Hôi miệng (Halitosis) hoặc hơi thở có mùi hôi thường gặp ở nhiều người cả nam và nữ. Hôi miệng không nghiêm trọng nhưng ảnh hưởng rất nhiều tới thái độ, hành vi và tâm lý giao tiếp, tác động tới cả công việc của người bệnh.

Lý do khiến miệng hôi hoặc hơi thở có mùi khó chịu:
 
1. Răng - miệng: 

Mùi hôi là từ các hóa chất bay hơi gốc sulfur như hydrogen sulfide, methyl mercaptan, dimethyl sulfide. Các sulfide này do sự phân hủy protein bởi các vi sinh vật ở miệng, trong các trường hợp kể sau:
 
+ Khi thức ăn sót lại trong miệng hay giữa các kẽ răng bị vi khuẩn phân hóa, sẽ tạo ra mùi hôi.
 
+ Nhiễm trùng ở nướu răng, chân răng, quanh cổ răng…
 
+ Răng sâu nhiều có chỗ vỡ trơ tủy răng hoặc có lỗ hổng sâu răng thuận tiện cho vi khuẩn trú ẩn, tăng sinh và gây bệnh.
 
+ Mảng vôi đóng vào chân răng là môi trường tốt cho vi khuẩn tác dụng vào và đưa đến hôi miệng.
 
+ Lưỡi bị viêm và thức ăn bám trên bề mặt lưỡi hoặc các rãnh nứt lưỡi là môi trường tốt cho vi khuẩn phân hủy protein tạo ra mùi hôi.
 
+ Miệng khô khi nước bọt giảm nhiều. Nước bọt có nhiệm vụ giữ má, lưỡi, môi, lợi ẩm ướt, trong nước bọt có men giúp tiêu hóa thức ăn, giảm các thay đổi pH trong miệng. Khi tính axit miệng cao thì vi khuẩn tăng sinh nhiều hơn.
 
Có nhiều nguyên nhân gây khô miệng: tuyến nước bọt kém hoạt động, liệt dây thần kinh mặt (dây thần kinh số 7), thở bằng miệng do nghẹt mũi hay do thói quen, ở người cao tuổi, mãn kinh hoặc trong các bệnh tổng quát như tiểu đường, bệnh thần kinh, sau xạ trị ung thư vùng đầu mặt cổ…
 
Một số thuốc như hạ huyết áp, thuốc an thần, thuốc chống dị ứng, trị kinh phong, trầm cảm, tâm thần phân liệt, amphetamine, thuốc lợi tiểu... cũng làm giảm nước bọt trong miệng.
 
Hút thuốc lá nhất là các loại thuốc hút mạnh như xì gà, ống điếu, ống píp cũng giảm nước bọt đưa tới mùi hôi từ miệng.

2. Mũi – xoang:

Những bệnh lý mũi xoang như viêm mũi xoang cấp mạn, viêm xoang do răng, đặc biệt viêm xoang do răng gây hơi thở hôi rất nhiều, thậm chí gây khó chịu cho người xung quanh khi đến gần.

Bệnh lý u bướu vùng mũi xoang như polyp mũi xoang, ung thư, u nhú cũng gây hơi thở hôi.

Dị vật mũi nhất là trẻ em nhỏ gây hơi thở hôi hoặc hôi mũi một bên.

Viêm tuyến bã vùng tiền đình mũi. Bệnh lý này thường gây cảm giác hôi khi bệnh nhân hỉnh mũi hay nhướng mũi làm các tuyến bả ở cửa mũi hoặc ở cánh mũi hở ra làm có mũi hôi. Hiếm khi người xung quanh ngửi thấy mùi hôi này.

3. Họng - hạ họng:

Viêm họng hạt cấp mạn.

Viêm amidan một hoặc hai bên. Nhất là dạng viêm amidan hốc mủ mạn tính.

Ung thư họng - hạ họng.

4. Các loại bệnh lý:

Bệnh từ phổi, thực quản - dạ dày, gan mật, đường ruột như viêm nhiễm, trào ngược dịch vị, ung thư cũng gây hơi thở hôi.

5. Ăn uống:

Một số thực phẩm có chất dầu gây hơi thở có mùi như tỏi, hành, các loại rau có mùi, bia rượu, thức uống có gas. Các thực phẩm này sau khi được hấp thu, sau đó chất tinh dầu dễ bay hơi theo hơi thở bay ra mũi miệng, thậm chí ra mồ hôi trên cơ thể.  

