Vì sao đã ngưng ăn kiêng mà cân nặng tiếp tục giảm?

Chào kênh AloBacsi,

Tôi đã thực hiện liệu trình giảm cân trong 3 tháng với sự theo dõi của BS dinh dưỡng và huấn luyện viên. Trong 3 tháng đó tôi điều chỉnh ăn uống và tập bài tập kháng lực. Kết thúc 3 tháng tôi giảm được 4kg mỡ và không mất cơ, BS cho biết chuyển hóa của tôi có tăng nhẹ.

Sau 3 tháng, tôi ăn vẫn ăn như trong liệu trình nhưng đã ăn chất béo trở lại (da gà, bì heo, tóp mỡ heo…) không kiêng như trước. Đồng thời tập kháng lực ít đi vì lười biếng hơn.

Nhưng kết quả là 3 tháng “lười biếng” này tôi lại giảm thêm 2kg và vẫn không mất cơ. (Ghi chú là tổng cộng 6 tháng tôi đã giảm 6kg nhưng BMI vẫn trong khoảng bình thường). Tôi ngạc nhiên quá, xin nhờ BS giải thích.

Trả lời:

Chào bạn,

Sự “ngạc nhiên” của bạn là rất dễ hiểu, nhưng thực ra những gì xảy ra hoàn toàn hợp lý về mặt sinh lý, và còn là một tín hiệu khá tốt cho chuyển hóa của bạn.

Trong 3 tháng đầu, bạn đã làm đúng điều quan trọng nhất trong giảm cân bền vững: không chỉ giảm mỡ mà còn bảo toàn khối cơ và giúp chuyển hóa cơ bản tăng lên.

Khi tập kháng lực đều đặn và ăn uống được kiểm soát đúng cách, cơ thể sẽ thích nghi theo hướng “đốt năng lượng hiệu quả hơn”, tức là cùng một chế độ sinh hoạt nhưng tiêu hao nhiều năng lượng hơn so với trước kia. Đây là nền tảng rất quan trọng.

Sau giai đoạn đó, dù bạn có “lười” hơn một chút, tập ít hơn và ăn lại một số thực phẩm giàu chất béo, cơ thể bạn không quay về trạng thái chuyển hóa cũ ngay lập tức.

Khối cơ đã được giữ lại trong 3 tháng đầu vẫn còn đó, mà cơ chính là mô tiêu thụ năng lượng ngay cả khi bạn nghỉ ngơi. Vì vậy, tổng mức tiêu hao năng lượng mỗi ngày của bạn vẫn cao hơn so với thời điểm trước khi bắt đầu liệu trình.

Một yếu tố nữa là trong 3 tháng sau, dù bạn cảm giác mình “ăn thoải mái hơn”, nhưng rất có thể lượng ăn thực tế vẫn thấp hơn trước đây, vì thói quen ăn uống đã được tái lập.

Nhiều người sau khi theo liệu trình sẽ tự động ăn chậm hơn, chọn khẩu phần vừa phải hơn và ít ăn vặt vô thức hơn, dù không còn kiêng khem nghiêm ngặt. Điều này làm cho tổng năng lượng nạp vào vẫn thấp hơn mức tiêu hao.

Ngoài ra, việc ăn lại chất béo (da gà, bì heo, tóp mỡ…) nếu không quá dư thừa có thể giúp bạn no lâu hơn, ổn định đường huyết hơn, từ đó giảm những cơn đói vặt và ăn quá tay. Điều này đôi khi lại hỗ trợ giảm cân ở những người đã có nền tảng chuyển hóa tốt, thay vì làm tăng cân như nhiều người vẫn lo lắng.

Việc bạn tiếp tục giảm thêm 2kg mà không mất cơ cho thấy cơ thể bạn đang ở trạng thái khá thuận lợi: mỡ vẫn được huy động làm năng lượng, trong khi khối cơ được bảo vệ. BMI của bạn vẫn trong giới hạn bình thường cũng cho thấy đây không phải là giảm cân bệnh lý hay giảm cân quá mức.

Tóm lại, đây không phải là điều “kỳ lạ” mà là kết quả của một quá trình làm đúng ngay từ đầu. Bạn đã giúp cơ thể chuyển sang trạng thái chuyển hóa tốt hơn, và hiệu ứng này có độ trễ, nên dù giai đoạn sau không còn nghiêm ngặt như trước, cơ thể vẫn tiếp tục “hưởng lợi” từ nền tảng đã xây dựng.

Tuy nhiên, nếu bạn tiếp tục lười tập quá lâu hoặc ăn dư năng lượng kéo dài, hiệu ứng này sẽ giảm dần. Vì vậy, duy trì tập kháng lực ở mức tối thiểu và ăn uống có ý thức vẫn là chìa khóa để giữ kết quả lâu dài.

Nếu bạn muốn, BS dinh dưỡng có thể giúp bạn xác định mức tập và ăn tối thiểu để duy trì chuyển hóa hiện tại mà không cần quay lại chế độ quá nghiêm ngặt như 3 tháng đầu.

Thân mến.