1. TOP 5 yếu tố nên lưu ý để bảo vệ sức khỏe khỏi ô nhiễm không khí

Bụi mịn có khả năng xâm nhập sâu vào cơ thể. Để chủ động đề phòng bụi mịn khi ra ngoài đường, chúng ta cần có những biện pháp nào, thưa BS (đeo khẩu trang loại nào, vệ sinh mũi họng - mắt ra sao)?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Để chủ động đề phòng bụi mịn khi ra ngoài đường, đầu tiên nên đeo khẩu trang, loại khẩu trang được khuyến cáo là N95 hoặc N99 vì lọc được các hạt bụi nhỏ hơn 5 micromet, tuy nhiên rất khó chịu. Ví dụ như nhân viên y tế trong mùa COVID-19 phải đeo khẩu trang N95, dù đã quen nhưng vẫn gây cảm giác khó chịu, do đó yêu cầu một người bình thường đeo khẩu trang N95 sẽ rất khó.

Do đó chỉ cần khuyến cáo đeo khẩu trang, ví dụ như khẩu trang y tế. Ngoài ra nên tập thói quen rửa mũi, khi đi trên đường từ nhà đến xí nghiệp thì nên rửa mũi, hiện tại có các loại dung dịch nước biển sâu, chi phí khá rẻ khoảng 30.000 VNĐ/ chai. Lưu ý cần rửa đúng cách, dùng tay phải, cúi đầu xuống, xịt nhiều vào trong cánh mũi trái để nước bẩn chảy ra ngoài, sau đó đổi tay xịt qua cánh mũi trái.

Lưu ý không nên xịt vào chính giữa vì vị trí đó không có xoắn mũi, chỉ có vách mũi mỏng manh, không nên hỉ mũi vì có thể bắn ngược vào đường thông tai giữa. Nên rửa mũi ngày 3 lần sáng, chiều và tối trước khi đi ngủ. Đây là cách đơn giản mà ai cũng có thể thực hiện.

Sau khi rời nhà máy về đến nhà, việc đầu tiên là rửa mũi vì đã có thời gian phơi nhiễm trong nhà máy và ngoài đường. Theo kinh nghiệm của bác sĩ chuyên về hô hấp sau khi tiếp xúc với nhiều bệnh nhân hen suyễn, viêm mũi dị ứng, việc đầu tiên là nhà phải thông khí tốt, đây là biện pháp đơn giản nhất và an toàn nhất, làm sao để tạo được luồng khí, khi đó các chất ô nhiễm sẽ giảm xuống.

Thứ hai là không tạo thêm ô nhiễm trong nhà. Người đàn ông hút thuốc đến trên 40%. Khói thuốc lá cực kỳ độc, chứa tới 7000 chất độc và hơn 70 chất gây ung thư, vì vậy rất xót xa khi trong nhà có một người đàn ông là ba, ông ngoại, ông nội… hút thuốc. Như vậy khói thuốc sẽ bám vào các vật dụng trong nhà và một người hút thuốc lá dù đã súc miệng nhưng vẫn còn lưu lại 4 tiếng đồng hồ. Do đó, không bao giờ hút thuốc lá là điều tốt nhất. Nếu đã bị nghiện phải tìm cách cai, chưa cai được nên ra ngoài hút thuốc, không được hút thuốc trong nhà.

Thứ ba là vấn đề đốt nhang. Nhang hiện tại cực độc, từng có một trường hợp bé gái 15 tuổi có nền hen suyễn, tử vong do một nén nhang, vì vậy không ai được đốt nhang trong nhà. Tuy nhiên việc thờ cúng vẫn nên tôn trọng, do đó nên thay bằng nhang điện.

Thứ tư, một số sản phẩm khác do con người dùng trong nhà như tinh dầu, thuốc xịt phòng, thuốc xịt muỗi, thuốc xịt dán đều rất độc, kể cả các sản phẩm tẩy rửa, do đó hiện tại đang khuyến cáo nên sử dụng các sản phẩm xanh, ví dụ như chanh, giấm, baking soda là các chất tẩy rửa rất tốt, không gây hại.

