Hiệu quả của chích kết hợp vắc xin Pfizer/ Moderna và các vắc xin COVID-19 khác đến đâu?

AloBacsi xin được trích đăng bài viết của PGS.BS Huỳnh Wynn Trần với mong muốn quý bạn đọc có thể hiểu hơn về vấn đề này. Mời quý bạn đọc cùng theo dõi.

Mấy hôm nay nhiều quý vị hỏi tôi về chích kết hợp lẫn các vắc xin COVID-19 thế nào. Bài viết này chỉ ra những vắc xin COVID-19 nào có thể chích trộn với nhau trong trường hợp không có đủ vắc xin.

PGS.BS Huỳnh Wynn Trần

Tôi lấy dữ liệu từ các bài nghiên cứu và các nước khác đã trộn COVID-19 vắc xin và làm một bảng so sánh đơn giản để quý vị theo dõi:

Chích trộn vắc xin đã xảy ra nhiều trong quá khứ, bài học từ dịch Ebola

- Khái niệm chích trộn vắc xin có thể mới với nhiều người nhưng khái niệm này không xa lạ với dân y khoa (1). Bằng cách này, các nhà khọc học hy vọng tạo ra nhiều kháng thể đặc hiệu hơn và tăng khả năng nhận biết virus trong cơ thể. Vắc xin kháng Ebola tạo ra hệ miễn dịch lâu dài là nhờ kết hợp giữa 2 loại vắc xin. Liều thứ 1 là dùng công nghệ Adenovirus Vector như hãng AstraZeneca sản xuất vắc xin COVID-19 và liều thứ 2 dùng virus đã qua hiệu chỉnh Poxvirus (Modified Vaccinia VIrus Ankara MVA).

- Vắc xin Sputnik V của Nga thật ra là một loại vắc xin chích trộn khi dùng 2 loại Adenovirus vector khác nhau là Ad5 và Ad26 cho hai liều của mình. Dữ liệu công bố trên Lancet tháng 2/2021 cho thấy vắc xin Sputnik V của Nga an toàn và hiệu quả 92%.

# Rủi ro khi chích trộn vắc xin Covid-19 tăng cao hơn

- Vì nhiều loại vắc xin sản xuất với nhiều công nghệ khác nhau, chất bảo quản khác nhau, và thành phần khác nhau nên chích trộn vắc xin nhiều loại sẽ tăng rủi ro phản ứng của hệ miễn dịch, đặc biệt là sốc phản vệ. Vì vậy, điểm quan trọng nhất khi chích trộn nhiều loại vắc xin là hỏi kỹ bệnh sử của bệnh nhân và tìm ra các bệnh nhân rủi ro cáo với  phản ứng phụ của vắc xin.

- Các tác dụng nguy hiểm của từng loại vắc xin cũng có thể xảy ra khi chích trộn. Ví dụ như rủi ro đông máu ở vắc xin AstraZeneca và viêm cơ tim ở vắc xin Pfizer có thể xảy ra khi kết hợp cả 2 loại (tôi đã có nói qua các tác dụng phụ nguy hiểm này trong các video trước). Vì vậy, cần theo dõi kỹ theo dõi các triệu chứng của bệnh đông máu hay viêm cơ tim khi kết hợp AstraZeneca và Pfizer.

# Nhiều nước đã dùng trộn vắc xin để tăng hiệu quả khánh bệnh hay tăng độ phủ vắc xin cho toàn quốc

- Canada, Indonesia, Thái Lan, và nhiều nước ở châu Âu (Đan Mạch, Đức, Thổ Nhĩ Kỳ) bắt đầu trộn các loại vắc xin với nhau. Tùy tình hình từng quốc gia mà họ có chương trình trộn vaccine phù hợp. Dưới đây là các loại trộn vắc xin hiện nay và bảng thống kê do tôi tổng hợp. Có thể thấy các loại vắc xin dùng nhiều trên thế giới như AstraZeneca, Pzifer và Sinovac có thể được trộn lẫn với nhau.

1. AstraZeneca và Pfizer: có thể tăng thêm hiệu quả

- Nghiên cứu từ Nature tháng 6 năm 2021 chỉ ra trộn 2 vaccine này có thể tăng thêm hiệu quả với COVID-19. Nghiên cứu cũng chỉ ra thứ tự chích vắc xin không quan trọng, chích vắc xin nào, Pfizer hay AstraZeneca trước cũng được

2. AstraZeneca và Sputnik: Nghiên cứu nhỏ kết hợp AstraZeneca và Sputnik cho thấy an toàn khi chích

3. Pfizer and Moderna: Bệnh viện Fraser Health tại Canada đã cho phép chích  trộn giữa 2 loại vắc xin này, trang web của bệnh viện chỉ ra chích trộn 2 loại hiệu quả và an toàn.

4. AstraZeneca và SinoVac: Tại Thái Lan đã chích trộn 2 loại vắc xin này từ tháng 7 đến nay do tình hình COVID-19 tại Thái Lan tăng cao và không đủ vắc xin.

5. Pfizer và SinoVac: Ở Thổ Nhĩ Kỳ - Turkey quyết định chích liều tăng cường bằng Pfizer cho những ai đã chích vắc xin Trung Quốc SinoVac.

Tóm lại:

- Còn nhiều dữ  liệu chưa có về trộn vắc xin nhưng có vẻ như chích trộn các loại vắc xin là an toàn và có thể tăng hiệu quả hơn, nhất là trong bối cảnh biến thể Delta đang lan rộng và nhiều nước chưa có đủ vắc xin COVID-19.

- Hiện nay, cách tốt nhất vẫn là dùng theo khuyến cáo của nhà sản xuất/CDC, sau đó tùy vào tình hình mỗi nước, thì có thể trộn các loại vắc xin COVID-19 với nhau.