Ngủ dưới 7 tiếng, trên 9 tiếng có nguy cơ tăng nhiễm trùng đường hô hấp trên

Triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp trên đa dạng và phong phú, cần phân biệt các trường hợp để chẩn đoán đúng bệnh

Trong hội nghị Phiên toàn thể 1, TS.BS Nguyễn Công Huyền Tôn Nữ Cẩm Tú - Phó Trưởng khoa Phẫu thuật Đầu Cổ, Bệnh viện Tai Mũi Họng, TPHCM đã cập nhật các giải pháp mới nhất trong việc điều trị tại chỗ trong các bệnh lý “Viêm đường hô hấp trên” trong khoảng 5 năm (từ 2020-2025).

Nhiễm trùng đường hô hấp trên” là tình trạng nhiễm trùng cấp tính hoặc mãn tính của tất cả những cấu trúc giải phẫu thuộc đường hô hấp trên như viêm mũi xoang, viêm họng, viêm hạ họng, viêm thanh quản, ngoài ra còn có viêm tai giữa do phần tai giữa của con người thông nối với vùng mũi, họng.

Theo nghiên cứu mới nhất của Gánh nặng bệnh tật toàn cầu vào năm 2021, nhiễm trùng đường hô hấp trên vẫn là gánh nặng lớn đối với bệnh tật trên toàn Thế giới và vượt qua những bệnh lý viêm nhiễm khác như lao, HIV. Số liệu này cho thấy, vào năm 2021 tỷ lệ nhiễm trùng đường hô hấp mới chiếm tỉ lệ 12,8 tỷ người mắc và những trường hợp nhiễm trùng đường hô hấp mới này hiện diện ở tất cả các nước trên thế giới như châu Mỹ, châu Á và châu Âu.

TS Cẩm Tú khẳng định triệu chứng lâm sàng của nhiễm trùng đường hô hấp trên rất đa dạng và phong phú. Để hình dung cụ thể các triệu chứng của nhiễm trùng đường hô hấp trên, chuyên gia đã đưa ra các tình huống thường gặp.

Cụ thể, trường hợp một bệnh nhân nam 35 tuổi bị đau cơ, mệt mỏi, có sốt, đau đầu, đau họng và ho, bệnh nhân không có tiền căn bệnh lý và thường xuyên hút thuốc lá. Sau đó, bệnh nhân đã tự uống 1 viên Paracetamol ở nhà và triệu chứng giảm đau họng có giảm.

Vì vậy, trong trường hợp này, vị chuyên gia cho biết việc chẩn đoán phù hợp dựa trên sự phân biệt giữa nhiễm trùng hô hấp riêng do siêu vi, nguyên nhân do cúm hoặc do cảm lạnh thông thường với những triệu chứng đặc trưng của nhiễm trùng hô hấp trên do siêu vi như sốt, ho, ớn lạnh, nghẹt mũi, chảy mũi, đau họng. Tuy nhiên những triệu chứng nhiễm trùng do cúm (Influenza Virus) thường nặng hơn, có sốt khởi phát đột ngột hoặc đau đầu nhiều, mệt mỏi.

Đối với trường hợp lâm sàng thứ 2, TS Cẩm Tú cho biết bệnh nhân nam 42 tuổi đến khám có biểu hiện sốt cao 39 độ với triệu chứng chảy mũi xanh đặc, đau đầu, ho, nhức đầu phần mặt và bệnh nhân có tiền sử viêm mũi dị ứng.

Chuyên gia đưa ra lưu ý những trường hợp của viêm mũi xoang cấp hiện nay đều chẩn đoán dựa trên EPOS 2020 với 2 triệu chứng, trong đó có ít nhất 1 triệu chứng chính là nghẹt mũi, tắc mũi, chảy dịch mũi ra trước hoặc sau, có thể kèm triệu chứng phụ như là đau mặt, giảm hoặc mất khứu giác. 

Và trường hợp cuối, chuyên gia chia sẻ bệnh nhân nam 12 tuổi, đến khám với triệu chứng sốt từ 38,5 độ và 39 độ, đau họng, khi tiến hành khám thì amidan của bệnh nhân có mủ và hạch cổ ở phía trước bị đau khi ấn vào, bệnh nhân không có triệu chứng của đau cơ, chảy mũi hoặc ho.

