90% người Việt Nam tự ý dùng kháng sinh khi bị cảm cúm dẫn đến hậu quả nặng nề

1. Chủng ngừa và tăng cường sức đề kháng để phòng tránh nhiễm cúm

Nhờ BS chia sẻ những biện pháp giúp phòng tránh bệnh cúm và viêm phổi hiệu quả ạ?

PGS.TS.BS Trần Văn Ngọc trả lời: Rất khó để phòng nhiễm cúm, vì trong mùa cúm việc lây nhiễm qua đường hô hấp với mật độ thường xuyên và rất cao. Nếu một người trong nhà bị cúm thì phần lớn thành viên trong gia đình sẽ nhiễm bệnh.

Vì vậy để giảm tác hại của tình trạng nhiễm cúm, có 2 biện pháp quan trọng: phòng ngừa chủ động bằng cách tiêm phòng cúm, và tăng cường sức đề kháng của bản thân.

Qua nhiều nghiên cứu trong dân số trên thế giới nhận thấy khi chủng ngừa cúm hàng năm có thể phòng từ 70-90% nhiễm cúm, hoặc nếu có nhiễm cúm triệu chứng sẽ nhẹ hơn. Ngoài ra, giảm được nguy cơ nhập viện đến 70% ở trẻ em và người lớn; giảm tỷ lệ tử vong rất cao đối với các trường hợp: 40% đối với bệnh nhân COPD, 50% bệnh nhân bệnh mạch vành, 70-80% bệnh nhân nhập viện… Điều đó cho thấy việc chủng ngừa cúm hàng năm rất quan trọng.

Khi bệnh nhân đến gặp bác sĩ khám các bệnh nền đều được khuyến cáo chủng ngừa cúm theo lịch, trước đó sẽ kiểm tra sức khỏe của bệnh nhân về tình trạng hô hấp, tim mạch, nếu không có đợt cấp thì có thể yên tâm cho bệnh nhân chủng nghừa theo đúng lịch hàng năm.

Tăng cường sức đề kháng của bản thân: tập thể dục thể thao mỗi ngày theo sức khỏe của mỗi cá nhân, giảm tác hại ảnh hưởng đến sức đề kháng như hút thuốc lá, uống rượu, ô nhiễm không khí ngoài môi trường và trong gia đình, nghỉ ngơi đầy đủ, duy trì sức khỏe tốt…

2. Chủng ngừa cúm giúp giảm nguy cơ tử vong, triệu chứng và biến chứng của bệnh

Thưa BS, việc chích ngừa cúm hàng năm có tác dụng như thế nào đối với việc ngăn ngừa cảm cúm? Vì sao có những người đã chích ngừa mà vẫn bị cảm kéo dài?

PGS.TS.BS Trần Văn Ngọc trả lời: Cảm lạnh do rất nhiều chủng virus cảm lạnh (200-300 loại) và không có thuốc chủng ngừa. Tuy nhiên, hiện nay đã có vắc xin chống cúm vì đây là tác nhân nguy hiểm so với các tác nhân khác, vì cúm gây ra các biến chứng, triệu chứng nghiêm trọng, có thể tử vong. Do đó đối với những người có bệnh nền hoặc trẻ em thường đươc khuyến cáo chủng ngừa cúm. Khi chủng ngừa có thể bảo vệ từ 70-90% phòng tránh nhiễm cúm.

Ngoài ra còn tùy thuộc vào dịch tễ học mỗi năm, năm vừa qua, ngoài cúm còn có các virus hô hấp khác đồng nhiễm, hoặc đồng nhiễm thêm các loại vi khuẩn không điển hình. Hiện nay nhiễm trùng hô hấp khá phức tạp về mặt tác nhân và yếu tố môi trường. Một môi trường càng ô nhiễm kể cả trong nhà hay ngoài cộng đồng, môi trường càng ô nhiễm, sự phát tán của virus càng cao, dẫn đến dễ nhiễm bệnh kéo dài và ngày càng phức tạp hơn trước đây rất nhiều.

