Bơ phờ sau một ngày đầu tuần tất bật, BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương vẫn dành thời gian giải đáp thắc mắc cho bạn đọc AloBacsi.vn

Bạn đọc Nguyễn Thị Thảo, quận 5, TP.HCM:

Thưa bác sĩ Lưu Phương, ông có nghĩ Ebola sẽ trở thành đại dịch gây chết người hàng loạt như lời tiên tri định mệnh của bà Vanga không? Có phải thế giới sắp rơi vào chu kỳ tận thế không?

BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Theo ý kiến cá nhân tôi, Ebola có thể trở thành dịch trên thế giới, nhưng không thể trở thành đại dịch gây nên ngày tận thể như dự đoán của bà Vanga. Bởi vì:

1. Mặc dù chưa có vắc xin và thuốc trị, nhưng để ngăn ngừa lây nhiễm Ebola cũng không phải là quá khó khăn vì vi rút này không lây qua đường không khí.

2. Thực tế, trong những ngày qua, bệnh lây lan chủ yếu ở các nước Tây Phi - là những nước nghèo trên thế giới, có điều kiện về y tế cũng như vệ sinh môi trường còn thấp. Do đó Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng như các phương tiện truyền thông đại chúng đã tuyên truyền để nhấn mạnh tầm quan trọng của vấn đề, để tránh Ebola lây lan trên toàn cầu.

Tóm lại, thực sự vấn đề của bệnh Ebola hiện không quá trầm trọng đến mức như bạn nghĩ, dù tỷ lệ tử vong của bệnh khá cao - trên 50%, thậm chí đến 90% như trong tâm điểm dịch hiện nay.

Hai  BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương và BS Trần Thị Thu Cúc cùng online tư vấn cho bạn đọc tại văn phòng của AloBacsi

Chaubinhphuc0..@gmail.com:

Kính chào bác sĩ. Những ngày qua nghe các thông tin dồn dập về đại dịch Ebola, tôi thấy hoang mang quá. Xin bác sĩ cho biết, vi rút Ebola lây lan qua những đường nào? Làm thế nào để phòng tránh? Trân trọng cảm ơn bác sĩ!

BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

- Trong thiên nhiên, virus Ebola tồn tại trong một loài dơi chuyên ăn quả ở châu Phi. Tuy nhiên, chỉ có người và động vật linh trưởng (khỉ, khỉ đột, đười ươi, tinh tinh…) mới là vật chủ để virus này gây bệnh. Virus này sẽ hiện diện trong máu và các dịch tiết (phân, nước tiểu, nước bọt, mồ hôi, tinh dịch…) của loài động vật linh trưởng này.

Con người chúng ta bị lây khi tiếp xúc với những con vật này bị chết mà không có biện pháp bảo hộ thích hợp. Ngoài ra, người ta cũng ghi nhận một số người bị lây nhiễm do tiếp xúc hoặc ăn uống thịt các thú rừng bị bệnh hoặc chết như: nhím, linh dương, mặc dù những loài thú này không phải là vật chủ của virus Ebola.

- Khi một người bị nhiễm virus Ebola, lúc đó virus có thể lây truyền trực tiếp từ người sang người vì máu và các dịch tiết (phân, nước tiểu, nước bọt, mồ hôi, tinh dịch, sữa mẹ…) của người bị nhiễm bệnh cũng chứa virus Ebola.

Người ta ghi nhận sau thời kỳ ủ bệnh từ 2-21 ngày tùy người thì bệnh nhân bắt đầu có triệu chứng, lúc đó bệnh nhân có thể lây lan virus từ người sang người. Tuy nhiên, việc lây truyền từ người sang người xảy ra qua những con đường sau:

+ Da hoặc niêm mạc miệng, má, mũi, đường tiêu hóa, đường sinh dục bị trầy xước tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc dịch tiết của bệnh nhân.

