1. Người bị viêm mũi dị ứng không ngừng gia tăng

Viêm mũi dị ứng là căn bệnh toàn cầu. Tại Mỹ, có khoảng 60 triệu người mắc căn bệnh này. Trong khi đó, con số mắc bệnh không ngừng gia tăng. Từ những năm 1926 căn bệnh này đã được giới khoa học để ý đến, song thời điểm này tỷ lệ lưu hành của viêm mũi dị ứng chỉ chiếm khoảng 0,8%. Sau 20 năm, tần suất của viêm mũi dị ứng đã đạt đến tỷ lệ mắc từ 20-30%, thậm chí 40% ở trẻ em.

PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân - Trưởng Liên chuyên khoa Tai Mũi Họng - Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

Có hai yếu tố dẫn đến viêm mũi dị ứng (còn gọi là kiểu hình viêm mũi dị ứng), đó là gen và môi trường. PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân cho biết: “Mỗi người sẽ có một bộ gen được gọi là DNA, trong đó sẽ có những gen dị ứng. Như vậy, những người mang cơ địa dị ứng có thể sẽ di truyền cho con cháu.

Ngoài ra, yếu tố môi trường như khói, bụi, hoặc các dị ứng nguyên trong môi trường (mạt nhà, bụi nhà, lông thú cưng) cũng có thể làm cho chúng ta dễ bị viêm mũi dị ứng. Đặc biệt, sự phát triển của công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong môi trường hiện nay (khói nhà máy, chất thải do các phương tiện giao thông, thuốc lá…) có thể làm thay đổi bộ gen trong cơ thể và làm cho người bệnh bị viêm mũi dị ứng”.

Chuyên gia chỉ ra rằng, một đứa trẻ dù không hút thuốc lá nhưng nếu hút thuốc lá thụ động vẫn có thể bị viêm mũi dị ứng. Bên cạnh đó, trường hợp trẻ sử dụng kháng sinh quá sớm khi còn nhỏ, lớn lên có thể dễ bị viêm mũi dị ứng. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, trẻ sinh mổ cũng dễ bị viêm mũi dị ứng hơn trẻ sinh thường.

Viêm mũi dị ứng được phân thành 4 loại. Cụ thể:

• Viêm mũi dị ứng gián đoạn từng đợt: thời gian xảy ra triệu chứng dưới 4 ngày/tuần.

• Viêm mũi dị ứng dai dẳng: thời gian xảy ra triệu chứng hơn 4 ngày/tuần.

• Nhẹ: các triệu chứng ít/không ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

• Trung bình - nặng: bệnh nhân bị mất ngủ, nghẹt mũi, sổ mũi gây ảnh hưởng đến quá trình học và làm việc.

Các triệu chứng viêm mũi dị ứng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người bệnh (Ảnh minh họa)

2. Điều trị viêm mũi dị ứng, thuốc nào chấm dứt triệu chứng hiệu quả?

Trong điều trị viêm mũi dị ứng, điều quan trọng nhất là tránh dị ứng nguyên, rửa mũi bằng nước muối, nước biển sâu…, cải thiện môi trường sống, giữ nhà cửa sạch sẽ, thoáng mát.

PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân dẫn chứng hướng dẫn của ARIA, viêm mũi dị ứng cần được điều trị xuyên suốt, bao gồm tránh dị ứng nguyên và điều trị triệu chứng bằng thuốc. Đồng thời, dùng thuốc kháng histamin cũng là một điều trị xuyên suốt dành cho tất cả các dạng viêm mũi dị ứng từ viêm nhẹ đến trung bình-nặng.

Đi sâu về các loại thuốc, PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân nói rõ hơn, hiện có hai nhóm thuốc chính điều trị viêm mũi dị ứng. Thứ nhất là nhóm thuốc kháng histamin (anti histamine). Thứ hai là thuốc kháng viêm như steroid (corticoids), anti leucotrien, mast cell stabilizers (thuốc ổn định tế bào mast).

Khi so sánh hiệu quả tác động của các nhóm thuốc điều trị viêm mũi dị ứng, kết quả là trong khi thuốc chống sung huyết chủ yếu chỉ giải quyết được vấn đề sung huyết mũi (tức làm bớt nghẹt mũi, nhưng không làm giảm các triệu chứng khác như: ngứa mũi, hắt hơi, sổ mũi) thì nhóm thuốc kháng histamin dạng uống hoặc dạng xịt mũi sẽ tác động và làm giảm các triệu chứng như chảy nước mũi, sung huyết mũi, hắt hơi, sổ mũi, ngứa và các triệu chứng ở mắt một cách rõ rệt.

