1. Giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì?

Tĩnh mạch thừng tin nằm ở vị trí nào và có vai trò gì, thưa BS?

ThS.BS Nguyễn Hồ Vĩnh Phước trả lời: Đây là câu hỏi mà rất nhiều bệnh nhân hỏi các bác sĩ tại khoa Nam học, Bệnh viện Bình Dân. Tinh hoàn của nam giới nằm trong một túi da gọi là vùng bìu. Tinh hoàn được nuôi dưỡng bằng các cuống mạch máu (thừng tinh) với các động mạch, tĩnh mạch, bạch huyết, sợi thần kinh và các ống dẫn tinh.

Một trong những thành phần quan trọng và liên quan đến chủ đề bài viết chính là tĩnh mạch. Khi bị giãn, tĩnh mạch vùng này sẽ to hơn so với bình thường và có những sự thay đổi liên quan đến tinh hoàn.

Giãn tĩnh mạch tinh là một sự giãn ngoằn ngoèo, xoắn các cấu trúc giống như đan kết thành mạng lưới dây leo trong tĩnh mạch nuôi dưỡng tinh hoàn.

2. Đau bìu, vô sinh, bìu giãn to là các triệu chứng thường gặp khi bị giãn tĩnh mạch tinh.

Nam giới bị giãn tĩnh mạch thừng tinh sẽ có những biểu hiện gì, thưa BS? Có thể phát hiện sớm tình trạng này không?

ThS.BS Nguyễn Hồ Vĩnh Phước trả lời: Rất nhiều triệu chứng có liên quan đến giãn tĩnh mạch tinh, nhưng các triệu chứng chính cần chú ý là:

- Đau bìu: Tình trạng đau có thể âm ỉ, thay đổi theo tư thế. Chẳng hạn như khi ngồi lâu hoặc khuân vác nặng, những động tác làm tăng áp lực trong ổ bụng, cơn đau sẽ nhiều hơn. Cơn đau cũng có thể thay đổi theo từng thời điểm trong ngày. Nhiều người bị giãn tĩnh mạch tinh không đau vào buổi sáng, nhưng đến cuối ngày, khi máu dồn ứ dưới tinh hoàn lại bắt đầu khởi phát cơn đau.

- Khó có con: Những cặp đôi còn trẻ, quan hệ thường xuyên và không sử dụng biện pháp tránh thai nhưng sau 1 năm vẫn không có tin vui thì có khả năng bạn nam bị giãn tĩnh mạch thừng tinh.

Với những người từng bị giãn tĩnh mạch thừng tinh trước đây hoặc những người lớn tuổi, thời gian theo dõi giảm xuống chỉ còn 6 tháng. Sau 6 tháng nếu không có con, cần đến gặp bác sĩ nam khoa và bác sĩ chuyên khoa hiếm muộn để được chẩn đoán chính xác.

Nhiều trường hợp phát hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh từ việc nhìn thấy một búi phình to hoặc ngoằn ngoèo như búi giun trong vùng bìu. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp không hề có triệu chứng, chỉ được phát hiện tình cờ trong khi khám sức khỏe.

3. Làm thế nào để phát hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh?

Xin hỏi BS, những phương pháp nào có thể chẩn đoán tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh?

ThS.BS Nguyễn Hồ Vĩnh Phước trả lời: Hiện nay có nhiều phương pháp khác nhau để phát hiện, chẩn đoán cho một người bị giãn tĩnh mạch tinh. Việc cần làm đầu tiên là khám lâm sàng. Các bác sĩ sẽ quan sát vùng bìu (mức độ giãn, có bướu tĩnh mạch hay không,...) kết hợp với sờ nắn ở nhiều tư thế.

Về cận lâm sàng, phương pháp siêu âm Doppler bẹn bìu 2 bên có thể xác định mạch máu có bị giãn hay không, đo đạc kích thước tĩnh mạch; quan sát kích thước tinh hoàn, cấu trúc 3 chiều của tinh hoàn; đo đường kính tĩnh mạc...

Xét nghiệm kiểm tra tinh dịch đồ để xác định liệu tĩnh mạch tinh giãn có làm giảm số lượng, chất lượng của tinh trùng. Đây là một chỉ số quan trọng để có thể theo dõi, lên kế hoạch điều trị cho bệnh nhân.

4. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến vấn đề giãn tĩnh mạch thừng tinh?

Thưa BS, nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ nào có thể dẫn đến tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh? Thủ dâm quá nhiều có phải là nguyên nhân dẫn đến vấn đề này?

ThS.BS Nguyễn Hồ Vĩnh Phước trả lời: Đến thời điểm hiện tại, các nhà khoa học vẫn tiếp tục nghiên cứu về các cơ chế và nguyên nhân dẫn đến giãn tĩnh mạch tinh.

