Ung thư tuyến tiền liệt: Sống còn khác biệt khi điều trị đúng giai đoạn

Chẩn đoán và phân tầng: “đúng giai đoạn” mới chọn đúng phác đồ

BS.CK1 Nguyễn Như Thành - Phó Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện Ung Bướu TPHCM nhấn mạnh, ung thư tuyến tiền liệt không đồng nhất, có người bệnh đến ở giai đoạn khu trú, có người đã di căn, và cũng có trường hợp tiến triển trong quá trình điều trị. Vì vậy, điều trị hiệu quả phải bắt đầu từ phân tầng đúng giai đoạn và đánh giá đúng sinh học bệnh.

Theo bác sĩ, chẩn đoán dựa trên thăm khám lâm sàng, PSA (loại kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt tiết ra) và các phương tiện hình ảnh như CT, MRI, 68Ga-PSMA PET/CT, nhưng sinh thiết vẫn là tiêu chuẩn vàng để xác định bệnh và cung cấp dữ liệu mô học. Từ đó, bệnh được phân nhóm theo bối cảnh: khu trú (nguy cơ rất thấp đến cao), tiến xa tại chỗ hoặc di căn; đồng thời xác định tình trạng còn nhạy nội tiết hay đã kháng nội tiết/kháng thiến.

Trong bối cảnh Việt Nam vẫn còn nhiều bệnh nhân đến viện ở giai đoạn muộn, yêu cầu “làm đúng từ đầu” càng quan trọng để tránh điều trị quá mức ở nhóm tiến triển chậm nhưng cũng không bỏ lỡ cơ hội triệt căn. Đặc biệt, bác sĩ nhấn mạnh trạng thái kháng nội tiết là yếu tố tiên lượng then chốt, khi đã kháng thiến hoặc di căn kèm kháng trị, thời gian sống còn giảm rõ rệt so với nhóm còn nhạy nội tiết, khiến mục tiêu và lựa chọn điều trị thay đổi hoàn toàn.

Điều trị theo giai đoạn: từ theo dõi chủ động đến phác đồ tăng cường

Theo BS.CK1 Nguyễn Như Thành, với ung thư tuyến tiền liệt khu trú, chiến lược điều trị được lựa chọn theo mức nguy cơ. Ở nhóm nguy cơ rất thấp, theo dõi chủ động là phương án phù hợp nhờ bệnh tiến triển chậm và tiên lượng tốt. Khi bệnh có nguy cơ trung bình, điều trị triệt căn được đặt ra, trong đó phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt tận gốc là lựa chọn quan trọng; xạ trị (kể cả xạ trị áp sát trong một số trường hợp) là phương án thay thế cho người bệnh lớn tuổi hoặc không phù hợp phẫu thuật.

Với nhóm nguy cơ cao và tiến xa tại chỗ, bác sĩ nhấn mạnh vai trò của các chiến lược phối hợp, nhằm tối ưu kiểm soát bệnh. Điều trị tại chỗ triệt để kết hợp nội tiết là nền tảng, đồng thời các nghiên cứu gần đây cho thấy việc bổ sung thuốc nội tiết thế hệ mới có thể cải thiện kết cục ở một số phân tích. Tuy nhiên, việc tăng cường điều trị cần được cân nhắc kỹ do nguy cơ độc tính cao hơn.

Ở các tình huống tái phát sinh hóa sau điều trị triệt căn, báo cáo đặt ra nhiều câu hỏi thực hành về thời điểm can thiệp và vai trò phối hợp nội tiết, cho thấy đây vẫn là lĩnh vực đang tiếp tục được nghiên cứu để tối ưu chiến lược điều trị tại chỗ.

Khi bệnh bước sang giai đoạn di căn, điều trị chuyển trọng tâm sang điều trị toàn thân, với quyết định phụ thuộc vào gánh nặng di căn (high volume - thể tích lớn/low volume - thể tích nhỏ), triệu chứng, sinh học khối u và thể trạng người bệnh. Các lựa chọn hiện nay gồm ADT (liệu pháp loại bỏ androgen) là nền tảng, kết hợp thuốc nội tiết thế hệ mới, hóa trị docetaxel, xạ trị trong một số bối cảnh, cùng các liệu pháp mới như đồng vị phóng xạ và thuốc ức chế PARP cho nhóm có đột biến phù hợp. Bác sĩ lưu ý, ở nhóm di căn còn nhạy nội tiết, thuốc nội tiết thế hệ mới cho hiệu quả trên cả high volume và low volume, trong khi lợi ích của docetaxel rõ hơn ở nhóm gánh nặng di căn cao.

Với bệnh kháng thiến/kháng nội tiết, BS.CK1 Nguyễn Như Thành nhấn mạnh hiện tượng kháng chéo giữa các thuốc nội tiết, đòi hỏi chuyển sang các cơ chế điều trị khác như hóa trị, thuốc nhắm trúng đích hoặc phóng xạ trị liệu. Các tiến bộ về sinh học phân tử, đặc biệt thuốc ức chế PARP và liệu pháp 177Lu-PSMA, đang mở rộng thêm lựa chọn cho nhóm bệnh tiến xa.

Từ dữ liệu thực tế tại Bệnh viện Ung Bướu TPHCM, ghi nhận xu hướng tiếp cận điều trị hiện đại ngày càng tăng. Song, BS.CK1 Nguyễn Như Thành nhấn mạnh, ung thư tuyến tiền liệt chủ yếu gặp ở người lớn tuổi, vì vậy mọi quyết định điều trị cần cân nhắc đồng thời bệnh đi kèm, thể trạng, nguy cơ độc tính và ưu tiên của người bệnh.

>>> AI và MRI/CT đa thông số: “Trục xoay” mới trong điều trị ung thư vùng bụng - chậu

>>> MRI đa thông số và ung thư tuyến tiền liệt: Chấm dứt sinh thiết “hên xui”

>>> Hình ảnh học đưa chẩn đoán và xử trí u bụng từ phim chụp phẳng ra không gian 3D

>>> Bước ngoặt tốc độ: AI rút ngắn thời gian đọc phim X-quang chỉ còn 16 giây