Thứ năm là thú nuôi, hiện nay càng ngày con người càng gần gũi với các con thú nuôi sẽ rất có hại do lông, vảy da, chất tiết, nguồn ký sinh trùng có thể truyền cho người, vì vậy đối với các bác sĩ chuyên về hen suyễn “kỵ” nhất là mèo, bởi vì mèo là loài gây dị nguyên rất mạnh và độc. Có những em bé đi học ngồi bên cạnh một bạn có nhà nuôi mèo và em này lên cơn hen suyễn. Vì vậy không nên nuôi mèo. Đối với chó có thể nuôi, một tuần tắm một lần nhưng không nên ôm ấp hay cho vào phòng ngủ, đặc biệt nên để xa người và khu vực sinh hoạt.

Khi thông khí tốt, giảm các nguồn gây ô nhiễm không khí trong nhà nhưng vẫn không hoàn chỉnh, nếu được nên dùng các loại máy lọc. Hạt bụi mịn nhỏ hơn 2,5 micromet con người không thể thấy, đặc biệt là các hạt siêu mịn 0,1 micromet càng không thấy bằng mắt thường. Do đó nên chọn các loại máy lọc có bộ lọc HEPA (High efficiency particulate air), thông thường sẽ lọc được các loại bụi mịn có kích thước 0,03 micromet hay những loại máy có thể lọc bụi mịn kích thước nhỏ hơn như 0,01 micromet sẽ rất tốt giúp gia đình làm sạch được môi trường sống.

Nên khởi động máy khoảng 1-2 tiếng trước khi về nhà sẽ cảm thấy được không khí trong lành và sạch sẽ trong nhà mình. Ngoài ra có thể trồng các loại cây xanh để lọc bớt không khí, cây xanh được NASA (cơ quan không gian của Hoa Kỳ) khuyến cáo, tại Việt Nam có rất nhiều loại cây, phổ biến như lưỡi hổ, trầu bà, dương xỉ, lan ý…

Tóm lại, nên cảnh giác đối với vấn đề ô nhiễm không khí và làm hết sức để bảo vệ cho người thân, cộng đồng và xã hội.

2. Vệ sinh máy lạnh định kỳ và thông khí văn phòng để ngăn chặn bệnh nguy hiểm

Để giảm thiểu bụi mịn trong những môi trường đóng kín như nhà ở, văn phòng…, theo BS chúng ta có thể làm được gì trong bối cảnh ô nhiễm không khí luôn trên mức báo động đỏ ạ?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Hiện nay nhân viên văn phòng cũng gặp rất nhiều bệnh lý vì ngay trong văn phòng vẫn có các nguy cơ khác, ví dụ như radon là một loại khí gây ung thư, nếu văn phòng có các kẽ hở tiếp xúc với đất, khí radon vẫn có thể bay lên và gây ung thư.

Thứ hai là các vật dụng trong văn phòng, ví dụ như làm bằng gỗ có chứa Formaldehyde là một chất có thể gây ung thư.

Thứ ba là máy lạnh. Trong gia đình cần làm sạch máy lạnh bằng nước mỗi 3 tháng một lần và mỗi tháng rửa màng lọc 1 lần. Tại các công ty lớn, dùng máy lạnh trung tâm, nếu không làm sạch, bụi mịn, nấm mốc vẫn phát ra từ đây. Không nên để nhiệt độ máy lạnh quá thấp. Thông thường 25°C sẽ cân bằng được với cơ thể, không chống nóng và không chống lạnh. Do đó các bác sĩ thường khuyến cáo để nhiệt độ máy lạnh từ 26°C trở lên.

Một số trường hợp đến gặp bác sĩ chia sẻ văn phòng quá lạnh nhưng không thể tự điều chỉnh vì là máy lạnh trung tâm. Tóm lại nếu có thể làm được, hãy thông khí văn phòng làm việc, có quy định bao nhiêu tiếng đồng hồ thông khí văn phòng một lần, làm sạch máy lạnh định kỳ và để nhiệt độ > 26°C, chú ý đến độ ẩm trong văn phòng.

3. Trang bị máy lọc không khí có màng lọc HEPA để đạt hiệu quả lọc cao nhất

Máy lọc không khí ngày càng được ưa chuộng trong nhiều gia đình. Xin hỏi BS, máy lọc không khí liệu có lọc được bụi mịn không và lọc ở mức độ nào? Ngoài bụi mịn, máy lọc không khí có thể loại bỏ các chất ô nhiễm nào khác có trong không khí, thưa BS?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Máy lọc không khí ngày càng phổ biến trong các gia đình, đặc biệt nếu trong gia đình có nhóm nguy cơ cao như trẻ em, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, máy lọc không khí nếu trang bị được bộ lọc HEPA. Hiện nay có một số loại máy lọc được loại bụi mịn có kích thước nhỏ tới 0,01 micromet, điều này có thể an tâm, vì bụi mịn thô lớn hơn 10 micromet, bụi mịn gây tác hại rất nhiều là PM 2.5 và cực mịn là 0,01 micromet.