Một số yếu tố thuận lợi khiến nam giới bộc lộ các triệu chứng giãn tĩnh mạch thừng tinh nhiều hơn: thường xuyên khuân vác đồ nặng, người có thói quen ngồi lâu, phải lái xe đường dài... Những tư thế, thói quen sinh hoạt này có thể làm máu bị ứ trệ, các triệu chứng dễ dàng bộc lộ ra hơn.

Nếu có cơ hội quan sát một bác sĩ chẩn đoán hình ảnh làm việc, chúng ta sẽ thấy bệnh giãn tĩnh mạch tinh biểu hiện bằng một hình ảnh điển hình: Các phổ máu trào ngược. Hình dung đơn giản như thế này, tĩnh mạch tinh không giãn giống như các ống dẫn nước vừa phải. Với lực co bóp của tim, máu sẽ được hút một cách hiệu quả từ vùng tinh hoàn trở về tim.

Tuy nhiên, khi bị giãn tĩnh mạch tinh, các tĩnh mạch giãn lớn hơn, tương đương với việc chúng ta sử dụng các ống hút to. Với một lực hút không thay đổi, lượng máu từ vùng thấp không thể bơm tới vùng cao, dẫn đến hiện tượng dòng trào ngược trong mạch.

Các sự trào ngược và ứ trệ khiến giãn tĩnh mạch tinh tác động đến khả năng sinh tinh trùng của nam giới và ảnh hưởng đến cảm giác đau.

Từ các cơ chế như hiện tượng viêm, liên quan đến chất gây viêm, thông qua sự trao đổi nhiệt không tốt ở tinh hoàn đến các quy trình chết tế bào, quy trình nuôi dưỡng... đều có thể ảnh hưởng đến sự giãn tĩnh mạch tinh trên sức khỏe sinh sản của người đàn ông.

5. Giãn tĩnh mạch thừng tinh có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản

Giãn tĩnh mạch thừng tinh không được phát hiện, chẩn đoán kịp thời sẽ dẫn đến biến chứng gì, thưa BS?

ThS.BS Nguyễn Hồ Vĩnh Phước trả lời: Khoảng 15% nam giới bị giãn tĩnh mạch tinh, một con số khá lớn nếu tính theo dân số trên toàn thế giới. Trên thực tế, nhiều người đàn ông bị giãn tĩnh mạch tinh nhưng không có triệu chứng hay biến chứng.

Tuy nhiên, nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, giãn tĩnh mạch tinh có thể đưa đến một số biến chứng như:

- Giảm số lượng, chất lượng tinh trùng, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.

- Đau bìu khiến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân bị giảm sút. Vùng bìu lúc nào tưng tức, khó chịu sẽ khiến người bệnh khó tập trung vào công việc, ảnh hưởng đến tâm lý của nam giới trong cuộc sống thường ngày lẫn chuyện chăn gối.

- Thể tích tinh hoàn giảm; mật độ tinh hoàn không còn căng, chắc và có khuynh hướng từ từ mềm đi, nhỏ đi.

Giãn tĩnh mạch thừng tinh có dẫn đến rối loạn cương dương hay vô sinh không?

ThS.BS Nguyễn Hồ Vĩnh Phước trả lời: Giãn tĩnh mạch tinh có liên quan đến việc nam giới chậm có con. Trong các cặp đôi hiếm muộn, giãn tĩnh mạch tinh chiếm khoảng 40% ở những người đàn ông chưa có đứa con nào.

Với nam giới đã từng có con, tỷ lệ phát hiện tĩnh mạch tinh khi chậm có thêm con chiếm đến 80%.

Các phác đồ điều trị vô sinh, hiếm muộn cũng liệt kê giãn tĩnh mạch tinh là một trong các nguyên nhân. Do đó, khi tiếp nhận một cặp đôi đến khám và điều trị hiếm muộn, giãn tĩnh mạch tinh là một yếu tố cần được xem xét.

Bên cạnh đó, giãn tĩnh mạch tinh phần nào ảnh hưởng đến tâm lý của người đàn ông, từ đó có những tác động gián tiếp lên đời sống sinh hoạt và đời sống vợ chồng. Tuy nhiên, không thể quy tất cả các trường hợp rối loạn cương về nguyên nhân giãn tĩnh mạch tinh.

Với một trường hợp rối loạn cương, thông thường các bác sĩ sẽ phân tích trên 2 nhóm: tổn thương thực thể (do đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn nội tiết...) và sức khỏe tinh thần (trầm cảm, rối loạn lo âu, thiếu tự tin...).

Nhiều bệnh nhân cũng đặt ra câu hỏi liệu có sự liên quan giữa giãn tĩnh mạch tinh và thủ dâm? Câu trả lời là 2 vấn đề này hoàn toàn không liên quan.