Bóc tách ưu nhược điểm của 3 phương pháp tránh thai nội tiết

1. Thủ thuật thực hiện và chi phí các biện pháp tránh thai nội tiết

Thủ thuật đặt vòng tránh thai nội tiết hoặc cấy que có mất nhiều thời gian không, người bệnh có cần lưu lại viện, và nếu so sánh thì chi phí của 3 phương pháp nội tiết này phương pháp nào tối ưu hơn cho chị em?

BS.CK2 Lý Thanh Xuân - Trưởng khoa Kế hoạch hóa gia đình, Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Về thủ thuật, vòng tránh thai nội tiết được đặt khá nhanh, chỉ mất khoảng 5-10 phút, người bệnh có thể hơi khó chịu một chút trong lúc đặt. Đối với que cấy tránh thai, thủ thuật được thực hiện dưới da vùng cánh tay, mất khoảng 3-5 phút, có gây tê tại chỗ nên chỉ gây cảm giác đau nhẹ. Cả hai đều là thủ thuật ngoại trú, không cần nhập viện, chị em chỉ cần theo dõi trong thời gian ngắn sau khi thực hiện rồi có thể ra về.

Về chi phí, thuốc tránh thai phối hợp thường có giá thấp nếu tính theo từng tháng, nhưng nếu sử dụng trong nhiều năm thì chi phí cộng dồn sẽ cao. Ngược lại, vòng tránh thai nội tiết có chi phí ban đầu cao hơn do chỉ đặt một lần, nhưng thời gian sử dụng kéo dài đến 5 năm, tính trung bình mỗi tháng sẽ rẻ hơn so với thuốc tránh thai phối hợp. Tương tự, que cấy tránh thai cũng có chi phí ban đầu cao, nhưng hiệu quả ngừa thai kéo dài 3 năm, nếu tính theo từng năm hoặc từng tháng thì gần tương đương với vòng tránh thai nội tiết.

Tóm lại, nếu chị em có kế hoạch ngừa thai lâu dài (từ 3 năm trở lên), lựa chọn vòng tránh thai nội tiết hoặc que cấy sẽ kinh tế và hiệu quả hơn. Hai phương pháp này ít phụ thuộc vào sự tuân thủ của người sử dụng: với que cấy, sau khi đặt, thuốc sẽ phát huy tác dụng liên tục trong 3 năm mà không cần nhớ uống hằng ngày; với vòng tránh thai, sau khi đặt chỉ cần tái khám định kỳ 6 tháng một lần để kiểm tra vị trí vòng. Trong khi đó, thuốc tránh thai phối hợp phù hợp hơn với những ai có nhu cầu ngừa thai ngắn hạn, chi phí mỗi tháng thấp, dễ dừng khi chưa sẵn sàng chọn biện pháp dài hạn.

Tóm lại, để lựa chọn biện pháp tránh thai nội tiết vừa hiệu quả vừa phù hợp về kinh tế, cần cân nhắc thời gian dự định sử dụng, từ đó quyết định chọn thuốc uống, vòng tránh thai nội tiết hay que cấy.

2. Tác dụng phụ của các biện pháp tránh thai nội tiết

Trong quá trình sử dụng vòng, que hoặc thuốc phối hợp, những tác dụng phụ nào thường khiến chị em lo ngại nhất? Đặc biệt, nhiều người băn khoăn về nguy cơ đột quỵ khi dùng thuốc tránh thai phối hợp, bác sĩ có thể chia sẻ rõ hơn để mọi người hiểu đúng?

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết - Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương trả lời: Thực tế, bất kỳ biện pháp tránh thai nào cũng có thể gây tác dụng phụ, không riêng gì các phương pháp nội tiết, vì vậy chị em không nên quá lo lắng. Các tác dụng phụ của biện pháp tránh thai nội tiết thường không quá trầm trọng. Với viên thuốc tránh thai kết hợp, những tác dụng phụ khá thường gặp là đau đầu, căng ngực, một số người tăng cân (đặc biệt khi dùng progestin thế hệ 1, 2, 3), hoặc nổi mụn trứng cá do tác dụng cường androgen của progestin. Ngoài ra, nếu sử dụng vỉ thuốc có nồng độ estrogen thấp 20 microgam, có thể gặp tình trạng ra huyết giữa chu kỳ. Đây là hiện tượng thường tự hết, không nguy hiểm, nhưng đôi khi gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày.