Như vậy, có thể thấy, thuốc kháng histamin uống và thuốc kháng histamin dạng xịt sẽ tác động tương đương nhau. Song về thời gian khởi phát tác dụng, thuốc kháng histamin uống có tác dụng nhanh trong vòng khoảng 1 giờ, bởi có thể tác động trực tiếp lên pha sớm. Còn kháng histamin dạng xịt tác động nhanh trong khoảng 15 phút. Tuy nhiên, corticoids dạng xịt sẽ tác động sẽ muộn, tác dụng trong khoảng 12 giờ sau khi xịt.

Về thời gian tác động kéo dài, PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân cho biết thêm, thuốc kháng histamin uống có thể kéo dài từ 12-24 giờ. Đối với những thuốc tác động trong 12 giờ thì người bệnh sẽ cần uống 2 lần/ngày, riêng với những thuốc tác động trong vòng 24 giờ thì sẽ uống 1 lần/ngày. Với corticoids xịt mũi, thời gian tác động có thể kéo dài từ 12-48 giờ. Vì vậy, bệnh nhân có thể cần phải xịt mũi từ 1-2 lần/ngày.

Đối với bệnh viêm mũi dị ứng, bệnh nhân có thể tìm đến các nhà thuốc để mua những loại thuốc thuốc bán không cần kê đơn (OTC). Ảnh minh họa

“Thuốc kháng histamin có tác dụng làm giảm triệu chứng dị ứng xảy ra ở các vùng như: mũi (giảm ngứa mũi, nghẹt mũi, sổ mũi), họng (giảm ngứa họng), da (giảm ngứa, giảm sẩn da), mắt (giảm ngứa mắt, chảy nước mắt). Vì vậy, histamin ngoài việc điều trị viêm mũi dị ứng còn được ứng dụng trong điều trị viêm da mề đay, dị ứng da và ở mắt.

Thực tế, thuốc histamin được sản xuất từ rất lâu. Trước đây, thuốc kháng histamin thế hệ 1 (thế hệ cũ) có hiệu quả giúp giảm các triệu chứng của viêm mũi dị ứng nhưng lại có tác dụng phụ là gây buồn ngủ.

Từ năm 1996, chúng ta đã có thuốc kháng histamin thế hệ 2 (thế hệ mới), ví dụ như Fexofenadine khắc phục được nhược điểm này, ít gây buồn ngủ và vẫn có tác dụng trên các triệu chứng giảm ngứa mũi, nghẹt mũi, sổ mũi, hắt hơi cho người bệnh. Hơn nữa, các thuốc kháng histamin thế hệ mới có nhiều ưu điểm như khởi phát tác dụng nhanh, chỉ sử dụng 1-2 lần/ngày. Điều này mang lại lợi ích không ảnh hưởng đến công việc của người bệnh đòi hỏi sự tỉnh táo như lái xe, vận hành máy móc, đi học…” - PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân chia sẻ kinh nghiệm.

Trong nhóm thuốc kháng histamin thế hệ 2 với thành phần Fexofenadine, chuyên gia đánh giá cao Telfor của Dược Hậu Giang dựa trên 3 yếu tố. Đó là được sản xuất bởi Dược Hậu Giang - công ty dược uy tín hàng đầu Việt Nam, đạt tiêu chuẩn JAPAN GMP và có nhiều hàm lượng (từ 60mg, 120 mg đến 180mg) rất dễ lựa chọn và sử dụng. Trong đó, đối với dạng 60mg, người bệnh sử dụng 2 lần/ngày. Đối với dạng 120, 180 hoặc 240mg thì người bệnh nên sử dụng 1 lần/ngày.

Telfor được chuyên gia đánh giá cao trong điều trị viêm mũi dị ứng, giúp giải quyết hiệu quả các triệu chứng khó chịu cho người bệnh

Để sử dụng thuốc hiệu quả, PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân hướng dẫn, do viêm mũi dị ứng là một bệnh lý mãn tính vì vậy cần sử dụng thường xuyên, dài hạn. Nếu người bệnh chỉ sử dụng thuốc trong thời gian ngắn, thấy hiệu quả và ngưng thuốc sớm thì các triệu chứng sẽ xuất hiện trở lại một cách dễ dàng.