+ Da hoặc niêm mạc miệng, má, mũi, đường tiêu hóa, đường sinh dục bị trầy xước tiếp xúc trực tiếp với môi trường xung quanh đã bị nhiễm bẩn bởi dịch tiết của bệnh nhân như quần áo, chăn màn, drap trải giường, kim tiêm…

+ Nghi lễ chôn cất hoặc tẩm liệm người chết vì bệnh Ebola mà có tiếp xúc trực tiếp với thi thể cũng có thể làm lây bệnh từ người sang người.

Cách phòng chống: vì bệnh chưa có vắc xin nên chúng ta có thể áp dụng những cách phòng chống sau:

- Đối với những người đến hoặc quá cảnh từ vùng có dịch (các nước Tây Phi) trong vòng 3 tuần lễ cần được lưu ý đến khả năng mắc bệnh Ebola khi có những triệu chứng ban đầu: sốt, ho thông thường và nên được đưa đến cơ sở y tế để được chẩn đoán, chăm sóc và cách ly thích hợp để tránh lây lan.

- Đối với những trường hợp có người thân bị sốt nghi ngờ do Ebola, chúng ta nên rửa tay bằng xà phòng ngay sau khi chạm vào bệnh nhân hoặc đồ đạc xung quanh họ.

- Không nên ăn thịt rừng.

- Nên nấu chín thật kỹ thức ăn có nguồn gốc từ động vật.

- Tình dục an toàn: sử dụng bao cao su…

- Những bệnh nhân đã chết vì Ebola nên được xử lý cẩn thận và sử dụng găng tay, khẩu trang, nón bảo hộ và nên chôn cất ngay lập tức, không để kéo dài.

Tóm lại, trong tình hình thực tế ở Việt Nam, hiện tại chưa xuất hiện Ebola nhưng chúng ta cần áp dụng đồng bộ nhiều phương pháp:

- Kiểm dịch từ khâu nhập cảnh, nhất là những người đến hoặc quá cảnh từ những vùng có dịch.

- Thận trọng khi tiếp xúc với những người thân, bạn bè trong 3 tuần gần đây từng đến vùng có dịch (Tây Phi).

- Ăn chín, uống sôi, rửa sạch

- Rửa tay và vệ sinh môi trường với xà phòng

- Không quan hệ tình dục bừa bãi mà không có biện pháp bảo vệ

Thanh Tuyền (tuyennguyen_hcm…@gmail.com)

Thưa BS Lưu Phương, xin BS chỉ rõ các triệu chứng của bệnh Ebola là gì?

BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Chào bạn,

Sau thời gian ủ bệnh từ 2-21 ngày thì bệnh khởi phát với các triệu chứng rất giống nhiễm cúm: đột ngột sốt cao, đau mỏi cơ, nhức đầu, đau họng, tiếp theo đó là ói mửa, tiêu chảy, nổi ban đỏ. Sau đó, bệnh diễn tiến gây suy gan suy thận với biểu hiện tiểu ít, tiểu sậm màu, vàng da, vàng mắt, xuất huyết ngoài da, xuất huyết mắt, chảy máu mũi, chảy máu miệng, ói ra máu, đi cầu phân đen.

Thanhquy198..@yahoo.com.vn:
Rửa tay bằng xà bông có tránh được lây nhiễm virus Ebola không, thưa bác sĩ?

BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Rửa tay bằng xà bông chắc chắn ngừa được virus Ebola và đây chính là điều mà WHO khuyến cáo mọi người nên làm để phòng ngừa.

Thắc mắc của 3 bạn đọc: chungguyen..@yahoo.com.vn, tulokho198...@gmail.com, tranghoa...@gmail.com:

Thưa BS, nên vệ sinh cơ thể và các vật dụng xung quanh thế nào để tránh bị lây nhiễm vi rút chết người này?

BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Nên tắm rửa sạch sẽ bằng xà phòng.

