Đặt vòng - Cấy que - Uống thuốc: Phương pháp tránh thai nội tiết nào phù hợp với bạn?

1. Phân biệt vòng tránh thai nội tiết, que cấy và thuốc tránh thai phối hợp

Trước tiên nhờ BS chia sẻ thông tin để giúp chị em hình dung rõ những điểm khác nhau giữa vòng tránh thai nội tiết, que cấy và thuốc tránh thai phối hợp ạ?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết - Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Khi phụ nữ muốn chủ động hơn trong kế hoạch sinh sản, họ thường lựa chọn các biện pháp tránh thai. Về cơ bản, biện pháp tránh thai được chia thành 2 nhóm: tránh thai vĩnh viễn và tránh thai tạm thời. Với biện pháp vĩnh viễn, sau khi thực hiện, khả năng sinh sản sẽ không thể hồi phục (ví dụ như triệt sản). Trong khi đó, nhóm tạm thời sẽ cho phép khả năng sinh sản phục hồi nhanh chóng sau khi ngừng sử dụng.

Trong nhóm tránh thai tạm thời, lại có 2 nhóm nhỏ: có nội tiết và không có nội tiết. Với nhóm có nội tiết, phương pháp sẽ bổ sung các hormone sinh dục nữ như estrogen và progestogen, hoặc chỉ progestogen đơn thuần.

Dù cùng sử dụng nội tiết, nhưng các phương pháp này khác nhau về đường dùng. Nếu đưa vào tử cung sẽ gọi là dụng cụ tử cung chứa nội tiết (vòng tránh thai nội tiết); nếu cấy dưới da sẽ gọi là que cấy tránh thai chứa nội tiết và nếu uống hằng ngày sẽ gọi là viên thuốc tránh thai phối hợp.

Như vậy, vòng tránh thai nội tiết, que cấy và thuốc tránh thai phối hợp đều thuộc nhóm tránh thai nội tiết, chỉ khác nhau về cách đưa nội tiết vào cơ thể.

2. Hiệu quả, ưu điểm và nhược điểm của từng phương pháp tránh thai nội tiết

Nếu so về hiệu quả ngừa thai, ba phương pháp nội tiết này có sự khác biệt ra sao? Ưu điểm và nhược điểm của mỗi phương pháp này cụ thể như thế nào, thưa BS?

BS.CK2 Lý Thanh Xuân - Trưởng khoa Kế hoạch hóa gia đình, Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Vòng tránh thai chứa nội tiết có hiệu quả ngừa thai lên đến hơn 99% và kéo dài trong 5 năm. Việc sử dụng biện pháp này đem lại hiệu quả cao, ít phụ thuộc vào độ tuân thủ sử dụng của người mang dụng cụ tử cung. Phương pháp này phù hợp cho những phụ nữ sau sinh có cho con bú. Ngoài việc điều trị tránh thai, lợi ích thêm vào của vòng tránh thai nội tiết là giảm được đau bụng kinh cũng như điều trị ra huyết nhiều trong chu kỳ kinh nguyệt.

Nhược điểm của phương pháp này là trong những tháng đầu sau khi đặt, kinh nguyệt có thể bị rối loạn, ra huyết lắt nhắt. Chỉ bác sĩ chuyên khoa mới được thực hiện thủ thuật đặt vòng tránh thai.

Que cấy tránh thai chứa nội tiết đạt hiệu quả tránh thai trên 99%. So với các biện pháp tránh thai có hiệu quả lâu dài khác, biện pháp này đem lại hiệu quả gần như tuyệt đối nhất vì nó hoàn toàn không phụ thuộc vào việc nhớ dùng thuốc của người sử dụng.
Tác dụng ngừa thai kéo dài trong 3 năm. Phụ nữ sau sinh đang cho con bú cũng có thể sử dụng.

Nhược điểm là gây rối loạn kinh nguyệt như ra huyết lắt nhắt hoặc ít gặp hơn là nổi mụn, tăng cân.

Thuốc ngừa thai phối hợp dạng uống về mặt lý thuyết đạt hiệu quả trên 99%, nhưng phụ thuộc vào việc sử dụng thuốc đều đặn, đúng giờ và thường xuyên. Do đó, trên thực tế hiệu quả chỉ khoảng 91%.

Ưu điểm là ngoài ngừa thai còn giúp điều chỉnh rối loạn kinh nguyệt, điều trị mụn.
Nhược điểm là phụ thuộc rất nhiều vào sự tuân thủ của người dùng. Nếu quên uống, hiệu quả ngừa thai sẽ giảm đi rõ rệt.

Nhìn chung, hiệu quả an toàn và cao nhất là que cấy tránh thai chứa nội tiết. Phương pháp hiệu quả cao, kèm thêm tác dụng điều trị đau bụng kinh hoặc giảm lượng máu kinh là vòng tránh thai chứa nội tiết.

