AI và MRI/CT đa thông số: “Trục xoay” mới trong điều trị ung thư vùng bụng - chậu

AI - số hóa - chẩn đoán từ xa: thu hẹp khoảng cách tuyến dưới và “đưa chuyên gia đến gần người bệnh”

Chia sẻ bên lề Hội nghị thường niên Hội Hình ảnh Ung thư Việt Nam lần thứ nhất (VSOI 2025), PGS.TS.BS.CK2 Huỳnh Quang Huy - Chủ tịch Chi hội Hình ảnh học Ung thư Việt Nam, Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện Bình Dân cho biết, ứng dụng AI và số hóa là định hướng quan trọng nhằm kéo chất lượng chẩn đoán hình ảnh ở tuyến dưới tiệm cận tuyến trung ương. Mục tiêu không chỉ là hỗ trợ kỹ thuật, mà là giúp người bệnh ở các tỉnh xa vẫn có thể tiếp cận kết quả chẩn đoán chính xác, phục vụ điều trị hiệu quả và kịp thời.

Theo PGS.TS.BS.CK2 Huỳnh Quang Huy, Chi hội đang hướng tới việc hệ thống hóa các nền tảng chẩn đoán từ xa, trong đó các hệ thống lưu trữ và truyền tải hình ảnh như PACS đóng vai trò then chốt. Song song, AI được xem như một trợ lý thông minh hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán hình ảnh nhận diện những dấu hiệu có thể bị bỏ sót, từ đó nâng cao độ tin cậy của báo cáo. Tuy nhiên, để mô hình này vận hành hiệu quả, yếu tố cốt lõi vẫn là chuẩn hóa kỹ thuật và dữ liệu đầu vào, đồng thời đảm bảo bảo mật thông tin và đạo đức y khoa.

MRI/CT đa thông số và phân loại hệ thống: muốn “đi vào thực hành hằng ngày” phải chuẩn hóa, đào tạo, phối hợp

Ở góc độ triển khai kỹ thuật, PGS.TS.BS Phạm Hồng Đức - Phó Chủ tịch Chi Hội Hình ảnh học Ung thư Việt Nam, Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn nhấn mạnh rằng các kỹ thuật MRI/CT đa thông số chỉ thực sự phát huy giá trị khi được đặt trong một hệ thống thực hành chuẩn hóa.

PGS.TS.BS Phạm Hồng Đức nhấn mạnh, có ba yếu tố then chốt. Thứ nhất là chuẩn hóa quy trình chụp và chuẩn hóa báo cáo. Khi quy trình và báo cáo được cấu trúc thống nhất, hình ảnh học không chỉ dừng ở mô tả tổn thương mà còn cung cấp thông tin đáng tin cậy để bác sĩ lâm sàng đưa ra quyết định điều trị. Thứ hai là đào tạo liên tục cho đội ngũ bác sĩ và kỹ thuật viên nhằm đảm bảo khả năng áp dụng đúng các hệ thống phân loại, nâng cao chất lượng đọc và báo cáo. Thứ ba là phối hợp đa chuyên khoa, đặc biệt với giải phẫu bệnh và các chuyên ngành điều trị, để kiểm chứng và hoàn thiện giá trị của các phân loại trong thực hành hằng ngày.

Những yêu cầu này cho thấy, công nghệ dù hiện đại đến đâu cũng không thể tách rời con người và quy trình. Chuẩn hóa, đào tạo, phối hợp là “xương sống” để hình ảnh học thực sự trở thành công cụ ra quyết định trong ung thư học.

Đa mô thức - đa chuyên khoa: xu hướng đang thay đổi “đường đi” điều trị ung thư vùng bụng - chậu

Từ góc nhìn tổng thể, GS.TS.BS Nguyễn Công Minh - Hội đồng Giáo sư Bệnh viện Bình Dân cho rằng, sự phát triển của chẩn đoán hình ảnh đã làm thay đổi căn bản cách tiếp cận ung thư. Khi CT và MRI cho phép đánh giá tổn thương theo nhiều lớp cắt, nhiều đặc điểm mô học trên hình ảnh, khả năng chẩn đoán sớm và phân tầng bệnh được nâng lên rõ rệt, tạo nền cho các chiến lược điều trị mới.

