Đẩy lùi ung thư cổ tử cung cần 3 trụ cột vững chắc: dự phòng, sàng lọc, điều trị

1. Phát hiện sớm ung thư cổ tử cung ở giai đoạn đầu thì tỉ lệ sống sau 5 năm là 92%

Trong tháng 4/2025, phòng khám Đa khoa Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch kết hợp Chi hội Truyền thông Giáo dục Sức khoẻ - Hội Y tế Công cộng TP.HCM, Tổ chức Chương trình truyền thông giáo dục sức khoẻ với chủ đề: Chăm sóc sức khỏe sản phụ khoa tại cộng đồng.

Mở đầu chương trình, TS.BS Lê Trường Giang - Chủ tịch Hội Y tế công cộng TPHCM đưa ra thực trạng hiện nay tỷ lệ ung thư đang ngày càng gia tăng. Trong đó ung thư cổ tử cung là nỗi ám ảnh rất lớn đối với phụ nữ.

Theo số liệu thống kê trên toàn cầu, trung bình mỗi ngày có gần 1.000 phụ nữ tử vong do ung thư cổ tử cung, với khoảng 660.000 ca mắc mới và 350.000 ca tử vong mỗi năm.

Theo đó, 94% người mắc ung thư cổ tử cung xảy ra ở các nước có thu nhập trung bình và thu nhập thấp, trong đó có Việt Nam. Với nhiều tiến bộ trong ứng dụng kỹ thuật, hiện nay tỉ lệ kéo dài sự sống trên 5 năm của những người phụ nữ mắc ung thư cổ tử cung đã được tăng lên.

Bình quân chung có 67% tức là hơn một nửa số bệnh nhân ung thư cổ tử cung sống trên 5 năm.

Bác sĩ Trường Giang khẳng định ung thư cổ tử cung nếu được chẩn đoán ở giai đoạn đầu thì tỉ lệ sống sau 5 năm là 92%, tức là gần như tuyệt đối. Nếu phát hiện càng sớm ở giai đoạn tiền ung thư thì việc chữa trị cũng dễ dàng hơn.

Chuyên gia nhấn mạnh, nếu ung thư cổ tử cung phát hiện ở giai đoạn xâm lấn vào trong những mô cơ quan ở khu vực lân cận thì tỉ lệ sống sau 5 năm chỉ còn 59%.

Mặt khác, nếu để ung thư cổ tử cung di căn thì tỉ lệ sống sót còn 17%. Điều đó cho thấy, càng phát hiện sớm ung thư cổ tử cung thì tỉ lệ sống sẽ càng cao.

3 “vũ khí quan trọng” để thanh toán ung thư cổ tử cung

Bác sĩ Trường Giang khẳng định, để “thanh toán” được ung thư cổ tử cung thì trên thế giới đã đề ra 3 trụ cột chính giống như 3 vũ khí quan trọng để sử dụng.

Trụ cột thứ nhất là dự phòng, hiện nay đã có vắc xin tiêm ngừa HPV (HPV là tên viết tắt của Human Papilloma Virus, là virus gây nên ung thư cổ tử cung).

Thuốc tiêm ngừa sẽ làm giảm số ca mắc ung thư cổ tử cung và những người đã bị mắc kể cả ở giai đoạn tiền ung thư. Trong đó, tiền ung thư được hiểu là một người sẽ bị ung thư trong vòng 10 đến 20 năm tới.

Phát hiện sớm giúp khả năng chữa trị và cứu sống người bệnh sẽ rất lớn, việc phát hiện phải nhờ vào trụ cột thứ hai là sàng lọc.

Và trụ cột thứ 3 là điều trị, những tiến bộ y học, kỹ thuật mới ngày càng có nhiều và ngày càng hiệu quả cao hơn.

Trong điều trị thì áp dụng 3 trụ cột tốt thì sẽ “thanh toán” được ung thư. 

Những tiến bộ trong phòng chống ung thư cổ tử cung

 Hiện nay ngày càng có nhiều công nghệ, kỹ thuật  trong sàng lọc ung thư cổ tử cung nhưng chủ yếu vẫn làm công nghệ PAP với giá thành thấp.

Tuy nhiên, độ nhạy của công nghệ PAP thấp cho nên các phát hiện còn bị thiếu sót. Nhược điểm của phương pháp này là lấy mẫu và chuyển mẫu phải có người đọc, theo dõi để phát hiện ra các tế bào ung thư.

Phương pháp này mất thời gian khá dài, khoảng 2 tuần sau mới có kết quả.

