Về vấn đề tầm soát ung thư hiện nay, ThS.BS Nguyễn Triệu Vũ - Trưởng khoa Ung bướu, Bệnh viện thành phố Thủ Đức đã chia sẻ, không khó nhận thấy hiện nay có rất nhiều gói tầm soát ung thư được quảng cáo khắp nơi, tuy nhiên hầu hết đều mang tính kinh doanh là chính, thiếu khoa học và không giúp ích cho người được tầm soát”.

Chẳng hạn việc xét nghiệm tràn lan các chất chỉ điểm khối u trong máu như CEA, CA 125 hoặc CA 153… đều không có cơ sở khoa học do các chất này có thể tăng trong nhiều bệnh lý khác nhau, lành tính cũng như ác tính, hoặc nhiều người thật sự bị khối u nhưng xét nghiệm vẫn bình thường do đó kết quả xét nghiệm có thể gây hoang mang hoặc yên tâm giả tạo cho người được xét nghiệm.

Việc lạm dụng các phương tiện hình ảnh như chụp cắt lớp toàn thân nhằm tầm soát ung thư cũng không mang lại hiệu quả tốt và chưa được tổ chức nào khuyên dùng.

Có phải giá càng cao tầm soát ung thư càng hiệu quả?

Không phải giá càng cao thì tầm soát ung thư càng hiệu quả, thay vào đó muốn hiệu quả phải tầm soát đúng. Ung thư hiện nay là một đại dịch, tuy nhiên mỗi nước lại có đặc điểm riêng, chẳng hạn ung thư tiền liệt tuyến là ung thư hàng đầu tại Mỹ và Châu Âu nhưng ít gặp ở Việt Nam, do đó áp dụng chương trình tầm soát từ nước ngoài vào Việt Nam có thể không mang lại hiệu quả.

Một ví dụ khác là tầm soát sai hướng, điển hình là siêu âm bướu cổ (tuyến giáp) nhằm tầm soát ung thư tuyến giáp, do ung thư giáp là loại ung thư có diễn tiến rất chậm và rất nhiều người bị khối u nhưng không cần điều trị và vẫn chung sống hòa bình với nó trong nhiều năm.

Không có bất kỳ một cơ quan, hiệp hội y khoa nào khuyên nên tầm soát ung thư giáp bằng siêu âm. Nạn “dịch bướu cổ” hiện nay hoàn toàn do nhân viên y tế gây ra và không giúp ích cho người dân, mà còn gây biến chứng, tốn kém và lo lắng.

Tầm soát có đơn giản chỉ là xét nghiệm?

Xét nghiệm tầm soát ung thư có thể bao gồm phết tế bào, siêu âm, chụp X-quang tuyến vú, nội soi ruột già… Những loại ung thư có thể tầm soát hiện nay như ung thư cổ tử cung, ung thư vú, ung thư ruột già, phổi…

Tuy nhiên, để tiến hành tầm soát ung thư trên diện rộng thì phải tùy vào đặc điểm bệnh tật và phương tiện, cơ sở hạ tầng của mỗi nước, điều này cần có kế hoạch trang bị đồng bộ, theo dõi, đánh giá sau tầm soát. Theo ThS.BS Nguyễn Triệu Vũ hiện nay phết tế bào cổ tử cung nhằm tầm soát ung thư cổ tử cung vẫn là phương pháp dễ thực hiện và hiệu quả nhất.

Nếu muốn tầm soát ung thư vú đúng chuẩn phải có siêu âm vú và máy X-quang tuyến vú, không thể thiếu đội ngũ kỹ thuật viên, bác sĩ chuyên khoa hình ảnh, bác sĩ chuyên khoa ung bướu, giải phẫu bệnh để khi phát hiện bất thường trong quá trình tầm soát sẽ tiếp tục xử trí và theo dõi cho bệnh nhân.

ThS.BS Nguyễn Triệu Vũ cho biết, tầm soát không chỉ là xét nghiệm, hiện nay người dân rất dễ đi khám sức khỏe tại bất cứ bệnh viện hoặc phòng khám, cộng với sự cạnh tranh thì các cơ sở y tế cố gắng làm càng nhiều và càng nhanh các xét nghiệm càng tốt. Tuy nhiên đây là điều nguy hiểm.

Điều quan trọng nhất đối với tầm soát là xử trí và theo dõi sau đó, không nên nhìn tầm soát chỉ là thỉnh thoảng đi xét nghiệm mà phải xem đây là một quá trình. Khi phát hiện bất thường người dân phải được tư vấn các bước tiếp theo. Chẳng hạn nếu phết tế bào cổ tử cung có nghi ngờ, nhân viên y tế sẽ hướng dẫn người bệnh sẽ điều trị ra sao hoặc cách theo dõi tiếp theo mà không làm bệnh nhân hoảng sợ.

Xem thêm: Độ tuổi nào cần tầm soát ung thư gan và các xét nghiệm nên thực hiện là gì?

Hiện nay không có xét nghiệm giúp phát hiện chính xác tuyệt đối ung thư

Bên cạnh đó, ThS.BS Nguyễn Triệu Vũ cũng chia sẻ, có rất nhiều trường hợp bệnh nhân tầm soát bị sai lệch kết quả. Trong đó, có bệnh nhân đã lớn tuổi, do gia đình có điều kiện nên hầu như tháng nào bệnh nhân cũng đến một bệnh viện để khám sức khỏe tổng quát và “tầm soát” ung thư, tuy nhiên khi phát hiện ung thư gan thì bệnh đã ở giai đoạn cuối.

Một trường hợp khác, bệnh nhân ngoài 30 tuổi đến bệnh viện lớn tầm soát ung thư vú và được chụp X-quang tuyến vú (nhũ ảnh), trên phim có một nốt mờ nhỏ và dẫn đến bệnh nhân vô cùng hoảng sợ. Đây có thể coi là sự cố do bác sĩ gây ra vì nhũ ảnh không nên chỉ định cho phụ nữ dưới 40 tuổi. Do mô vú người trẻ rất dầy khiến nhũ ảnh thiếu chính xác, đồng thời chụp X-quang tuyến vú trên người trẻ sẽ khiến mô vú hấp thu tia X (là yếu tố nguy cơ gây ung thư vú).

ThS.BS Nguyễn Triệu Vũ khuyến cáo người dân không nên quá lạm dụng và tin tưởng vào các xét nghiệm vì hiện nay không có một xét nghiệm nào giúp phát hiện chính xác tuyệt đối ung thư.

Duy trì lối sống khỏe mạnh, chích ngừa viêm gan siêu vi B và virus gây u nhú (HPV) là cách tốt giúp giảm nguy cơ ung thư gan và ung thư cổ tử cung. Chú ý đến những thay đổi của cơ thể như khối u ở vú hoặc ra máu âm đạo bất thường, đi cầu ra máu… để đến bệnh viện khám sớm là cách tốt để bảo vệ cơ thể.

>>> Tầm soát ung thư có mấy cách? 

>>> Có thể tầm soát hết các loại ung thư ở tất cả người dân?