Vì sao phải xét nghiệm tiền phẫu trước khi phẫu thuật?

1. Vì sao cần làm xét nghiệm tiền phẫu?

Thưa BS, trong các công đoạn chuẩn bị trước phẫu thuật, người bệnh cần thực hiện bộ xét nghiệm tiền phẫu. Vậy, xét nghiệm tiền phẫu sẽ giúp ghi nhận những thông tin gì của bệnh nhân?

TS.BS Trương Sáng Kiến - Khoa Gây mê hồi sức, Bệnh viện Bình Dân - Giảng viên Bộ môn Gây mê hồi sức, Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch trả lời: Xét nghiệm tiền phẫu (xét nghiệm trước phẫu thuật) sẽ cung cấp thêm các thông tin liên quan đến người bệnh mà quá trình thăm khám, hỏi han về tiền sử bệnh không cung cấp được.

Xét nghiệm tiền phẫu giúp bác sĩ đánh giá, giải thích nguy cơ của người bệnh trong khi gây mê, phẫu thuật.

Ngoài ra, xét nghiệm tiền phẫu cho phép bác sĩ điều trị thay đổi phương án điều trị hiện tại về các bệnh đang mắc phải hoặc các bệnh nội khoa kèm theo, nhằm giảm thiểu các nguy cơ liên quan đến phẫu thuật.

Xét nghiệm tiền phẫu cung cấp các giá trị nền của người bệnh để bác sĩ có cơ sở tham khảo khi có bất thường. Đồng thời, dựa trên kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể tiên lượng biến chứng liên quan xảy ra trong mổ, sau mổ.

2. Ba mục đích chính của xét nghiệm tiền phẫu

Có phải phẫu thuật nào cũng cần làm xét nghiệm tiền phẫu, thưa BS?

TS.BS Trương Sáng Kiến trả lời: Xét nghiệm tiền phẫu phục vụ cho 3 mục đích:

1. Tầm soát các bệnh lý nền tiềm ẩn.

2. Đánh giá các bệnh lý kèm theo.

3. Đánh giá các bệnh lý liên quan đến cuộc phẫu thuật.

Do đó, ngay cả với những bệnh nhân khỏe mạnh hay dù là những cuộc phẫu thuật nhỏ cũng cần phải thực hiện xét nghiệm tiền phẫu.

Tùy theo tình trạng bệnh của bệnh nhân, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm khác nếu cần thiết.

3. Xét nghiệm tiền phẫu gồm những gì?

Cụ thể hơn, xét nghiệm tiền phẫu gồm những chỉ số gì và có sự khác biệt giữa các phẫu thuật không, thưa BS?

TS.BS Trương Sáng Kiến trả lời: Tôi muốn nhấn mạnh rằng không có xét nghiệm nào là bắt buộc. Tùy vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ cân nhắc và đưa ra những xét nghiệm phù hợp.

Xét nghiệm tiền phẫu thông thường bao gồm xét nghiệm máu, sinh hóa, nước tiểu, các xét nghiệm thăm dò chức năng.

Các xét nghiệm cơ bản cần thực hiện là:

- Xét nghiệm máu: xét nghiệm công thức máu, nhóm máu, đông máu cơ bản.

- Xét nghiệm sinh hóa: xét nghiệm men gan, chức năng thận, đánh giá lượng đường trong máu, tổng phân tích nước tiểu.

- Chụp X-quang phổi.

- Đo điện tim.

Ở các phẫu thuật liên quan đến tiêu hóa hoặc tiết niệu, xét nghiệm tiền phẫu không có quá nhiều khác biệt. Nhấn mạnh rằng, tùy thuộc vào bệnh lý nền của bệnh nhân, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm cần thiết để đánh giá.

Ví dụ, bệnh nhân có bệnh lý liên quan đến hệ thống gan, mật có thể cần làm thêm các xét nghiệm cần thiết về đánh giá chức năng toàn bộ về gan. Nếu bệnh nhân có tình trạng nhiễm khuẩn đường tiết niệu sẽ cần làm thêm xét nghiệm cấy nước tiểu. Những xét nghiệm này trong bộ xét nghiệm tiền phẫu thường không có.

4. Nhịn ăn trước khi xét nghiệm tiền phẫu 8 - 12 tiếng

Bệnh nhân có cần nhịn ăn trước khi làm các xét nghiệm tiền phẫu không và thực hiện vào các thời điểm nào trong ngày, thưa BS?

