7 biện pháp ngăn ngừa đột quỵ

Đột quỵ là một tổn thương đến não xảy ra khi dòng máu cung cấp cho não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể. Não bị thiếu ô-xy và dinh dưỡng và các tế bào não bắt đầu chết trong vòng vài phút. 7 biện pháp dưới đây sẽ giúp bạn ngăn ngừa đột quỵ.

1. Vận động thể lực tích cực

- Hoạt động thể lực là biện pháp đơn giản và hiệu quả nhất không chỉ giúp ngăn ngừa đột quỵ mà còn làm giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch khác cũng như tăng thêm chất lượng cuộc sống. Tập thể dục hiệu quả nhất khi tập đều đặn ít nhất 5 ngày/ tuần và mỗi lần tập không dưới 30 phút và mức độ tập thể dục ở mức độ trung bình (tức đủ gắng sức để khiến cho cơ thể có cảm giác mệt khi tập).

- Nếu tổng thời gian tập luyện một tuần không đủ 150 phút, có thể bù lại bằng cách tăng mức độ gắng sức, tuy nhiên cần phải cân nhắc với khả năng gắng sức của bản thân khi có các bệnh lý đi kèm như cao huyết áp, suy tim, bệnh phổi mạn tính…

- Làm sao để chúng ta có thể vận động thể lực hiệu quả? Mặc dù hầu hết mọi người đều nhận biết rằng tập luyện thể lực là có ích tuy nhiên lý do thường gặp nhất để giải thích cho tỉ lệ rất ít người duy trì tập thể lực thường xuyên đó là công việc bận rộn. Để giải quyết được vấn đề này thì mọi người phải nhận thức rằng sức khỏe là quan trọng nhất trong cuộc sống và việc chỉ dành 30 phút để đầu tư không phải là quá nhiều.

2. Chế độ ăn lành mạnh

- Một chế độ ăn lành mạnh là chế độ ăn hạn chế chất béo bão hòa, ít thịt, đường, muối và cholesterol và bổ sung thêm thực phẩm giàu chất xơ, đậu nành cũng như rau và trái cây nhiều màu sắc.

- Một chế độ ăn cân đối giúp chúng ta có đủ năng lượng sinh hoạt và phòng chống bệnh tật nhưng cũng không dư thừa năng lượng khiến cơ thể tích lũy dưới dạng mô mỡ làm tăng nguy cơ các bệnh lý khác như cao huyết áp, tiểu đường, mỡ trong máu, hội chứng chuyển hóa...

- Rau và trái cây là nguồn thực phẩm chứa nhiều vitamin, muối khoáng và chất xơ nhưng ít năng lượng.Ăn rau và trái cây có màu sậm giúp kiểm soát cân nặng và huyết áp.

- Ăn ngũ cốc chưa qua tinh chế giàu chất xơ (gạo lức…) giúp giảm cân và hạ cholesterol máu do chất xơ khiến cảm giác no nhiều hơn và lâu hơn.

- Ăn cá giàu Omega 3 (như cá trích và cá hồi) ít nhất 2 lần một tuần giúp giảm nguy cơ mắc bệnh lý mạch máu.

3. Bỏ thuốc lá

- Hút thuốc lá từ lâu đã được biết đến như là một nguy cơ quan trọng gây ung thư phổi và các bệnh lý tim mạch trong đó có bệnh mạch máu não. Tuy nhiên không chỉ người hút thuốc lá trực tiếp mới tăng nguy cơ mắc bệnh mà ngay cả những người ở trong môi trường khói thuốc (hút thuốc lá thụ động) nguy cơ mắc bệnh cũng cao hơn.

- Việc bỏ thuốc lá sau 2 năm sẽ giảm 50% nguy cơ đột quỵ và sau 5 năm nguy cơ mắc bệnh đột quỵ sẽ gần như người không hút thuốc. Ngay cả những người đã mắc bệnh thực thể như xơ vữa mạch cảnh hay xơ vữa mạch vành thì việc bỏ thuốc cùng với điều trị tích cực bằng các biện pháp khác có thể làm cho mảng xơ vữa thoái triển.

- Việc bỏ thuốc lá là tối ưu, nếu không thể thì hạn chế thấp nhất lượng thuốc hút trong ngày sẽ giúp giảm nguy cơ đột quỵ đáng kể và hành động này nên càng sớm càng tốt.

4. Giảm cân

-Với một người thừa cân nguy cơ đột quỵ tăng 40% mỗi khi BMI tăng thêm 5kg/m2 trên mức 25kg/m2.