Một số tác dụng phụ ít gặp hơn là thuyên tắc mạch. Trên báo chí thỉnh thoảng có đưa tin về phụ nữ dùng thuốc tránh thai kết hợp nhiều năm dẫn đến thuyên tắc, đột quỵ. Thuyên tắc mạch là tình trạng hình thành cục huyết khối trong mạch máu, cục này có thể di chuyển đến tim, não gây nhồi máu cơ tim hoặc tai biến mạch máu não. Tuy nhiên, tỷ lệ thuyên tắc mạch do thuốc tránh thai kết hợp rất thấp, thậm chí còn thấp hơn so với nguy cơ ở phụ nữ mang thai. Do đó, nếu được sàng lọc kỹ và không có chống chỉ định, việc sử dụng thuốc tránh thai kết hợp vẫn khá an toàn.

Tuy vậy, những phụ nữ đã có nguy cơ thuyên tắc mạch từ trước (ví dụ bệnh lý huyết khối) thì không nên dùng, vì sẽ làm nguy cơ vốn cao càng tăng thêm. Một số nghiên cứu cho thấy progestin có thể ảnh hưởng đến tiến triển của ung thư vú, vì vậy trước khi sử dụng cũng cần sàng lọc, loại trừ nguy cơ. Gần đây, có nghiên cứu cho thấy viên thuốc tránh thai kết hợp chứa estrogen liều thấp (20 microgam) cùng progestin thế hệ mới như drospirenone có thể giảm nguy cơ thuyên tắc mạch, đồng thời không làm tăng nguy cơ ung thư vú. Tuy nhiên, các nghiên cứu vẫn chưa kết thúc, nên việc thận trọng và sàng lọc trước khi sử dụng vẫn rất cần thiết.

Với dụng cụ tử cung chứa nội tiết, tác dụng phụ thường gặp là đau bụng, ra huyết nhiều hơn trong 1-2 tháng đầu, hoặc thống kinh tăng. Ít gặp hơn, có trường hợp về lâu dài kinh nguyệt ít dần hoặc thậm chí gần như không có, điều này có người thấy thoải mái, có người lại khó chịu.

Đối với que cấy tránh thai, tác dụng phụ có thể là đau đầu, căng ngực, mụn trứng cá, giảm ham muốn tình dục, khô âm đạo. Tác dụng phụ thường gặp nhất là rối loạn kinh nguyệt: có thể vô kinh trong 3-6 tháng, điều này một số người rất thích vì tiện lợi, nhưng có người lại thấy bất thường và khó chịu. Ngược lại, cũng có người bị rong kinh, ra huyết lắt nhắt kéo dài. Đa phần những tình trạng này không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, nhưng nếu gây khó chịu trong sinh hoạt, đời sống vợ chồng thì bệnh nhân nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và xử trí, thay vì vội vàng từ bỏ phương pháp.

3. Dấu hiệu cảnh báo cần gặp bác sĩ ngay khi dùng biện pháp tránh thai nội tiết

Khi đang dùng các phương pháp nội tiết mà cơ thể xuất hiện những biểu hiện bất thường, dấu hiệu nào được xem là lời cảnh báo cần thăm khám ngay?

BS.CK2 Lý Thanh Xuân trả lời: Khi sử dụng nội tiết để tránh thai, bác sĩ thường tư vấn cho người bệnh biết những dấu hiệu nào cần đến bệnh viện ngay để được xử trí, nhằm xác định đó là phản ứng bình thường hay bất thường. Với ba biện pháp ngừa thai gồm vòng tránh thai chứa nội tiết, que cấy tránh thai và thuốc tránh thai phối hợp, có 5 dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay: đau đầu dữ dội bất thường; đau ngực kèm khó thở; đau, sưng, đỏ ở một bên chi; ra huyết âm đạo nhiều hoặc bất thường (ví dụ trước đó không ra huyết nhưng nay lại xuất hiện đột ngột); và cuối cùng là sốt, đau bụng sau khi mới đặt vòng hoặc sưng viêm, đau tại vị trí cấy que.

Nếu xuất hiện những dấu hiệu này, người bệnh cần đến cơ sở y tế để bác sĩ thăm khám, loại trừ xem đó có phải là tác dụng phụ của biện pháp tránh thai đang dùng hay là một bệnh lý khác mới xuất hiện. Nếu là bất thường, bác sĩ sẽ có hướng điều trị kịp thời, đảm bảo việc áp dụng biện pháp tránh thai vừa an toàn vừa hiệu quả.

Trân trọng cảm ơn Công ty TNHH Bayer Việt Nam đã đồng hành cùng AloBacsi và Bệnh viện Hùng Vương thực hiện chương trình này.

>>> Phần 1: Đặt vòng - Cấy que - Uống thuốc: Phương pháp tránh thai nội tiết nào phù hợp với bạn?

>>> Phần 3: Tránh thai nội tiết: Khi nào nên dùng, khi nào tuyệt đối không?