Những năm trước, tình trạng sứa biển cắn khi đi du lịch biển vẫn rải rác xuất hiện, nhiều ca gặp biến chứng nguy hiểm

Khi bị sứa cắn, các độc tố này sẽ ngấm qua da, xâm nhập vào cơ thể. Nếu nhẹ, nạn nhân chỉ bị rát, nổi mẩn đỏ và ngứa nhiều, cảm thấy khó chịu. Ở thể nặng có thể xảy ra tai biến tức thì, nạn nhân rơi vào trạng thái lơ mơ, nhiều khi co giật, có thể dẫn đến hôn mê. Trong trường hợp này cần đưa nạn nhân vào bệnh viện cấp cứu ngay.

Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng (Nguyên Trưởng khoa Nhi, BV Bạch Mai), độc tố của sứa biển, thường tập trung ở các xúc tu, chúng sử dụng các tế bào châm được gọi là nematocyst. Các tế bào này đều rất nhỏ và có độc. Một số loài sứa có đến hàng triệu nematocyst trong xúc tu, được sử dụng khi sứa bắt mồi và tự bảo vệ.

Khi bị sứa cắn, các độc tố này sẽ ngấm qua da người xâm nhập vào cơ thể, nếu nhẹ, nạn nhân chỉ có phản ứng ngoài da, tại chỗ nổi rát, mẩn đỏ và ngứa nhiều. Toàn thân chỉ cảm thấy khó chịu, không nên quá lo lắng.

Độc tố của sứa biển, thường tập trung ở các xúc tu, chúng sử dụng các tế bào châm được gọi là nematocyst

Ở thể nặng có thể gây đau đầu, tức ngực, tím tái, vã mồ hôi, khó thở, buồn nôn, nôn khan, đau bụng và tiêu lỏng nhiều lần, mạch nhanh, nhỏ, huyết áp tụt... cần đưa ngay vào bệnh viện để chống sốc phản vệ.

Ở thể cấp hay bán cấp, sau chừng 15 phút chạm phải sứa, nạn nhân ngứa ở bàn tay, bàn chân, trên da nổi ban đỏ từng vùng, nổi mày đay toàn thân, tim đập nhanh đều, huyết áp hạ thấp, ho khan, khó thở khò khè. Thanh quản phù gây khó thở. Nạn nhân buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, chảy nước mắt, chảy nước mũi, vã mồ hôi thì phải đến viện ngay để được hồi sức và chống sốc.

Ở thể cấp hay bán cấp, sau chừng 15 phút chạm phải sứa, nạn nhân ngứa ở bàn tay, bàn chân, trên da nổi ban đỏ từng vùng, nổi mày đay toàn thân...

Xử lý đúng cách, kịp thời khi bị sứa biển cắn, tránh biến chứng nguy hiểm

Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, để xử lý kịp thời khi bị sứa biển cắn, chúng ta cần nhanh chóng thực hiện theo những bước sau:

Với trẻ nhỏ

- Bố mẹ cần hết sức bình tĩnh, trấn an để trẻ bớt lo lắng, sợ hãi.

- Hạn chế vận động vùng bị thương.

- Nhanh chóng rửa vết thương bằng nước biển để làm sạch các tế bào phóng độc chưa bị kích hoạt. Không rửa bằng nước thường vì làm tổn thương nặng hơn. Có thể dùng dấm, ammoniac, cồn hoặc soda cũng phát huy tác dụng tốt.

Nhanh chóng rửa vết thương bằng nước biển để làm sạch các tế bào phóng độc chưa bị kích hoạt

- Dùng vật có cạnh như que kem, thìa, vỏ sò, dao, hoặc bìa cứng cạo hay chà sát nhẹ lên vết đốt để đẩy các tế bào phóng độc ra khỏi vết thương. Có thể chườm đá để giảm đau.

- Trong trường hợp trẻ bị sốc phản vệ sau khi bị sứa đốt với các biểu hiện như ớn lạnh, lo sợ, hoảng hốt, xuất hiện các triệu chứng nóng bừng, nổi ban đỏ ngứa trên da, phù mắt, phù môi, ngạt mũi…, cảm thấy khó thở, đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, đau đầu, chóng mặt… cần nhanh chóng đưa đến viện ngay.

- Ngoài ra, dù đảm bảo sơ cứu nhưng vẫn cần theo dõi kỹ trong 8 giờ. Nếu trẻ còn đau hoặc xuất hiện bất cứ triệu chứng nào cần đến cơ sở y tế ngay.

Với người lớn

- Người sơ cứu cần đeo găng hoặc quấn khăn, túi nilon… lấy các xúc tu hoặc tay sứa còn bám trên người ra khỏi nạn nhân.

- Nhanh chóng rửa vết thương bằng nước biển để làm sạch các tế bào phóng độc chưa bị kích hoạt (không rửa bằng nước ngọt hoặc nước nóng vì sẽ làm tổn thương nặng hơn). Loại bỏ các xúc tu hay phần cơ thể của vật cắn còn bám lại trên da.

Dùng vật có cạnh như que kem, thìa, vỏ sò, dao, hoặc bìa cứng cạo hay chà sát nhẹ lên vết đốt để đẩy các tế bào phóng độc ra khỏi vết thương

- Pha dung dịch gồm 10 phần nước với một phần a-mo-ni-ac, dấm, soda hoặc mì chính sau đó bôi vào vùng bị thương (nếu không có sẵn những hóa chất trên có thể dùng chanh chà vào vết thương), dùng dao hoặc các vật có cạnh (thìa, que kem…) để cạo nhẹ nhàng quanh vùng bị đốt, tránh làm mạnh tay kẻo gây ra những tổn thương trên da.

- Vết thương do sứa đốt thường mẩn đỏ, có dạng thẳng hoặc xoắn, gây đau rát dữ dội. Khi gặp phải vết thương này, cần hạn chế cử động, tránh chạm vào vùng bị thương, chườm lạnh lên vết thương trong vòng 1 tiếng đầu sẽ giảm được đau. Tại chỗ bị chích có thể dùng một loại histamin bôi hoặc kem hydrocortison nhằm làm giảm ngứa, giảm sưng. Khi nạn nhân bị sứa đốt tình hình trở nên trầm trọng đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất.

Vết thương do sứa đốt thường mẩn đỏ, có dạng thẳng hoặc xoắn, gây đau rát dữ dội

Chuyên gia khuyến cáo, vào mùa du lịch biển nên phòng sẵn một số thuốc giảm ngứa, thuốc kháng sinh, thuốc chữa tiêu chảy và một dai dấm để chủ động xử lý khi bị sứa cắn. Khi xuống tắm. nếu cơ thể bị ngứa cần lên bờ ngay để kiểm tra xem có phải sứa cắn không, từ đó điều trị kịp thời.

Theo Tiểu Nguyễn - Helino