Lưu ý máy lọc phải đủ công suất cho phòng, ví dụ phòng 20m, 60m, 100m máy lọc đó phải đủ khả năng lọc sạch vùng không khí đó. Thứ hai là những dòng máy có trang bị HEPA filter, và hiện có thêm những dòng máy phát ra ion, các ion âm hoặc dương sẽ kết hợp với các vật chất có ion đối lại, sau đó kết hợp với nước và rơi xuống.

Do đó nếu sử dụng máy lọc đúng cách, đúng công suất, màng lọc được làm sạch định kỳ người dùng có thể yên tâm với bụi mịn, lông thú, nấm mốc, con mạt nhà, hiện đã có những loại máy lọc đạt đến mức độ xử lý được các yếu tố đó. Những bệnh nhân hen suyễn khi trong gia đình đã được trang bị lọc được các yếu tố trên sẽ rất yên tâm.

4. Ưu tiên máy có màng lọc HEPA filter, phát ra được ion để xử lí mọi yếu tố ô nhiễm

Như BS chia sẻ ở phần đầu, bụi mịn có nhiều kích thước khác nhau, từ bụi mịn PM 10, PM 2.5 đến bụi siêu mịn PM 1.0. Vậy, nên chọn máy lọc không khí như thế nào để có thể lọc được tất cả các dạng bụi mịn, bụi siêu mịn này ạ?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Khi chọn lựa một máy lọc, đầu tiên cần xem nhà có bao nhiêu mét vuông và chọn máy lọc đúng kích thước đó. Ví dụ ngôi nhà có 60 m², máy lọc phải làm sạch được lượng không khí trong diện tích đó.

Thứ hai là cần xem máy lọc có HEPA filter hay không, đây là bộ lọc quan trọng và là thành phần chính trong một máy lọc, mức lọc bao nhiêu. Hiện có những màng lọc lọc được 0,03 micromet, cao hơn là 0,01 micromet, từ đó có thể yên tâm. Ngoài ra nếu máy có thể phát được ion để bắt các hạt có điện tích khác ion đó là điều tốt.

Đặc biệt cần nhớ hỏi cách kiểm tra và làm sạch bộ lọc vì sau một thời gian nếu để màng lọc bị bụi tích tụ sẽ không còn hiệu quả.

5. Bộ lọc HEPA kèm ionizer sẽ xử lý hoàn toàn bụi mịn và thành phần hoá học

Không chỉ lọc bụi mịn, công nghệ Ionizer cũng có mặt trên các dòng máy lọc không khí hiện nay. Nhờ BS chia sẻ thêm: công nghệ Ionizer là gì và lợi ích ra sao trong việc thanh lọc không khí, mang lại hơi trở trong lành cho ngôi nhà?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Một bộ lọc phải có HEPA filter có tác dụng lọc được các loại bụi tùy vào dòng máy như 0,03 micromet hoặc 0,01 micromet đã giúp lọc được 99% bụi mịn. Bên cạnh đó nếu có thêm ionizer, nghĩa là phát ra được các ion âm hoặc dương, từ đó tất cả các thành phần hóa học có trong không khí mang các điện tích dương sẽ kết hợp với ion âm và âm sẽ kết hợp với ion dương, sau đó kết hợp với nước tạo thành hạt lớn hơn và bị lọc đi.

Tóm lại, yêu cầu cho một máy lọc không khí đầu tiên phải có HEPA filter kèm thêm ionizer sẽ rất yên tâm.

Phần 1: Ở trong nhà vẫn bị ảnh hưởng bởi bụi mịn, ô nhiễm không khí

Phần 3: Máy lọc không khí trang bị đủ màng lọc sẽ loại bỏ được bụi mịn, mùi, dị nguyên

Trân trọng cảm ơn PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan và LG Việt Nam đã đồng hành cùng AloBacsi trong chương trình này.