“Nhìn chung, người bệnh phải dùng thuốc ít nhất 2 tuần mới hiệu quả. Thông thường, người bệnh phải dùng thuốc kéo dài ít nhất một tháng. Trong thời gian đầu dùng thuốc, có thể triệu chứng bệnh không giảm rõ rệt. Lúc này, người bệnh có thể phối hợp với một hoặc nhiều thứ thuốc để các triệu chứng thuyên giảm nhanh hơn dưới sự tư vấn của bác sĩ” - PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân nói.

3. Vì sao JAPAN GMP trở thành tiêu chuẩn đầu tay khi lựa chọn thuốc điều trị viêm mũi dị ứng?

PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân nhấn mạnh, đối với thầy thuốc, bác sĩ, dược sĩ và bệnh nhân, việc lựa chọn một loại thuốc để sử dụng là rất quan trọng bởi phải đảm bảo thuốc trị đúng bệnh, dễ tuân thủ điều trị (chẳng hạn như thuốc sử dụng 1 lần/ngày sẽ rất lý tưởng bởi bệnh nhân không bị quên thuốc). Đồng thời đem lại hiệu quả, giải quyết được các triệu chứng và an toàn, ít tác dụng phụ.

Điều quan trọng nhất chính là chất lượng của thuốc. Theo PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân, để đánh giá chất lượng của thuốc sẽ dựa vào tiêu chuẩn GMP (Good Manufacturing Practices) - hướng dẫn thực hành sản xuất tốt, được áp dụng đối với các cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm, dược phẩm… nhằm kiểm soát các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hình thành chất lượng sản phẩm. Nếu sản phẩm đáp ứng đủ tiêu chuẩn GMP sẽ đảm bảo chất lượng.

Một số tiêu chuẩn thường gặp như: CGMP (Hoa Kỳ), EU GMP (châu Âu), JAPAN GMP (Nhật Bản) và WHO GMP (Tổ chức Y tế Thế giới). Trong đó, JAPAN GMP là một trong những tiêu chuẩn chất lượng đầu tay khi quyết định kê thuốc.

Tại Nhật Bản, JAPAN GMP được thiết lập từ năm 1974 và có hiệu lực vào 1975, trước cả EU GMP (1989), và liên tục được cập nhật nâng cao độ khó. Japan GMP do Cơ quan Dược phẩm và Thiết bị Y tế Nhật Bản (PMDA) trực tiếp cấp chứng nhận cho doanh nghiệp đủ điều kiện.

JAPAN GMP tương tự như EU GMP của châu Âu, hay PIC/S GMP của các khối quốc gia PIC/S, CGMP của Hoa Kỳ,… Tuy nhiên trên thực tế JAPAN GMP được đánh giá là có yêu cầu kiểm soát và đảm bảo chất lượng nghiêm ngặt hơn rất nhiều. Ảnh minh họa

“Về lý thuyết, JAPAN GMP tương đương EU GMP của châu Âu, CGMP của Hoa Kỳ. Trên thực tế, JAPAN GMP thường yêu cầu kiểm soát và đảm bảo chất lượng nghiêm ngặt hơn so với các nước phương Tây (theo Pacific Bridge Medical (PBM) để đưa ra sản phẩm tốt nhất” - PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân nhận định.

Cuối cùng, trong điều trị viêm mũi dị ứng cần lưu ý loại thuốc đó phải đảm bảo về mặt kinh tế. PGS.TS.BS Lâm Huyền Trân nhấn mạnh: “Đối với bệnh viêm mũi dị ứng, bệnh nhân có thể tìm đến các nhà thuốc để mua những loại thuốc thuốc bán không cần kê đơn (OTC). Nếu bệnh nhân thấy cải thiện (dựa trên thang điểm VAS) thì có thể tiếp tục dùng. Nếu đã sử dụng các thuốc OTC mà bệnh nhân không cải thiện thì phải tìm đến bác sĩ để được thăm khám và đánh giá lại. Trong trường hợp bệnh nhân đáp ứng thì tiếp tục điều trị 7-14 ngày, nếu không đáp ứng thì phải chuyển đến bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng”.