Vật dụng của bệnh nhân như quần áo, chăn màn nên được tẩy sạch bằng bột giặt, nếu cẩn thận nên hấp thêm 1 lần nữa.

Bảo vệ, đừng để trầy xước da, niêm mạc ở mũi, miệng, đường sinh dục thì virus không thể xâm nhập được.

BS Lưu Phương tác giả của rất nhiều bài báo hay trên báo Tuổi Trẻ, Phụ Nữ TP.HCM, VNExpress.net...rất nhiệt tình tư vấn cho bạn đọc của AloBacsi.vn

Trương Tiến, Đồng Nai (09748903..)

Tuần sau tôi có chuyến công tác ở Thái Lan, nhưng hiện tại đang có thông tin nước này có mấy chục ca nghi mắc Ebola, tôi nên làm gì để không bị lây dịch bệnh này? Khi lên máy bay và qua nước bạn, tôi cần chú ý vệ sinh và ăn uống thế nào…? Mong được bác sĩ trả lời sớm. Xin cảm ơn bác sĩ.

BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Thứ nhất, về ăn uống: nên ăn thức ăn nấu, không nên ăn đồ nguội, đồ sống. Tất cả thức ăn, nước uống đều phải nấu thật chín, thật sôi.

Thứ 2, về vệ sinh cá nhân: đồ dùng nên giặt bằng bột giặt, rửa tay bằng xà phòng.

Thứ 3, virus này không lây lan qua đường hô hấp, qua da và niêm mạc lành lặn nên Tổ chức y tế thế giới không có khuyến cáo cấm đi lại, du lịch đến những vùng có bệnh Ebola.

Thu Hằng, Thanh Hóa - 0126910833...

Bắt tay có lây bệnh Ebola không, BS?

BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Về lý thuyết, bắt tay không thể lây bệnh Ebola nếu da tay của bạn lành lặn. Tuy nhiên, sau khi bắt tay với người bệnh Ebola, bạn nên rửa tay thật sạch bằng xà phòng theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới.

Vì sao đại dịch Ebola lại lây lan với tốc độ chóng mặt đến vậy, thưa bác sĩ?

BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Virus Ebola lây lan với tốc độ nhanh như vậy vì 2 lý do:

- Virus chưa có vắc xin phòng bệnh

- Mặc dù virus không lây qua không khí nhưng virus có thể hiện diện trong máu và các loại dịch tiết của người bệnh và nhiễm bẩn ra dụng cụ và môi trường xung quanh, thậm chí qua quan hệ tình dục.

Một điều chúng ta cần thấy rõ là dịch Ebola hiện nay chủ yếu đang lan tràn trong các nước Tây Phi là một trong những nước nghèo của thế giới, có điều kiện vệ sinh môi trường và điều kiện chăm sóc y tế còn khá kém.

Câu hỏi của 3 bạn đọc: (thuhang23..@gmail.com, Hoangvy..@yahoo.com, 097889079...)

Bác sĩ có thể cho biết độc lực của vi rút Ebola? Và xin bác sĩ diễn giải thật dễ hiểu cơ chế lây lan và làm chết người của Ebola?

BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Virus Ebola sau khi xâm nhập vào cơ thể sẽ theo đường máu đi đến nhiều cơ quan của cơ thể và tất cả mọi tế bào ở các cơ quan nội tạng đều là đích đến của virus này (tức là virus có thể tấn công mọi loại tế bào khác nhau trong cơ thể và gây chết hàng loạt tế bào ở các cơ quan, trong đó quan trọng nhất là virus làm hư hại hệ thống mạch máu nhỏ trong cơ thể và làm hư hại hệ thống đông-cầm máu của cơ thể).

Do đó, triệu chứng của bệnh là tổn thương nhiều cơ quan nội tạng và quan trọng nhất là xuất huyết ngoài da và trong nội tạng,  trụy tim mạch rồi tử vong.

AloBacsi.vn