Ngoài ra, hiện nay theo thống kê, một người lớn trên 60 tuổi có 3-4 bệnh nền, đó là những người dễ mắc cúm, đáp ứng miễn dịch sau chủng ngừa kém hơn so với người bình thường, do đó không khó để giải thích tại sao đã chủng ngừa nhưng vẫn nhiễm cúm. Tuy nhiên khi mắc, triệu chứng sẽ giảm, đồng thời giảm nguy cơ tử vong và nguy cơ của các biến chứng do cúm gây ra.

Khi chủng ngừa cúm sẽ có các kháng thể được sản xuất sẵn trong cơ thể, khi nhiễm cúm, kháng thể sẽ trung hòa với kháng nguyên của virus, giúp triệu chứng cúm sẽ đỡ tác hại hơn.

3. Phòng khám Đa khoa Ngọc Minh có chủng ngừa cùm và các loại vắc xin khác

Tại Phòng khám Đa khoa Ngọc Minh có chích ngừa cúm hay không? Hiện có những loại vắc xin nào và tác dụng phòng ngừa ra sao ạ?

PGS.TS.BS Trần Văn Ngọc trả lời: Phòng khám Đa khoa Ngọc Minh đã triển khai phòng tiêm chủng vắc xin từ rất nhiều năm nay với đầy đủ tiêu chuẩn cấp phép bởi Sở Y tế, trong đó có chủng ngừa cúm, phế cầu, ho gà, bạch hầu, uốn ván, về sau có bổ sung thêm chủng ngừa zona. Đó cũng là các loại vắc xin bác sĩ thường khuyến cáo bệnh nhân nên chủng ngừa để giảm đợt cấp của bệnh, giảm nhiễm cúm, giảm nguy cơ bệnh nặng, giảm nhập viện, giảm tử vong do cúm gây ra.

Đơn vị tiêm vắc xin của Phòng khám Đa khoa Ngọc Minh hoạt động thường xuyên và có hiệu quả, tại đây có những bác sĩ chuyên khoa tư vấn các hiệu quả, tác dung phụ và đánh giá trước khi chủng ngừa cúm cho bệnh nhân. Những người có bệnh nền khá nặng, nhiều nơi không dám chích ngừa mà khuyến cáo vào bệnh viện, tuy nhiên rất tiếc là nhiều bệnh viện hiện nay không triển khai chủng ngừa cúm, có thể được tiêm tại Ngọc Minh.

Trước đây chích ngừa COVID phải đảm bảo an toàn, nếu bệnh nhân có bệnh nền phải hoãn lịch tiêm, chờ đến khi ổn định bệnh. Tại Phòng khám Đa khoa Ngọc Minh có đội ngũ bác sĩ đa chuyên khoa, bác sĩ đầu ngành, do đó đặt việc đánh giá tình trạng an toàn của bệnh nhân lên trên hết, sau đó có chỉ định bệnh nhân đang trong tình trạng sức khỏe ổn định, bệnh nhân không còn đợt cấp, đã được kiểm soát, khi đó sẽ cho bệnh nhân chủng ngừa, cúm/ phế cầu hoặc các vắc xin khác để đảm bảo cơ thể tạo ra kháng thể tốt nhất cho bệnh nhân tại thời điểm đó.

4. Nguyên tắc dinh dưỡng cần tuân thủ khi nhiễm cúm

Đâu là nguyên tắc dinh dưỡng cần tuân thủ khi bị cảm cúm giúp người bệnh mau phục hồi, thưa BS?

PGS.TS.BS Trần Văn Ngọc trả lời: Cúm gây ra tình trạng suy nhược cơ thể và làm cho bệnh nhân mất ăn, mất ngủ, đắng miệng, lạc miệng, không còn cảm giác thèm ăn, do đó vấn đề suy nhược nhiều hơn là điều không thể tránh khỏi, đặc biệt là những người lớn tuổi, đôi khi mất cảm cảm giác đói, khát. Vì vậy nhiệm vụ của người thân trong gia đình và bác sĩ ngoài việc khuyến khích, phải có đặt một chỉ tiêu về mặt năng lượng hàng ngày cho bệnh nhân cúm.