Chuyên gia cũng đưa ra phương pháp test xét nghiệm để tìm ra virus HPV, phương pháp này có độ nhạy cao nhưng kết quả dương tính giả nhiều, nghĩa là người không bị ung thư vẫn được chẩn đoán là ung thư.

Vị chuyên gia thông tin thêm, hiện nay đã có công nghệ tìm vật chất di truyền tức là DNA của virus HPV.

Công nghệ này phát hiện độ nhạy chính xác, độ đặc hiệu cao nhưng lại rất phức tạp, quy trình đi lấy mẫu, vận chuyển mẫu về Labo có công nghệ xét nghiệm cao thì mới có thể xét nghiệm được.

Ý kiến bác sĩ Trường Giang cho rằng hiện nay công nghệ để sàng lọc khá là mới. Trên thế giới rất nhiều nước tiên tiến đã áp dụng và Việt Nam đã  bắt đầu đưa vào sử dụng trong 2 năm nay.

Cụ thể, đó là công nghệ TruScreen, đây là kỹ thuật quang điện không xâm lấn. Phương pháp này không cần lấy tế bào mà chỉ cần chấm trên cổ tử cung là cho ra kết quả ngay lập tức.

Cho nên không gây đau, không gây khó chịu, không cần phòng thí nghiệm, tiết kiệm thời gian.

Bộ y tế đã đưa vào danh mục dịch vụ kỹ thuật cho phép sử dụng ứng dụng kỹ thuật Truscreen trong phát hiện ung thư cổ tử cung ở Việt Nam. Chuyên gia nhận định đây là công nghệ mới, tiện dụng hiệu quả, phát hiện cao và chi phí sàng lọc thấp.

Ung thư cổ tử cung là loại ung thư duy nhất có thể “thanh toán” được

Tổ chức Y tế Thế giới đã kết luận trong khi các loại ung thư khác vẫn đang ngày càng phát triển thì ung thư cổ tử cung lại có một cơ hội để “thanh toán”.

Ngoài ra, vị chuyên gia làm rõ cụm từ “thanh toán” không có nghĩa là sẽ không còn ai mắc bệnh ung thư.

Về tỷ lệ mắc bệnh, bác sĩ Trường Giang đặt vấn đề khi nào trong một năm trên 100.000 phụ nữ chỉ phát hiện dưới 4 người bị ung thư thì lúc đó được gọi là “thanh toán” ung thư cổ tử cung.

Để đạt tỷ lệ dưới 4 người trên 100.000 phụ nữ trong một năm thì phải thực hiện tốt “3 trụ cột” và đặt chỉ tiêu để đạt được “3 trụ cột” này. Đó là tỷ lệ tiêm chủng trên 90% cho trẻ em gái dưới 15 tuổi được tiêm vắc xin HPV.

Trong đó, phải sàng lọc được 70% phụ nữ bằng công nghệ cao TruScreen ít nhất 2 lần trong cuộc đời.

Bộ Y tế khuyến cáo 3 năm sàng lọc lại 1 lần và  trong cuộc đời mỗi người phụ nữ ít nhất có 2 lần ở 2 độ tuổi khác nhau thực hiện sàng lọc và điều trị.

Sàng lọc cơ hội và sàng lọc chủ động

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, sàng lọc ung thư cổ tử cung trong độ tuổi từ 21 đến 65 tuổi, đã có quan hệ tình dục và ưu tiên phụ nữ trong độ tuổi từ 30 đến 49 tuổi. Đây là độ tuổi sinh sản cao.

Những người phụ nữ trên 65 tuổi có thể dừng sàng lọc nếu trước đó đã có 2 lần sàng lọc mà cho kết quả là âm tính tức là không bị tổn thương ung thư.

Có rất nhiều công nghệ, kỹ thuật nhưng chủ yếu các chị em phụ nữ chưa thấy cần thiết và chưa chủ động đi sàng lọc để phát hiện sớm. Do đó, ung thư cổ tử cung thường phát hiện trễ.

Có thể thấy, phần lớn những người phụ nữ sàng lọc ung thư cổ tử cung hiện nay đều được gọi là sàng lọc cơ hội.

Tức là chỉ khi đi vào bệnh viện để khám một bệnh phụ khoa, khi có nghi ngờ, bác sĩ mới chỉ định sàng lọc ung thư. Sàng lọc đó gọi là sàng lọc cơ hội.

Điều này không đủ sức để đạt được tỷ lệ 70% phụ nữ phải được sàng lọc, cho nên phải thực hiện sàng lọc chủ động theo hướng dẫn của bộ y tế. Sàng lọc chủ động được hiểu là chị em phụ nữ chủ động đi đến cơ sở y tế sàng lọc.