Với 3 trường hợp trên, chuyên gia nhấn mạnh cần chẩn đoán phân biệt giữa trường hợp viêm họng amidan do siêu vi hoặc do vi khuẩn. Nếu do siêu vi sẽ có những triệu chứng như viêm kết mạc, chảy mũi, ho, tiêu chảy.

Mặt khác, những trường hợp viêm họng hoặc viêm amidan do vi khuẩn thì triệu chứng sẽ mạnh hơn với khởi phát đột ngột như đau họng, sốt cao, đau đầu, viêm họng, rối loạn tiêu hoá, quanh họng amidan có hạch cổ. Các triệu chứng này thường xuất hiện ở độ tuổi từ 5 đến 15 tuổi.

Trong những trường hợp viêm họng do vi khuẩn, chuyên gia nhìn nhận cần phải chẩn đoán phân biệt viêm họng do liên cầu khuẩn Beta tăng huyết Group A với một số triệu chứng thực thể và đặc trưng như Amidan sưng đỏ, xuất tiết, có mủ trên amidan, có đốm xuất huyết ở vòm họng, có lưỡi gà sưng đau và đặc biệt bệnh nhân có hạch cổ. 

Cập nhật các giải pháp điều trị tại chỗ của những trường hợp nhiễm trùng đường hô hấp trên

Về vấn đề cập nhật điều trị tại chỗ và điều trị triệu chứng của những trường hợp nhiễm trùng đường hô hấp trên, TS.BS Nguyễn Công Huyền Tôn Nữ Cẩm Tú đề cập đến điều trị đau họng và vấn đề điều trị nâng đỡ trong nhiễm trùng đường hô hấp trên.

Theo một nghiên cứu tại Malaysia về điều trị triệu chứng trong đau họng và viêm họng, đối với trẻ em và người lớn, các chuyên gia đã đồng thuận rằng những phương pháp như uống đủ nước, giảm đau, hạ sốt, kháng viêm NSAID và đặc biệt sử dụng viên ngậm hoặc những thuốc súc họng miệng là các giải pháp hiệu quả trong việc giảm cảm giác đau và khó chịu. Ngoài ra một số thuốc khác như Dexamethason hoặc vắc xin cũng được sử dụng trong điều trị phòng ngừa viêm họng cho trẻ em và người lớn.

Theo một nghiên cứu vào năm 2021 từ tác giả Paolo Bossi về ứng dụng của hoạt chất Benzydamine trong điều trị nhiễm trùng đường hô hấp trên, việc ứng dụng của hoạt chất Benzydamine đã giúp cho bệnh nhân có thể giảm triệu chứng của viêm họng miệng, viêm niêm mạc miệng do hoá xạ trị hoặc là giảm đau họng sau phẫu thuật.

Việc phối hợp giữa viêm ngậm Benzydamine với Cetylpyridinium làm tăng tác dụng của việc điều trị đau họng trong điều trị viêm họng nhiễm trùng đường hô hấp trên, trong đó hoạt chất Benzydamine có tác dụng kháng viêm, giảm đau không Steroid và hoạt chất Cetylpyridinium mang tính kháng khuẩn.

Khi phối hợp 2 hoạt chất này sẽ giúp đẩy nhanh hiệu quả trong điều trị đau họng và viêm họng nhờ vào cơ chế kháng viêm, giảm đau và thuốc tê cục bộ. Hiện nay, viêm ngậm chứa 2 thành phần hoạt chất này đã được công nhận trong vấn đề điều trị viêm amidan, viêm họng, viêm niêm mạc do bức xạ hoặc là hậu phẫu miệng và hậu phẫu nha chu.

Bên cạnh đó, ý kiến chuyên gia còn cho rằng, thuốc xịt họng và thuốc súc họng trong vấn đề điều trị nhiễm trùng đường hô hấp trên được các nghiên cứu đăng tải có khả năng giảm tải được vi khuẩn và virus, giúp cải thiện được triệu chứng.

Ngoài ra, còn kết hợp với chiến lược điều trị đa mô thức như tiếp cận, quản lý bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên dựa trên nhiều phương thức điều trị, hỗ trợ tại nhà cho bệnh nhân.

