Hiểu thêm về ca ghép bàn tay tạm thời vào cẳng chân, giữ lại hi vọng cho sản phụ ở Bình Dương

Vì sao phải đợi đến khi thai 32 tuần?

Người bệnh đang mang song thai 23 tuần - giai đoạn thai còn quá nhỏ, nguy cơ sinh non nếu mổ kéo dài hoặc gây mê nhiều lần rất cao. Nếu tiến hành ghép nối tay ngay, cuộc mổ kéo dài 6-8 giờ, lượng máu mất và thuốc mê có thể đe dọa cả mẹ lẫn hai thai nhi.

Thai từ 32 tuần trở lên đã trưởng thành tương đối: phổi và các cơ quan chính đủ sức sống nếu chẳng may phải sinh sớm. Chờ đến thời điểm này, bác sĩ có thể vừa bảo đảm an toàn cho mẹ, vừa giảm nguy cơ biến chứng cho song thai. Trong thời gian chờ đợi, bàn tay cần được “nuôi sống” ở vị trí khác để giữ nguyên mạch máu và mô - đó là lý do của kỹ thuật ghép tạm.

Vì sao lựa chọn ghép bàn tay vào cẳng chân?

Sau khi bị đứt lìa, mô cơ và mạch máu của bàn tay sẽ nhanh chóng hoại tử nếu không được tưới máu. Ghép tạm vào cẳng chân (thường là vùng cổ chân hoặc cẳng chân) giúp kết nối động mạch, tĩnh mạch và các mạch nhỏ của tay với hệ mạch tại chân - nơi có nguồn máu dồi dào và thuận tiện cho vi phẫu.

Chân cũng ít di chuyển so với cánh tay, thuận lợi cho việc giữ cố định, giảm nguy cơ chảy máu hoặc gập gãy mạch ghép. Khi đủ điều kiện, bàn tay sẽ được tách ra và nối lại với xương, gân, mạch máu, thần kinh ở cẳng tay.

Lịch sử kỹ thuật ghép “nuôi” chi thể

Ý tưởng “cấy ghép tạm thời” không mới trong y học. Ca đầu tiên được ghi nhận vào năm 1962 tại Mỹ, khi các phẫu thuật viên ghép tạm một ngón tay bị đứt vào bụng để bảo tồn mô. Từ đó, nhiều trung tâm vi phẫu lớn ở châu Âu, Mỹ, Nhật Bản đã áp dụng kỹ thuật “heterotopic replantation” (ghép dị vị) để cứu ngón hoặc chi bị đứt khi điều kiện nối lại tại chỗ chưa cho phép.

Các báo cáo nổi bật:

• Trung Quốc (2010): Bác sĩ ghép tạm bàn tay bị đứt của một công nhân vào mắt cá chân trong hơn 1 tháng trước khi nối lại thành công.
• Ấn Độ (2016): Trường hợp ghép tạm bàn tay vào đùi cho bệnh nhân 25 tuổi, sau đó tái nối tay hoạt động gần như bình thường.
  ...

Những ca này chứng minh khả năng bảo tồn mô dài ngày và mở ra cơ hội cho những tình huống đặc biệt như bệnh nhân mang thai, đa chấn thương, hoặc vùng cẳng tay bị tổn thương nặng cần thời gian chuẩn bị.

Đây có phải ca đầu tiên tại Việt Nam?

Việt Nam từng ghi nhận vài ca ghép tạm ngón tay vào bụng hoặc đùi, nhưng ghép toàn bộ bàn tay cho sản phụ mang song thai là cực kỳ hiếm và có thể xem là ca đầu tiên được công bố rộng rãi.

Thành công bước đầu của Bệnh viện Đa khoa Bình Dương cho thấy năng lực vi phẫu và phối hợp sản – nhi – chấn thương chỉnh hình của y tế trong nước đã tiệm cận các trung tâm lớn trên thế giới.

Sau khi nối lại, bàn tay có hoạt động bình thường?

Sau khi thai đủ 32 tuần và điều kiện toàn thân cho phép, bác sĩ sẽ:

1. Tách bàn tay khỏi cẳng chân.
2. Nối lại xương, mạch máu, gân và thần kinh với cẳng tay bằng kính hiển vi phẫu thuật.
3. Tái tạo da và mô mềm để che phủ.
   
   

Khả năng hồi phục phụ thuộc nhiều yếu tố: thời gian nuôi ghép, chất lượng nối mạch, tình trạng thần kinh và đặc biệt là chương trình phục hồi chức năng dài hạn. Bệnh nhân phải tập vật lý trị liệu hàng tháng, thậm chí hàng năm, để gân và cơ thích nghi, lấy lại sức mạnh và độ khéo léo.

Theo kinh nghiệm quốc tế, nếu nuôi ghép thành công và tập luyện kiên trì, người bệnh có thể phục hồi 60–80% chức năng cầm nắm, đủ để tự chăm sóc bản thân và em bé - đúng mong ước của sản phụ.

Kỳ tích từ sự phối hợp đa chuyên khoa

Ca mổ của Bệnh viện Đa khoa Bình Dương không chỉ là thành tựu của vi phẫu mà còn là minh chứng cho sự phối hợp giữa sản khoa, gây mê hồi sức, chấn thương chỉnh hình và nhi khoa. Việc vừa đảm bảo an toàn cho thai, vừa bảo tồn bàn tay cho mẹ là thách thức lớn.

Sự thành công bước đầu mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc: không chỉ cứu một bàn tay mà còn gìn giữ trọn vẹn vai trò làm mẹ - giúp người phụ nữ có thể trực tiếp ôm ấp, chăm sóc con khi chào đời. Đây là minh chứng rõ rệt cho tiến bộ của y học Việt Nam trong những tình huống khó tưởng tượng nhất.