- Một chỉ số khác cũng rất hữu ích để xác định nguy cơ đột quỵ là vòng eo. Với những người nam có vòng eo trên 90cm và nữ trên 80cm nguy cơ đột quỵ tăng đáng kể.

- Việc giảm cân giúp giảm chỉ số huyết áp từ đó giảm nguy cơ đột quỵ.

- Nguyên tắc cơ bản để giảm cân là giảm năng lượng đưa vào và tăng tiêu thụ năng lượng.

- Giảm năng lượng đưa vào bằng cách ăn uống đúng giờ, khẩu phần ăn cân đối (ít bột đường, mỡ nhiều rau, củ, quả) hạn chế ăn vặt và các thức ăn nhanh, không ăn khuya.

- Tăng năng lượng tiệu thụ bằng cách thường xuyên hoạt động thể lực.

5. Kiểm soát đường huyết

- Tiểu đường làm tăng nguy cơ đột quỵ thiếu máu não từ 2 - 6 lần. Tuy nhiên việc kiểm soát đường huyết chặt chẽ phải tùy thuộc những cá thể khác nhau. Với những bệnh nhân trẻ không có các bệnh lý đi kèm việc kiểm soát đường huyết chặt chẽ với HbA1C < 6,5%, đường huyết đói < 126mg/dl là hợp lý tuy nhiên với những bệnh nhân lớn tuổi có vấn đề về nhận thức hay các bệnh lý đi kèm như bệnh thận mạn, suy tim, nhồi máu cơ tim, nhồi máu não cũ thì việc kiểm soát đường huyết không cần quá khắt khe với HbA1C <7,5% - 8% và đường huyết đói < 180mg/dl. Với người bệnh tiểu đường cần thiết phải có máy thử đường huyết tại nhà để kiểm tra đường huyết khi cần thiết.

- Cần lưu ý: Giảm tiêu thụ đường đơn (thường có trong nước ngọt, bánh kẹo..). Tăng hoạt động thể lực giúp cơ thể nhạy cảm với Insulin. Dùng thuốc uống hay Insulin đều đặn khi được kê toa để kiểm soát tốt đường huyết.

6. Kiểm soát mỡ máu

- Rối loạn mỡ máu là yếu tố nền tảng trong cơ chế gây nên xơ vữa động mạch. Mỡ máu cao tích tụ trong thành mạch làm cho thành mạch trở nên xơ vữa gây hẹp lòng mạch khiến thiếu máu nuôi các cơ quan trong đó có não bộ.

- Trong thành phần mỡ máu có 2 chỉ số đáng quan tâm là HDL - c và LDL - c trong khi LDL - c tăng sẽ tăng nguy cơ gây xơ vữa thành mạch còn HDL - c cao có vai trò bảo vệ thành mạch nên HDL - c được coi là Cholesterol tốt còn LDL - c được coi là Cholesterol xấu.

- Với những BN đã bị đột quỵ thì LDL- c cần hạ thấp < 70mg/dl trong khi đó HDL - c > 50mg/dl.

- Việc kiểm soát mỡ máu quan trong nhất vẫn là chế độ ăn hạn chế năng lượng và tăng cường hoạt động thể lực.

- Thuốc được dùng để kiểm soát mỡ máu trong những trường hợp cấp tính hoặc khi không kiểm soát mỡ máu được bằng các biện pháp trên.

7. Kiểm soát huyết áp

- Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ quan trong nhất làm tăng cả xuất huyết não lẫn nhồi máu não. Kiểm soát huyết áp giúp giảm nguy cơ đột quỵ nói riêng và các bệnh lý mạch máu nói chung.

- Mục tiêu huyết áp là < 140/90 mmHg ở BN không có các bệnh đi kèm và < 130/80 ở BN có bệnh ĐTĐ hay bệnh thận mạn. Tuy nhiên mức huyết áp thấp nhất hiệu quả thì chưa xác định. Nếu BN không có triệu chứng thì HA càng thấp là càng tốt.

- Tuy nhiên ở người cao tuổi (>=80 tuổi) HA nên giữ ở mức 140/90mmHg.

- Ăn chế độ ăn lành mạnh đặc biệt hạn chế muối.

- Tập luyện thể lực và duy trì cân nặng hợp lý.

- Có lối sống vui vẻ, thoải mái, hạn chế rượu bia, thuốc lá và những stress trong cuộc sống.

Theo BS.CK1 Nguyễn Đức Chỉnh - BV Đại học Y Dược TPHCM
Dotquy.vn