6. Các bệnh mãn tính

Suy gan, suy thận, tiểu đường, lao phổi, AIDS gây hôi miệng nhiều.

7. Một số người bị tâm lý tự ti

Nghĩ mình bị hôi miệng dẫn đến thay đổi hành vi, thái độ khi giao tiếp (che miệng, quay mặt đi, nhai kẹo liên tục, xịt thuốc vào miệng…) làm cho nhiều người chú ý đến động thái kỳ lạ của mình, mặc dù thật sự họ không bị hôi miệng hay không có mùi hôi trên cơ thể. 

8. Một trường hợp rất hiếm

Ví dụ như hội chứng hôi mùi cá ươn (Fish odor syndrome) toát ra từ miệng và da. Nhịn đói hay thiếu ăn lâu ngày cũng gây hôi miệng do mùi ketone vì mất cân bằng chuyển hóa các chất như béo và chất đạm. Thay đổi kích thích tố trong khi rụng trứng và có kinh nguyệt cũng cho hơi thở hôi ở một số phụ nữ.

Ảnh minh họa: prestonwooddental

  Các phương cách đo hôi miệng

+ Khách quan: Bệnh nhân ngồi đối diện gần với người giám định, bịt mũi thở bằng miệng trong vài phút. Nếu có mùi hôi thì nguồn gốc là từ miệng. Sau đó người bệnh mím miệng thở ra bằng mũi. Nếu mùi hôi từ cả miệng và mũi thì có thể là do một bệnh tổng quát nào đó.
 
+ Chủ quan: Tự người bệnh cảm nhận bằng cách úp bàn tay vào miệng thở ra rồi ngửi mùi.

+ Người bệnh hoặc người giám định ngửi mùi trên chỉ nha khoa (dây dental floss) sau khi cà răng.
 
+ Ở một số cơ sở răng hàm mặt và phòng khám nha khoa hiện đại có thể đo nồng độ hôi trong miệng bằng Halimeter, Halitest cũng được áp dụng. 

Điều trị

Tùy theo nguyên nhân gây hôi miệng sẽ có phương pháp điều trị thích hợp.

1. Nguyên nhân từ răng miệng:
 
+ Cần để ý nhiều đến vấn đề vệ sinh răng miệng.

+ Đánh răng sau khi ăn.

+ Lấy cho sạch hết thức ăn sót trong miệng, kẽ răng. 
 
+ Chỉ nha khoa (Dental Floss) để cà khe răng cho sạch thức ăn kẹt ở đó. 
 
+ Điều trị sâu răng, viêm nướu, các bệnh lý trong miệng. 
 
+ Giữ miệng ẩm bằng cách uống nước.
 
+ Nếu lưỡi đóng bựa thì cạo lưỡi nhưng tránh gây cho lưỡi bị thương tích.

+ Nếu mang răng giả cần vệ sinh đúng cách. 

+ Đi khám nha sĩ đều đặn mỗi 6 tháng để cạo vôi răng và khám các bệnh răng miệng.
 
2. Điều trị các bệnh tai mũi họng như viêm mũi xoang, viêm họng hạt, cắt amidan…

3. Điều trị các bệnh đường tiêu hóa như đau dạ dày, viêm gan mật, viêm đại tràng và các bệnh lý khác của đường tiêu hóa…

4. Tránh các thực phẩm có thể gây mùi hôi ở miệng. Ăn nhiều trái cây và rau; giới hạn thịt và chất béo, tránh các loại pho mát có mùi nặng. Tránh uống quá nhiều rượu, thuốc lá…

Các sản phẩm làm thơm miệng có chứa dầu peppermint hoặc wintergreen chỉ có tác dụng bớt hôi miệng trong thời gian ngắn sau khi dùng, chứ không trị dứt được.

Nước súc miệng nên dùng vào buổi tối là thời gian mà vi khuẩn hoạt động mạnh. Thuốc súc miệng có hóa chất chlohexidine gluconate hoặc hóa chất cetylpyridinium chloride, benzethonium chloride, sodium bicarbonade, zinc chloride đều rất tốt.

Hôi miệng là một bệnh lý có nhiều nguyên nhân thực thể. Tuy nhiên, có những trường hợp là sự cảm nhận chủ quan và khuếch đại của bệnh nhân gây ra sự cô độc, cách ly với người xung quanh do ngại giao tiếp. Bạn cần đến khám ở những cơ sở y tế và các chuyên gia y tế nhiều kinh nghiệm để xác định bệnh trạng. 

Theo TS.BS Nguyễn Ngọc Minh - VnExpress