Chuyên gia thông tin thêm về các hoạt chất như kẽm, vitamin C, vitamin D được sử dụng với công năng giúp phòng ngừa và điều trị nhiễm trùng đường hô hấp trên. Theo một số nghiên cứu của tác giả Hunter J vào năm 2021, để ngăn ngừa và điều trị nhiễm trùng đường hô hấp trên do virus gây ra, việc sử dụng kẽm có tác dụng phòng ngừa, điều trị nhiễm trùng đường hô hấp trên. Tuy nhiên tác dụng chỉ ở mức độ vừa và liều lượng có thể sử dụng từ 5 đến 10mg/ngày và tùy vào hoạt chất kẽm phối hợp với hoạt chất khác như Gluconate, Acetate…

Với vitamin C và vitamin D thì trong những nghiên cứu cho thấy rằng, vitamin C và vitamin D thực sự không hiệu quả trong việc phòng ngừa nhiễm trùng đường hô hấp trên.

Tuy nhiên khi sử dụng vitamin D và C trong điều trị nhiễm trùng đường hô hấp trên trong tình trạng nặng có thể giúp giảm những triệu chứng với liều điều trị của vitamin C là 1.000 đến 8.000mg/ ngày và vitamin D người lớn là 1.000 đến 2.000  đơn vị/ ngày.

Số giờ ngủ quá nhiều hoặc quá ít có thể ảnh hưởng nhiễm trùng đường hô hấp trên

Báo cáo viên thông tin thêm về một nghiên cứu đặc biệt vào năm 2021, thời gian và chất lượng giấc ngủ của con người có liên quan nhiễm trùng đường hô hấp trên. Theo đó, thời gian tối ưu giấc ngủ mỗi ngày của mỗi người là từ 7 đến 9 giờ đồng hồ. Nếu thời gian và chất lượng giấc ngủ của mỗi người ít hơn 7 tiếng thì nguy cơ bị nhiễm trùng đường hô hấp trên cao gấp 4 lần so với nhóm còn lại.

Những trường hợp ngủ trên 9 giờ mỗi ngày cũng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp trên. Đối với những trường hợp bệnh nhân ngủ trên 9 giờ đã phản ánh tình trạng viêm mạn tính hoặc một bệnh lý tiềm ẩn khiến bệnh nhân ngủ quá mức. Do đó, cần có một số biện pháp can thiệp để cải thiện giấc ngủ cũng như những công cụ đo lường giấc ngủ.

Theo đề cập từ các nghiên cứu, điều trị nhiễm trùng đường hô hấp trên cần lấy bệnh nhân làm trung tâm. Đây là phương pháp chăm sóc y tế tập trung vào nhu cầu, sở thích, giá trị của từng bệnh nhân để đảm bảo tất cả bệnh nhân có thể tham gia tích cực vào vấn đề điều trị nhiễm trùng đường hô hấp trên. Trong đó dựa trên 3 yếu tố chính bao gồm cá nhân hoá vấn đề điều trị, giáo dục sức khoẻ và tăng mức độ thoải mái, tuân thủ điều trị cho bệnh nhân.

Trao đổi về vấn đề cuối trong phiên toàn thể 1, vị chuyên gia khuyến cáo cách thức trong phòng ngừa nhiễm trùng đường hô hấp trên như vệ sinh tay sạch bằng xà phòng, đeo khẩu trang nơi công cộng, vệ sinh môi trường sống, uống đủ nước…. Ngoài ra, vắc xin hiện nay được xem là biện pháp giúp ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp trên hiệu quả. 

“Hy vọng trong tương lai, với sự phát triển nhanh của công nghệ và nghiên cứu sẽ có nhiều loại thuốc kháng virus đặc hiệu, vắc xin hiệu quả và thuốc kháng sinh mới trong việc điều trị và phòng ngừa nhiễm trùng đường hô hấp trên.” - TS Cẩm Tú bày tỏ.                                                                                     

Kết thúc buổi báo cáo, TS.BS Nguyễn Công Huyền Tôn Nữ Cẩm Tú đúc kết bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp tuy quen thuộc và thường gặp trong chuyên ngành tai mũi họng. Tuy nhiên, chẩn đoán đúng, điều trị kịp thời và điều trị hiệu quả là yếu tố tiên quyết trong việc phát triển các phương pháp điều trị.

Bên cạnh đó, chuyên gia chia sẻ rằng cần phối hợp điều trị đa mô thức, kết hợp nhiều phương pháp điều trị trong nhiễm trùng đường hô hấp trên, lấy quản lý, bệnh nhân làm trung tâm để đạt hiệu quả cao trong điều trị.