TS.BS Trương Sáng Kiến trả lời: Khi thực hiện xét nghiệm tiền phẫu, bệnh nhân phải nhịn ăn uống trước. Thời gian nhịn ăn uống sẽ phụ thuộc vào loại xét nghiệm được chỉ định.

Ở khoa Xét nghiệm của mọi bệnh viện đều có hướng dẫn về cách nhịn ăn uống trước mổ. Chẳng hạn, khi làm xét nghiệm sinh hóa máu, khoảng thời gian yêu cầu nhịn ăn từ 4 - 8 tiếng.

Trường hợp đặc biệt, liên quan đến các bộ xét nghiệm về mỡ máu sẽ cần nhịn ăn trong thời gian dài hơn, khoảng 12 tiếng.

Nhịn ăn trước khi lấy máu xét nghiệm gần như được áp dụng chung cho tất cả xét nghiệm.

Để thuận tiện nhất cho người bệnh, các xét nghiệm nên được thực hiện vào buổi sáng sớm. Sau khi ăn tối, bệnh nhân có 1 giấc ngủ tốt từ 6 - 8 tiếng, trùng với khoảng thời gian cần nhịn ăn.

5. Khi nào cần thực hiện lại các xét nghiệm tiền phẫu

Nếu đã xét nghiệm tiền phẫu nhưng ca phẫu thuật bị trì hoãn, khi có thể tiến hành phẫu thuật, người bệnh có cần thực hiện lại các xét nghiệm không, thưa BS?

TS.BS Trương Sáng Kiến trả lời: Câu trả lời của tôi là phải tùy thuộc vào lý do trì hoãn phẫu thuật. Cần tìm hiểu vì sao bệnh nhân không được mổ như dự định.

Nếu liên quan đến các bệnh lý, bác sĩ sẽ có hướng dẫn điều trị, theo dõi. Trong trường hợp này, trước khi phẫu thuật, bệnh nhân vẫn cần làm lại một số xét nghiệm cần thiết chứ không phải toàn bộ xét nghiệm trong bộ xét nghiệm tiền phẫu.

Ví dụ, bệnh nhân phải trì hoãn phẫu thuật với lý do chưa kiểm soát tốt đường huyết, bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị. Trong quá trình theo dõi, chắc chắn người bệnh phải kiểm tra lại đường huyết.

Trường hợp phẫu thuật bị trì hoãn do bệnh nhân chưa sắp xếp được thời gian mà không phải do bệnh lý đặc biệt, sẽ không cần thiết làm lại xét nghiệm.

6. Xét nghiệm tiền phẫu không bao gồm xét nghiệm HIV

Xét nghiệm tiền phẫu có bao gồm xét nghiệm HIV không? Nếu có, kết quả xét nghiệm HIV có được thông báo cho bệnh nhân không, thưa BS?

TS.BS Trương Sáng Kiến trả lời: Hiện nay, bộ xét nghiệm tiền phẫu không bao gồm xét nghiệm HIV thường quy. Xét nghiệm này chỉ thực hiện khi có chỉ định và được sự đồng ý của bệnh nhân.

Kết quả được thông báo và giải thích như thế nào sẽ do chuyên gia tư vấn về HIV thực hiện.

7. Giá trị của xét nghiệm tiền phẫu bên ngoài cuộc mổ

Ngoài phục vụ cho ca mổ, kết quả xét nghiệm tiền phẫu còn được dùng cho mục đích nào khác, thưa BS?

TS.BS Trương Sáng Kiến trả lời: Bên cạnh phục vụ cho cuộc mổ, các xét nghiệm tiền phẫu còn giúp bác sĩ đánh giá đúng nguy cơ của người bệnh, cung cấp giá trị nền để tham khảo trong trường hợp có bất thường xảy ra, giúp bác sĩ tiên lượng các biến chứng liên quan đến cuộc mổ.

Kết quả xét nghiệm tiền phẫu còn cho phép bác sĩ điều chỉnh các điều trị liên quan đến bệnh lý hiện có hoặc các bệnh lý nền của người bệnh.

8. Chi phí mổ chưa bao gồm xét nghiệm tiền phẫu

Chi phí xét nghiệm tiền phẫu thông thường dao động trong khoảng nào? Chi phí này có được tính chung trong chi phí của ca phẫu thuật chưa, thưa BS?

TS.BS Trương Sáng Kiến trả lời: Chi phí của bộ xét nghiệm tiền phẫu phụ thuộc vào số lượng xét nghiệm được chỉ định. Bác sĩ sẽ tư vấn cụ thể cho bệnh nhân về chi phí.

Chi phí xét nghiệm tiền phẫu không nằm trong chi phí mổ.