Xu hướng mới trong điều trị bền vững cho bệnh nhân đái tháo đường type 2

Đái tháo đường - đại dịch toàn cầu và thách thức tại Việt Nam

BS.CK2 Nguyễn Thị Lệ Hằng - Trưởng khoa Nội tiết, Bệnh viện An Bình cho biết, tính đến năm 2024, thế giới có khoảng 589 triệu người mắc đái tháo đường, và con số này dự kiến đạt 853 triệu người vào năm 2050. Khu vực Đông Nam Á là một trong những “điểm nóng” của đại dịch này với hơn 180 triệu người mắc bệnh, đứng thứ ba thế giới sau Trung Đông, Bắc Phi và châu Phi.

Tại Việt Nam, hiện có 7,3 triệu người đang sống chung với đái tháo đường. Tỷ lệ mắc bệnh tăng gấp đôi chỉ trong 4 năm, trong khi 60% bệnh nhân chưa đạt được mục tiêu HbA1c <7%, và hơn 65% người bệnh chưa được chẩn đoán tăng đường huyết.

Theo bác sĩ, đặc trưng của bệnh nhân Việt Nam cũng như châu Á nói chung là BMI thấp, khởi phát sớm, đường huyết sau ăn cao, suy tế bào beta tụy và chế độ ăn giàu carbohydrate, khiến cơ chế bệnh sinh chủ yếu do thiếu insulin.

Các hướng dẫn của ADA và IDF 2025 hiện nhấn mạnh việc cân bằng giữa kiểm soát đường huyết, bảo vệ tim thận và quản lý cân nặng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy chưa đến 50% bệnh nhân đạt được mục tiêu điều trị, dù đã có hơn 40 loại thuốc được phê duyệt từ năm 2005. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết: áp dụng phác đồ điều trị hiệu quả, an toàn và phù hợp với điều kiện kinh tế tại các quốc gia thu nhập trung bình như Việt Nam.

Theo khuyến cáo của ADA, Metformin vẫn là thuốc nền tảng trong điều trị đái tháo đường type 2, nhờ hiệu quả kiểm soát đường huyết tốt, chi phí hợp lý, ít gây hạ đường huyết và không ảnh hưởng đến cân nặng. Bên cạnh đó, nhóm Sulfonylureas (SU) tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong điều trị bậc hai, nhất là với các nước đang phát triển.

Gliclazide MR - lựa chọn tối ưu cho số đông bệnh nhân Việt Nam

Theo BS Lệ Hằng, khoảng 80% người bệnh Đái tháo đường sống ở các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp, do đó việc lựa chọn thuốc cần cân bằng giữa hiệu quả, an toàn, chi phí.

SU hiện là nhóm thuốc viên hạ đường huyết được sử dụng phổ biến nhất tại Việt Nam, chiếm 72,3% trong tổng số bệnh nhân dùng thuốc viên (OGLD), trong đó Gliclazide chiếm hơn 53%.

Nghiên cứu ADVANCE - cột mốc quan trọng trong thực hành lâm sàng cho thấy, Gliclazide MR giúp 81% bệnh nhân đạt HbA1c <7%, giảm 21% bệnh thận mới mắc, giảm 65% tiến triển bệnh thận giai đoạn cuối, đồng thời an toàn tim mạch và không gây tăng cân. Theo dõi kéo dài trên 10 năm cho thấy thuốc giúp duy trì hiệu quả kiểm soát đường huyết ổn định, giảm biến chứng vi mạch và tử vong liên quan đến thận.

So sánh với nhóm thuốc mới như DPP-4i, Gliclazide MR có hiệu quả kiểm soát tương đương nhưng ưu thế rõ rệt về chi phí và khả năng bảo vệ thận. Trong khi đó, một số thuốc DPP-4i như Saxagliptin dù an toàn trên tim mạch nhưng có thể làm tăng tỷ lệ nhập viện do suy tim.

BS.CK2 Nguyễn Thị Lệ Hằng cho rằng, với đặc điểm bệnh nhân Việt Nam: BMI thấp, khởi phát sớm, suy giảm tiết insulin, việc kết hợp Metformin và SU vẫn là lựa chọn hợp lý trong điều trị bước đầu. Ngược lại, với nhóm bệnh nhân có bệnh lý tim mạch hoặc suy thận, bác sĩ sẽ ưu tiên đồng vận GLP-1 hoặc ức chế SGLT2, dù chi phí cao hơn nhưng giúp giảm biến cố tim thận và tử vong.

Bác sĩ nhấn mạnh, mục tiêu ngắn hạn là kiểm soát đường huyết, lợi ích dài hạn là bảo vệ cơ quan đích, và yếu tố then chốt là chi phí điều trị hợp lý cho người bệnh.

Tại Bệnh viện An Bình, 90% bệnh nhân điều trị theo diện bảo hiểm y tế, trong đó 60% sử dụng phác đồ nền tảng Metformin - SU, còn 1/3 bệnh nhân có bệnh lý tim mạch được điều trị bằng thuốc mới như GLP-1 hoặc SGLT2.

BS Lệ Hằng kết luận, tỷ lệ đái tháo đường tại Việt Nam đang tăng nhanh, trong khi tỷ lệ đạt mục tiêu điều trị còn thấp. Do đó, việc cá thể hóa phác đồ, lựa chọn thuốc phù hợp đặc điểm chuyển hóa và điều kiện kinh tế của từng bệnh nhân là hướng đi tất yếu. Sau Metformin, Gliclazide MR vẫn là giải pháp hiệu quả, an toàn, kinh tế, giúp nâng cao chất lượng sống và mang lại điều trị bền vững cho người bệnh Việt Nam.

>>> Muốn điều trị hen phế quản hiệu quả, phải kiểm soát tốt các bệnh đồng mắc

>>> Phục hồi chức năng sau đột quỵ: Không chỉ là “vận động yếu liệt”

>>> Xu hướng mới trong điều trị bền vững cho bệnh nhân đái tháo đường type 2

>>> Suy tim trên nền bệnh thận mạn: Khi SGLT2i và chẹn Beta trở thành “lá chắn kép” cứu sống bệnh nhân

>>> Viêm phổi ngoại trú ở trẻ em: Thách thức từ những ca kém đáp ứng và chiến lược điều trị