Thuốc ngừa thai phối hợp dạng uống đòi hỏi sự tuân thủ rất cao nên hiệu quả ngừa thai không ổn định.

Để chọn một biện pháp ngừa thai hiệu quả và ổn định, que cấy tránh thai hoặc vòng tránh thai chứa nội tiết sẽ hiệu quả cao và ổn định hơn so với thuốc ngừa thai phối hợp dạng uống.

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Thuốc ngừa thai phối hợp dạng uống có ưu điểm là dễ mua, dễ sử dụng, không cần đến cơ sở y tế để gặp bác sĩ chuyên khoa. Điều này rất phù hợp cho những phụ nữ quá bận rộn.

Tuy nhiên, khi chọn biện pháp này, bắt buộc phải sử dụng mỗi ngày, nếu quên, hiệu quả ngừa thai sẽ giảm xuống.

3. Tìm hiểu các thế hệ thuốc ngừa thai phối hợp dạng uống

Thuốc ngừa thai phối hợp dạng uống có rất nhiều thế hệ. Vậy, nhờ BS giải thích, điểm khác biệt giữa các thế hệ là gì, có phải thế hệ sau sẽ tốt hơn thế hệ trước?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Thuốc ngừa thai phối hợp dạng uống là biện pháp tránh thai tạm thời, trong mỗi viên có 2 thành phần nội tiết tố sinh dục nữ là estrogen và progestin.

Tùy theo hàm lượng các thành phần nội tiết và thế hệ của thuốc sẽ tạo nên những loại thuốc ngừa thai kết hợp khác nhau. Hiện nay trên thị trường có nhiều thế hệ và nhiều loại, mỗi người sẽ phù hợp với một loại khác nhau. Người dùng cần trải nghiệm để tìm ra loại phù hợp nhất với cơ địa của mình.

Về thành phần estrogen: Trong viên thuốc ngừa thai kết hợp, thành phần estrogen duy nhất là ethinylestradiol, chỉ khác nhau về nồng độ. Ở thập niên 60 - 70, nồng độ estrogen lên đến 50µg/viên, nhằm ức chế rụng trứng để ngừa thai, nhưng gây nhiều tác dụng phụ.

Sau đó, các nhà sản xuất đã giảm dần nồng độ estrogen để giữ hiệu quả ngừa thai nhưng hạn chế tác dụng phụ. Hiện nay, đa số viên thuốc chứa 30µg hoặc 20µg estrogen. Tuy nhiên, nồng độ quá thấp (20µg) đôi khi gây rong kinh, ra huyết giữa chu kỳ ở những người có nhu cầu estrogen cao.

Vì vậy, người có nhu cầu estrogen cao nên dùng loại 30µg, người có nhu cầu thấp có thể dùng 20 - 30µg. Nồng độ estrogen cần được lựa chọn tùy cơ địa từng người.

Thành phần progestin là yếu tố tạo nên sự khác biệt giữa các thế hệ thuốc. Progestin thế hệ 1, 2, 3 có thể gây giữ muối nước, cường androgen, dễ gây tăng cân, nổi mụn trứng cá. Progestin thế hệ 4 (mới nhất) chứa Drospirenone, không giữ muối nước, nhờ đó hạn chế tăng cân, ít tác dụng phụ, dễ được chấp nhận hơn.

Về cấu trúc vỉ thuốc, có loại 1 pha (21 viên đều nhau về hàm lượng nội tiết), loại 2 pha (chia thành 2 nhóm viên với hàm lượng khác nhau) và 3 pha (chia thành 3 nhóm viên khác nhau). Mục tiêu của dạng 2 - 3 pha là mô phỏng chu kỳ tự nhiên, giúp cơ thể tiếp nhận thuốc dễ dàng và ít tác dụng phụ hơn.

4. Nên khám phụ khoa trước khi bắt đầu dùng thuốc ngừa thai kết hợp

Thưa BS, trong quá trình sử dụng thuốc ngừa thai kết hợp, những dấu hiệu nào cảnh báo chị em nên đổi sang một loại thuốc khác phù hợp hơn?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Ở Việt Nam, thuốc ngừa thai phối hợp có thể dễ dàng mua tại các nhà thuốc. Tuy nhiên, theo khuyến cáo, chị em nên đi khám phụ khoa trước khi sử dụng để loại trừ các chống chỉ định và được tư vấn chọn loại thuốc phù hợp với cơ địa.

Trong quá trình sử dụng, cần theo dõi kỹ các phản ứng của cơ thể. Nếu thuốc phù hợp, có thể dùng lâu dài; nếu không, cần đi khám để được đổi loại thuốc khác. Việc thăm khám trước giúp đảm bảo hiệu quả ngừa thai và sự an toàn cho người dùng, thay vì tự ý mua và sử dụng tại nhà.