Theo giáo sư, điều trị ung thư hiện nay không còn là “một chuyên khoa, một phương pháp”, mà chuyển mạnh sang đa mô thức và đa chuyên khoa. Ví dụ trong ung thư đại trực tràng, nhiều phác đồ tân hỗ trợ được áp dụng trước phẫu thuật nhằm tối ưu hiệu quả và cải thiện tiên lượng lâu dài. Giá trị cốt lõi của đa mô thức nằm ở việc các chuyên khoa cùng tham gia xây dựng một chiến lược điều trị dựa trên dữ liệu chẩn đoán chính xác và cập nhật.

Chuyên gia cũng nhận định, các kỹ thuật chẩn đoán và điều trị ung thư tại Việt Nam hiện nay đã tiệm cận trình độ các nước phát triển, với đội ngũ bác sĩ được đào tạo và cập nhật liên tục, tạo tiền đề cho việc triển khai sâu hơn các mô hình điều trị đa chuyên khoa.

Bảo tồn chức năng và theo dõi sau điều trị: lợi ích trực tiếp cho người bệnh

Giá trị của chẩn đoán hình ảnh thể hiện rõ trong mục tiêu bảo tồn chức năng và theo dõi sau điều trị. BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu - Trưởng khoa Phẫu thuật Đại trực tràng Bệnh viện Bình Dân cho biết, mỗi năm bệnh viện phẫu thuật hơn 300 trăm ca ung thư trực tràng. MRI vùng chậu đóng vai trò trung tâm trong đánh giá giai đoạn, lựa chọn điều trị tân hỗ trợ và quyết định thời điểm phẫu thuật. Nhờ đó, nhiều trường hợp có thể bảo tồn cơ thắt, duy trì lưu thông tiêu hóa tự nhiên cho người bệnh.

Ở lĩnh vực tiết niệu, TS.BS Phạm Phú Phát - Trưởng khoa Niệu A Bệnh viện Bình Dân nhấn mạnh, xu hướng bảo tồn thận trong ung thư thận. Việc cắt một phần thận chỉ khả thi khi có nền tảng chẩn đoán hình ảnh chất lượng cao, đặc biệt là MSCT có cản quang và đánh giá mạch máu, giúp bác sĩ phẫu thuật xây dựng chiến lược an toàn và hiệu quả, giảm nguy cơ suy thận về lâu dài.

Với ung thư bàng quang, BS.CK2 Nguyễn Chí Phong - Phó Giám đốc Bệnh viện Bình Dân cho rằng, MRI không chỉ quan trọng trong chẩn đoán ban đầu mà còn trong theo dõi sau điều trị. Phân biệt chính xác tổn thương đã xâm lấn cơ hay chưa giúp lựa chọn chiến lược điều trị phù hợp, tránh những can thiệp triệt để không cần thiết, đồng thời phát hiện sớm tái phát để kịp thời kiểm soát bệnh.

Từ các chia sẻ tại VSOI 2025, có thể thấy rõ một trục chung đang định hình thực hành ung thư hiện nay: chuẩn hóa, liên thông và phối hợp đa chuyên khoa để chẩn đoán hình ảnh trở thành công cụ ra quyết định xuyên suốt hành trình điều trị. Khi dữ liệu được chuẩn hóa, đội ngũ được đào tạo liên tục và các chuyên khoa cùng tham gia từ đầu, người bệnh có cơ hội được chẩn đoán sớm hơn, điều trị chính xác hơn, theo dõi chặt chẽ hơn và quan trọng là bảo tồn tối đa chức năng sống trong quá trình điều trị ung thư.