Tính kiềm và tính axit của thức ăn thay đổi ra sao khi đi qua đường tiêu hóa?

1. Tính axit, tính kiềm là gì vậy?

Trước hết, hiểu đơn giản:

• • Tính axit là "chua", ví dụ như chanh, giấm, cà chua.
• • Tính kiềm thì “ngược lại”, thường có vị nhạt, hơi đắng, ví dụ như rau xanh, chuối, khoai tây...

Trong cơ thể, môi trường axit hoặc kiềm có thể ảnh hưởng đến cách tiêu hóa thức ăn, hoạt động của enzym (chất giúp phân giải thức ăn), và cả sức khỏe nói chung.

2. Trong miệng - Môi trường trung tính

Thức ăn khi mới vào miệng được trộn với nước bọt. Lúc này, môi trường trong miệng gần như trung tính (pH khoảng 6.5 - 7).

• • Nước bọt giúp làm mềm thức ăn.
• • Có enzym amylase giúp tiêu hóa tinh bột (có nhiều trong cơm, bánh mì...).

Dù bạn ăn thức ăn chua hay ngọt, cay hay mặn thì khi vào miệng, nó chưa có sự thay đổi rõ về tính axit hay kiềm, chủ yếu mới là giai đoạn nghiền nhỏ và trộn đều.

3. Xuống dạ dày - Môi trường axit mạnh

Đây là nơi thay đổi rõ nhất về độ axit.

Dạ dày tiết ra axit hydrochloric (HCl) - một loại axit mạnh, giúp:

• Diệt vi khuẩn có hại.

• Làm biến tính protein (thịt, trứng, sữa...) để enzym dễ phân giải.

• Tạo môi trường axit (pH khoảng 1.5 - 3) cho enzym pepsin hoạt động.

Dù bạn ăn thức ăn có tính kiềm hay axit, khi vào dạ dày đều bị “nhúng” vào axit mạnh, nên tính chất ban đầu gần như không còn quan trọng tại đây.

Ví dụ: Ăn rau xanh (tính kiềm), hay uống nước cam (tính axit), thì khi vào dạ dày cũng bị “ngâm” trong axit giống nhau.

4. Sang ruột non - Môi trường kiềm nhẹ

Sau khi nhào trộn ở dạ dày, thức ăn chuyển dần xuống ruột non, nơi hấp thụ dưỡng chất chính.

Lúc này, cơ thể "trung hòa" axit từ dạ dày bằng cách:

• Tuyến tụy tiết dịch kiềm (bicarbonate) để làm giảm độ axit.

• Dịch mật từ gan cũng hỗ trợ tiêu hóa chất béo và trung hòa axit.

Ở ruột non, pH tăng lên khoảng 7 - 8 (môi trường kiềm nhẹ), giúp các enzym như lipase (tiêu hóa chất béo), amylase (tinh bột), và protease (đạm) hoạt động hiệu quả.

Như vậy, sau khi “axit hóa” ở dạ dày, thức ăn lại được “kiềm hóa” ở ruột non để tiếp tục tiêu hóa và hấp thu.

5. Đến ruột già - Hơi nghiêng về axit

Cuối cùng, khi thức ăn đến ruột già (đại tràng), nó đã gần như là chất thải, không còn nhiều chất dinh dưỡng.

Tại đây:

• Vi khuẩn lên men chất xơ, tạo ra các axit béo chuỗi ngắn (short-chain fatty acids), như butyrate, propionate…

• Những axit này làm cho môi trường ở ruột già có xu hướng hơi axit nhẹ (pH khoảng 5.5 - 6.5), điều này giúp ức chế vi khuẩn có hại.

Tuy nhiên, mức độ axit ở ruột già không mạnh như dạ dày.

6. Vậy tính axit - kiềm của thức ăn có còn quan trọng không?

Câu trả lời là có - nhưng ở một mức độ khác.

• Trong quá trình tiêu hóa, cơ thể sẽ tự điều chỉnh độ pH ở từng đoạn cho phù hợp với từng loại enzym.

• Tuy nhiên, thực phẩm có tính kiềm (rau xanh, trái cây ít ngọt, khoai củ...) thường giúp giảm tình trạng viêm, hỗ trợ tiêu hóa, và tốt cho sức khỏe tổng thể.

Ngược lại, nếu ăn quá nhiều thực phẩm có tính axit (thịt đỏ, đường, đồ chiên), cơ thể phải hoạt động nhiều hơn để trung hòa, lâu ngày có thể ảnh hưởng đến thận, xương, và hệ tiêu hóa.

Tóm lại:

Khi bạn ăn một món gì đó, tính axit - kiềm ban đầu của thức ăn sẽ bị thay đổi hoàn toàn khi đi qua dạ dày và ruột:

• Miệng: trung tính.

• Dạ dày: axit mạnh.

• Ruột non: kiềm nhẹ.

• Ruột già: hơi axit trở lại.

Cơ thể tự điều chỉnh để tiêu hóa tốt nhất, nhưng ăn uống lành mạnh (ưu tiên thực phẩm có tính kiềm tự nhiên) vẫn rất quan trọng để duy trì sức khỏe lâu dài.