Theo BS, có những con đường nào để giun sán xâm nhập vào cơ thể người và ký sinh mà chúng ta cần phải đề phòng nhiều nhất?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Giun sán chỉ có một vài con đường để xâm nhập vào cơ thể. Đầu tiên là đường ăn uống, chẳng hạn bệnh nhân ăn phải trứng giun từ các thực phẩm không sạch sẽ.

Thứ hai là giun chui qua da để vào trong cơ thể. Trường hợp này có thể gặp ở những người thường xuyên đi chân đất tại những vùng dịch tễ.

3. Thuốc xổ giun định kỳ có tác dụng với những loại giun nào?

Thuốc xổ giun định kỳ 6 tháng 1 lần có tác dụng với những loại giun nào, thưa BS?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Xổ giun chia thành 2 nhóm. Bên cạnh các loại giun thông thường được xổ định kỳ còn có những nhóm đặc biệt cần sử dụng thuốc xổ riêng, chẳng hạn sán lá gan, giun lươn, giun lạc sang các cơ quan khác.

Thậm chí một số loài như giun rồng vẫn chưa có thuốc đặc trị, chỉ có thể chờ để bắt ra ngoài.

Thuốc xổ giun định kỳ có tác dụng với giun đũa, giun kim, giun móc...

4. Nên đi bệnh viện khi có các biểu hiện nghi ngờ giun sán

Và những loại giun nào có thể “thoát khỏi” thuốc xổ giun định kỳ, bệnh nhân phải tới bệnh viện khám và điều trị?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Đó là những loại giun xâm nhập vào nội tạng hoặc có thể nhìn thấy bên dưới da. Khi thấy trên da có những sang thương ngoằn ngoèo, nổi mề đay hoặc như trường hợp giun rồng chui ra khỏi da, chắc chắn phải đến bệnh viện.

Chỉ xổ giun nếu mắc giun kim, giun đũa với các triệu chứng nghi ngờ như đau bụng, suy dinh dưỡng...

Các trường hợp nghi ngờ giun đã lên mắt, sán ở gan, gây tổn thương da... bệnh nhân nên đi khám bác sĩ. Chỉ bác sĩ mới xác định được người bệnh nhiễm loại giun gì, nhạy cảm với nhóm thuốc gì và thời gian uống thuốc bao lâu.

Với một số bệnh nhân, việc uống thuốc có thể chưa đủ, cần có biện pháp để lấy giun ra.

5. Những dấu hiệu nghi ngờ cơ thể bị nhiễm giun

Nhờ BS nhắc lại những dấu hiệu cơ thể bị nhiễm giun?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Với trẻ em, tình trạng còi cọc, hay đau bụng vặt cho thấy trẻ đang cần xổ giun. Triệu chứng thứ hai là nổi mề đay không tìm được nguyên nhân.

Đặc biệt là khi có những nhiễm trùng, dị ứng trong mắt hoặc các cơ quan khác. Chẳng hạn cảm thấy mắt bị cộm, ngứa thì cần đi khám để xác định có phải do giun đã lên mắt hay không.

Nếu bệnh nhân bị đau đầu, nôn ói, có thể giun đã lên não. Bề mặt da có nổi cộm những vết ngoằn ngoèo cũng là dấu hiệu cần chú ý.

Một số trường hợp siêu âm gan phát hiện các cấu trúc như sán lá gan cũng cần nghi ngờ ký sinh trùng, nhất là nhiễm giun sán để đi bệnh viện kịp thời. Bác sĩ có chuyên môn sẽ xác định chính xác loại giun sán mà bệnh nhân mắc phải, từ đó có cách điều trị thích hợp.

6. Dấu hiệu nhiễm giun sán ít bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác

Những dấu hiệu nhiễm giun BS vừa nêu có dễ nhầm với bệnh lý nào khác không ạ?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Khi bác sĩ phát hiện bệnh nhân có tình trạng mề đay sẽ nghi ngờ tình trạng giun sán ngay. Việc uống thuốc xổ giun không hề phức tạp.

Một số người có tình trạng áp xe gan do giun sán, tuy nhiên lại nhầm lẫn với ung thư gan hoặc một vài bệnh lý khác. Cần loại trừ giun sán đầu tiên vì chữa trị đơn giản.

Triệu chứng nhiễm giun sán ít bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác, đa số không ảnh hưởng cấp tính đến chất lượng sống của bệnh nhân. Cọng đồng cần bình tĩnh theo dõi, đi khám đúng nơi và tuân thủ điều trị.

7. Ngứa, nổi mề đay có chắc là do giun sán?

Trong cộng đồng hiện nay có nhiều người hễ bị ngứa, nổi mề đay là đi xét nghiệm giun, hoặc nghĩ là cần phải thải độc gan. Theo BS đâu là cách xử trí đúng khi cơ thể bị ngứa, nổi mề đay?

BS Trương Hữu Khanh trả lời: Chắc chắn ai trong chúng ta cũng ít nhất 1 lần bị ngứa hoặc nổi mề đay trong đời. Do đó cần phân biệt rõ ngứa, nổi mề đay cấp tính hay mạn tính.

Đối với trường hợp ngứa, nổi mề đay cấp tính, cần rà soát lại môi trường sống có xuất hiện các yếu tố kích ứng (xi măng, sơn, hóa chất, thức ăn...) và giải quyết vấn đề.

Nếu là cơn ngứa, mề đay mạn tính, cần nghi ngờ nhiễm giun sán đầu tiên. Tuy nhiên, cần phân tích kết quả xét nghiệm xem liệu có đúng giun sán là tác nhân gây bệnh ngứa hay không. Đôi khi xét nghiệm máu tìm giun chưa đủ để khẳng định giun có liên quan trực tiếp đến triệu chứng ngứa.

Do đó, trường hợp này vừa phải xét nghiệm tìm giun sán, vừa phải xét nghiệm công thức máu tế bào ái toan. Nếu nhiễm giun sán, chỉ số này sẽ rất cao.

Sau khi xét nghiệm, còn cần so sánh với triệu chứng. Đa phần mọi người thường rất lo sợ khi nhận xét nghiệm dương tính với giun. Nhiều trường hợp, giun đã thải ra ngoài nhưng trong cơ thể vẫn còn kháng thể.

Lời khuyên của tôi là tham khảo ý kiến của bác sĩ, chuyên gia trước khi thực hiện xét nghiệm. Sau khi làm xét nghiệm cũng nên bình tĩnh và nhờ chuyên gia phân tích về khả năng nhiễm giun, tình trạng nhiễm giun có liên quan trực tiếp đến các biểu hiện hiện tại...