Lưu ý, khi đã bắt đầu dùng thuốc ngừa thai phối hợp, phải uống hết cả vỉ. Chỉ trong trường hợp xảy ra tai biến hoặc biến chứng nghiêm trọng đe dọa tính mạng mới được ngừng thuốc giữa chừng. Tự ý dừng thuốc nửa chừng để chuyển sang loại khác hoặc biện pháp khác có thể gây rối loạn kinh nguyệt.

5. Không hợp thuốc tránh thai nội tiết, có thể đổi phương pháp khác không?

Nếu không phù hợp với một phương pháp tránh thai nội tiết, liệu các chị em có thể sử dụng một phương pháp nội tiết khác như vòng tránh thai nội tiết, que cấy hoặc thuốc tránh thai phối hợp hay không, thưa BS?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết trả lời: Về nguyên tắc, chị em có thể sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nội tiết nào nếu không có chống chỉ định. Vì vậy, nếu không phù hợp với một phương pháp, gặp tác dụng phụ hoặc cảm thấy bất tiện khi dùng, có thể chuyển sang biện pháp khác như vòng tránh thai nội tiết, que cấy hoặc thuốc tránh thai phối hợp.

Không có phương pháp tránh thai tạm thời nào tốt nhất cho tất cả mọi người, mà chỉ có phương pháp phù hợp nhất cho từng cá nhân. Có người thích hợp với dụng cụ tử cung, có người cần dùng que cấy, người khác lại phù hợp với thuốc uống. Bác sĩ sẽ dựa vào cơ địa, tình trạng sức khỏe và hoàn cảnh của từng người để tư vấn biện pháp phù hợp nhất.

6. Những hiểu lầm phổ biến về vòng tránh thai nội tiết, que cấy và thuốc tránh thai phối hợp

Qua quá trình tư vấn, bác sĩ nhận thấy những hiểu lầm phổ biến nào mà chị em thường có về ba phương pháp này?

BS.CK2 Lý Thanh Xuân trả lời: Trong quá trình tư vấn về 3 phương pháp tránh thai nội tiết, tôi nhận thấy có khá nhiều chị em vẫn còn một số hiểu lầm phổ biến.

Với vòng tránh thai nội tiết, nhiều người lo sợ sử dụng sẽ gây vô sinh, nhưng thực tế sau khi tháo vòng, khả năng sinh sản sẽ trở lại bình thường. Một lo lắng khác là vòng tránh thai có thể bị lạc chỗ trong cơ thể, nhưng thực tế vòng nằm cố định trong vùng cổ tử cung, rất hiếm khi bị tuột hay di lệch nếu tuân thủ lịch tái khám. Một số chị em còn nghĩ vòng tránh thai gây ung thư - điều này hoàn toàn không đúng.

Với que cấy tránh thai, nhiều người sợ sẽ bị mất kinh hoàn toàn, nhưng không phải trường hợp nào cũng bị vô kinh, thường chỉ ra máu thấm giọt hoặc kinh nguyệt không đều. Một số khác lo que sẽ “chạy” sang chỗ khác, nhưng nếu que được đặt đúng kỹ thuật, nó sẽ nằm cố định dưới da cánh tay.

Hơn nữa hiện nay que còn có chất cản quang giúp bác sĩ dễ dàng xác định vị trí nếu bị di lệch. Nhiều chị em cũng e ngại que cấy có thể gây vô sinh, nhưng sau khi tháo que, quá trình rụng trứng sẽ diễn ra bình thường sau vài tuần.

Với thuốc ngừa thai phối hợp, không ít chị em lo sợ dùng lâu dài có thể gây vô sinh. Trên thực tế, sau khi ngưng thuốc, trứng có thể rụng ngay chu kỳ kế tiếp, khả năng mang thai trở lại bình thường. Ngoài ra, trái với lo lắng thuốc gây ung thư, thuốc ngừa thai phối hợp còn giúp giảm nguy cơ một số bệnh lý ung thư phụ khoa như ung thư buồng trứng và ung thư nội mạc tử cung. Một hiểu lầm khác là thuốc có thể làm mất kinh hoàn toàn - thực chất sau khi ngưng thuốc, kinh nguyệt sẽ trở lại bình thường.

Dù là que cấy, vòng tránh thai nội tiết hay thuốc tránh thai phối hợp, sau khi ngưng sử dụng, khả năng sinh sản sẽ hồi phục nhanh chóng, hoàn toàn không gây vô sinh như nhiều người vẫn nghĩ.

Trân trọng cảm ơn Công ty TNHH Bayer Việt Nam đã đồng hành cùng AloBacsi và Bệnh viện Hùng Vương thực hiện chương trình này.