4 bệnh mạn tính được ví như “đại dịch thầm lặng” của thế kỷ 21

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố năm 2021, bệnh tim mạch, ung thư, bệnh lý hô hấp mạn tính và đái tháo đường là 4 nhóm bệnh mạn tính hàng đầu đang tạo ra gánh nặng y tế khổng lồ, chiếm tới hơn 80% tổng số ca tử vong trên toàn thế giới.

WHO cảnh báo, nếu không có biện pháp kiểm soát hiệu quả, các bệnh mạn tính có thể “ngốn” hơn 7.000 tỉ USD cho toàn cầu chỉ trong vòng 5 năm tới - một con số khổng lồ tương đương gần 1/10 GDP toàn thế giới.

“Đại dịch thầm lặng” của thế kỷ 21

Không giống như các bệnh truyền nhiễm có thể bùng phát và được khống chế nhanh, bệnh mạn tính tiến triển âm thầm, kéo dài suốt đời và đòi hỏi điều trị liên tục. Người bệnh phải đối mặt với chi phí y tế cao, giảm năng suất lao động và suy giảm chất lượng cuộc sống, đồng thời gây áp lực lớn cho hệ thống y tế quốc gia.

Theo WHO, mỗi năm có khoảng 41 triệu người tử vong vì bệnh mạn tính, trong đó 77% xảy ra tại các nước có thu nhập thấp và trung bình - nơi công tác dự phòng, tầm soát và điều trị còn nhiều hạn chế.

Trong số này:

1. Bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu, cướp đi sinh mạng của 17,9 triệu người mỗi năm.
2. Ung thư gây ra 9,3 triệu ca tử vong.
3. Bệnh hô hấp mạn tính (như COPD, hen suyễn) gây khoảng 4,1 triệu ca tử vong.
4. Đái tháo đường và các biến chứng liên quan khiến 1,5 triệu người chết mỗi năm.
   
   

Gốc rễ từ lối sống

Phần lớn bệnh mạn tính có thể phòng ngừa được, bởi 80% yếu tố nguy cơ bắt nguồn từ lối sống:

• Chế độ ăn uống kém lành mạnh (thừa năng lượng, ít rau củ, nhiều muối, đường và chất béo bão hòa).
• Ít vận động thể lực.
• Hút thuốc lá và uống rượu bia thường xuyên.
• Ô nhiễm môi trường và căng thẳng kéo dài.
  
  

WHO nhấn mạnh, nếu cộng đồng thay đổi hành vi theo hướng lành mạnh hơn, có thể phòng ngừa được ít nhất 70% ca tim mạch, 40% ung thư và 80% bệnh đái tháo đường typ 2.

Hành động cấp bách cho sức khỏe toàn cầu

Để giảm gánh nặng bệnh mạn tính, WHO kêu gọi các quốc gia:

• Tăng cường giáo dục sức khỏe cộng đồng và tầm soát sớm tại tuyến cơ sở.
• Đưa các can thiệp dự phòng (như kiểm soát huyết áp, ngưng hút thuốc, quản lý cân nặng) vào chương trình y tế quốc gia.
• Huy động các tổ chức y tế, doanh nghiệp và cộng đồng cùng tham gia xây dựng môi trường sống lành mạnh.
  
  

WHO cũng đang thúc đẩy chương trình “Global NCD Compact 2030”, với mục tiêu giảm 1/3 số ca tử vong sớm do bệnh mạn tính vào năm 2030, phù hợp với Mục tiêu Phát triển bền vững của Liên Hiệp Quốc.

Tóm lại:

Bệnh mạn tính là “đại dịch thầm lặng” của thế kỷ 21. Con số 7.000 tỉ USD không chỉ là thiệt hại kinh tế, mà còn là lời nhắc nhở về giá trị của phòng bệnh hơn chữa bệnh - bắt đầu từ chính những lựa chọn hằng ngày: ăn uống lành mạnh, vận động đều đặn và khám sức khỏe định kỳ.