Ví dụ cho ăn cháo thịt bằm, cháo cá để bệnh nhân có đủ đạm để duy trì. Bên cạnh đó cần uống nhiều nước, thông thường uống một ngày 2 lít nước, khi cúm, sốt người bệnh sẽ mất nước nhiều hơn, mặc dù người lớn tuổi họ không còn cảm giác khác nhưng phải định lượng một liều lượng uống cho bệnh nhân uống. Lưu ý nước rất quan trọng với tình trạng nhiễm trùng trong cơ thể, giúp giảm tình trạng thuyên tắc, tăng cường ho khạc đàm và giúp lưu thông máu, hằng định nội mô trong cơ thể, cung cấp năng lượng cho bệnh nhân qua các dung dịch như nước cam, nước chanh…

Điều quan trọng là cần kiểm soát năng lượng vì người già rất khó trong việc tự chăm sóc, đặc biệt là khi bị cúm họ không còn khả năng tự sinh hoạt, do đó những người con hoặc đội ngũ y tế sẽ tham gia vào việc chăm sóc bệnh nhân vào những thời điểm rất quan trọng (2 tuần trong nhiễm cúm).

5. Làm sao để bảo vệ sức khỏe trước tác nhân gây bệnh cúm?

Cuối cùng, nhờ BS đưa ra những khuyến cáo chung dành cho cộng đồng trong việc bảo vệ sức khỏe trước các đợt dịch cúm?

PGS.TS.BS Trần Văn Ngọc trả lời: Bệnh nhiễm trùng hô hấp là bệnh lý xảy ra hàng năm, đặc biệt gia tăng vào các thời điểm chuyển mùa tháng 4, 5 và các tháng mùa đông, làm tăng lên mật độ của vi khuẩn, virus trong môi trường, đây cũng là thời gian con người dễ nhiễm vi khuẩn, virus.

Tình hình nhiễm khuẩn, nhiễm virus tại Việt Nam cũng như trên thế giới hiện nay diễn tiến khá phức tạp, đặc biệt là các chủng mới, chủng kháng thuốc có thể xảy ra độc lập hoặc gia tăng nguy cơ bệnh nặng, tử vong.

Vì vậy cần lưu ý tăng cường sức khỏe thường xuyên, điều trị bệnh nền ổn định, không nên bỏ ngang sẽ dẫn đến nguy cơ đợt cấp trở lại, làm suy giảm chức năng của cơ thể. Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục để duy trì sức khỏe.

Bên cạnh đó, việc chủng ngừa cúm cho nhóm người có nguy cơ, đặc biệt là những người > 65 tuổi, người có bệnh nền, đặc biệt là những bệnh có ảnh hưởng đến hệ hô hấp, sức khỏe toàn thân, trẻ em, phụ nữ mang thai… là những biện pháp phòng ngừa chủ động giúp cơ thể trang bị các vũ khí, có kháng thể trong cơ thể. Khi có sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh đặc hiệu, cơ thể sẽ đưa kháng thể ra ngay và giảm thiểu tử vong.

Đặc biệt lưu ý đến vấn đề môi trường, hệ hô hấp liên quan đến ô nhiễm môi trường nên việc giảm thiểu vấn đề này ở cộng đồng cũng là biện pháp phòng ngừa.

Bệnh lý cảm cúm là bệnh do virus, vì vậy tuyệt đối không tự ý sử dụng kháng sinh nếu không có chỉ định của bác sĩ. Hiện nay 90% bệnh cúm do virus gây ra, đồng thời có đến 90% bệnh nhân tự mua thuốc kháng sinh uống dẫn đến hậu quả kháng kháng sinh rất nghiêm trọng tại Việt Nam hiện nay.