Chương trình tầm soát chủ động ung thư cổ tử cung tại TPHCM

Chương trình tầm soát chủ động ung thư cổ tử cung dựa vào cộng đồng là chương trình do Hội y tế công cộng TPHCM thực hiện. Đây là chương trình đầu tiên và duy nhất hiện nay ở Việt Nam hỗ trợ cho ngành y tế tiến tới “thanh toán” ung thư cổ tử cung.

Theo đó, kỹ thuật sàng lọc sẽ sử dụng kỹ thuật quang điện, Truscreen và công nghệ AI. Hội sẽ triển khai mạng lưới sàng lọc thí điểm ở 5 quận, huyện và mở rộng dần trên toàn TP. Tổ chức thực hiện có 2 hình thức, một hình thức là tại phòng khám của trung tâm y tế, hình thức thứ 2 có những chiến dịch làm cộng đồng tại trạm y tế phường, xã.

2. Ứng dụng kỹ thuật quang điện (Truscreen) trong phát hiện ung thư cổ tử cung

Để hiểu sâu hơn về kỹ thuật quang điện (Truscreen) trong phát hiện ung thư cổ tử cung, ThS.BS.CK2 Lê Công Thái - Bác sĩ Sản phụ khoa, bệnh viện Nguyễn Tri Phương cho biết về lịch sử hình thành, Truscreen được nghiên cứu vào năm 1986 bởi 2 tác giả y khoa hàng đầu của bệnh viện Sydney.

Qua quá trình làm việc, 2 tác giả  nhận thấy tầm soát khách quan có thể cải thiện kết quả xét nghiệm tế bào PAP thông thường.

Sau 13 năm nghiên cứu đã phát triển lên công nghệ Truscreen từ kỹ thuật quang điện có ứng dụng cơ sở dữ liệu AI trong việc đưa ra kết quả.

Trên thế giới, Truscreen đã được ứng dụng tại 27 Quốc gia và tại Việt nam cũng có một số bệnh viện, trung tâm y tế quận huyện đã triển khai, đơn cử như bệnh viện phụ sản Hà Nội, bệnh viện phụ sản Từ Dũ, bệnh viện Hùng Vương, bệnh viện phụ sản Cần Thơ.

Nguyên lý hoạt động của Truscreen 

Nguyên lý hoạt động của Truscreen bắt đầu khi đưa đầu dò vào trong cổ tử cung. Sau đó, thiết bị sẽ chuyển tín hiệu đến mô cổ tử cung.

Tín hiệu gửi phản hồi trên đầu dò và chuyển đổi tín hiệu đó đến phần phân tích dựa vào dữ liệu khối.

Đồng thời khi gặp những tế bào bất thường sẽ phát phản hồi lại tín hiệu và đưa vào phần thiết bị ghi nhận của máy, phân tích AI sẽ cho ra kết quả ngay trong thời điểm khám.

Việc áp dụng phương pháp Truscreen sẽ chống chỉ định ở những trường hợp sau:

- Bệnh nhân đang mang thai

- Bệnh nhân đã làm xét nghiệm phết tế bào Cổ tử cung trong vòng 6 tuần gần đây

- Bệnh nhân sau khi sinh chưa được 4 tháng

- Bệnh nhân đang trong chu kỳ kinh nguyệt

- Bệnh nhân đã phẫu thuật điều trị cổ tử cung trong vòng 3 tháng gần đây

- Bệnh nhân đã từng điều trị, xạ trị vùng xương chậu

- Bệnh nhân đang trong thời gian hoá trị hoặc đã hoá trị trước đó trong vòng 5 tuần gần đây

- Bệnh nhân đã cắt bỏ cổ tử cung hoặc tử cung

- Bệnh nhân đang bị nhiễm trùng cấp hoặc bán cấp trên cổ tử cung hoặc âm đạo

- Bệnh nhân nhân nhạy cảm với tín hiệu quang/ đang điều trị bằng phương pháp quang động học/ đang sử dụng thuốc cản quang

Phụ nữ Việt Nam ngại khám phụ khoa nhiều lần cho nên công nghệ Truscreen hướng đến việc không để bệnh nhân chờ đợi lâu mà trả kết quả ngay.

Không những thế, máy chỉ chạm vào tế bào biểu mô bề mặt sẽ không gây đau, không làm chảy máu. Do đó, không làm bệnh nhân xuất huyết bất thường sau buổi thăm khám.

Về lợi ích của Truscreen được khái quát qua 7 chữ T: thoải mái, thông minh, tin tưởng, tức thì, tối ưu, tiên tiến và tiết kiệm.