NHỒI MÁU NÃO xảy ra khi một mạch máu bị tắc, nghẽn: khu vực não tưới bởi mạch máu đó bị thiếu máu và hoại tử.

Nguyên nhân của nhồi máu não:

1/ Tắc mạch (Thrombosis): cục máu đông hình thành trong lòng mạch gây cản trở dòng chảy của máu

- Xơ vữa động mạch

- Viêm động mạch

- Bóc tách động mạch cảnh, sống lưng, đáy não

- Các bệnh máu: tăng hồng cầu, hồng cầu hình liềm, thiếu hồng cầu nặng

- U não chèn ép các động mạch não

- Bệnh Moyamoya (gây tắc mạch ở đa giác Willis làm tân sinh mạch nhỏ như khói thuốc lá)

2/ Co mạch (Vasospasm)

3/ Lấp mạch (embolism): cục máu đông hình thành ở một nơi nào đó trong cơ thể sau đó di chuyển đến vị trí khác, gây tắc mạch ở vị trí đó (thuyên tắc)

- Xơ vữa động mạch: chỗ phân đôi động mạch cảnh (50%), vòi cảnh (20%), động mạch sống lưng khúc tận, quai động mạch chủ.

- Nguồn gốc từ tim: tim bẩm sinh, hẹp 2 lá, thấp tim, van tim nhân tạo, rung nhĩ, viêm nội tâm mạch nhiễm khuẩn cấp hoặc bán cấp, nhồi máu cơ tim giai đọan cấp...

Triệu chứng của nhồi máu não:

Tùy vùng mạch não bị tổn thương mà trên lâm sàng có những biểu hiện khác nhau:

- Tổn thương động mạch não giữa: thất ngôn, liệt nửa người.

- Tổn thương động mạch não trước: yếu chân nhiều hơn tay, tiểu không tự chủ, thay đổi tính tình.

- Tổn thương động mạch não sau: mất thị trường đơn thuần

- Khuyết não: Yếu nửa người đơn thuần và/hoặc mất cảm giác nửa người đơn thuần

- Động mạch nền: Yếu tứ chi, liệt thần kinh sọ, thất điều (biểu hiện rối loạn thăng bằng).

XUẤT HUYẾT NÃO xảy ra khi máu thoát khỏi thành mạch vào nhu mô não.

Tam chứng xuất huyết não gồm: Đau đầu dữ dội, rối loạn ý thức và nôn ói

Nguyên nhân của xuất huyết não:

- Tăng huyết áp

- Vỡ túi phồng động mạch, tĩnh mạch

- Các nguyên nhân gây chảy máu: bệnh bạch cầu, tiêu sợi huyết, bệnh ưa chảy máu...

- Xuất huyết vào tổ chức não tiên phát và thứ phát do u

- Xuất huyết thứ phát sau nhồi máu não.

- Viêm nhiễm động tĩnh mạch

Triệu chứng xuất huyết não:

Ðại đa số xảy ra đột ngột với đau đầu dữ dội, nôn và rối loạn ý thức, rối loạn thực vật nặng nề (rối loạn hô hấp, tăng huyết áp hay trụy mạch, sốt cao), liệt nửa người nặng, liệt mềm, động kinh, đôi khi có dấu hiệu màng não.

Trên lâm sàng để xác định vị trí các ổ xuất huyết, các dấu về nhãn cầu rất quan trọng:

- Xuất huyết bao trong hai mắt lệch ngang về phía bên đối diện với bên liệt, phản xạ đồng tử đối với ánh sáng bình thường.

- Xuất huyết đồi thị hai mắt đưa xuống dưới vào phía mũi, đồng tử nhỏ, không phản ứng với ánh sáng.

- Xuất huyết thân não hai mắt có thể lệch ngang về phía đối diện với tổn thương, kích thước đồng tử bình thường, còn phản ứng với ánh sáng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, để xác định tai biến mạch não thì cần có 3 tiêu chuẩn lâm sàng sau đây:

- Một là, có triệu chứng thần kinh khu trú.
- Hai là, triệu chứng đó xảy ra đột ngột.
- Ba là, không có chấn thương sọ não.

Với 3 tiêu chuẩn trên thì độ chính xác 95 - 99%. Tuy nhiên có giá trị nhất là chụp não cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ não.

Chẩn đoán phân biệt giữa nhồi máu não và xuất huyết não: