Mắc sởi từ nhỏ, nhiều năm sau vẫn có nguy cơ viêm não

Nhiều phụ huynh vẫn nghĩ sởi là bệnh quen thuộc ở trẻ nhỏ, chỉ cần qua giai đoạn sốt, phát ban là xong. Tuy nhiên, trong y học có ghi nhận một biến chứng muộn của sởi tuy hiếm gặp nhưng cực kỳ nặng nề, đó là viêm não xơ hóa bán cấp (SSPE) - một bệnh lý gần như không thể điều trị khỏi.

SSPE xảy ra do virus sởi không bị loại bỏ hoàn toàn khỏi cơ thể sau khi trẻ mắc bệnh. Thay vì biến mất, virus có thể “ẩn” trong não và tồn tại âm thầm suốt nhiều năm. Sau đó, vào một thời điểm nào đó, thường là 6 đến 10 năm, thậm chí có thể hơn 20 năm sau khi mắc sởi, virus tái hoạt động và gây tổn thương não lan tỏa, không hồi phục. Nguy cơ mắc SSPE cao hơn ở những trẻ từng bị sởi khi còn rất nhỏ, đặc biệt dưới 2 tuổi.

Điều đáng lo là SSPE không khởi phát rầm rộ. Ở giai đoạn đầu, trẻ chỉ có những biểu hiện rất dễ bỏ qua như học kém hơn trước, giảm tập trung, thay đổi tính tình, hay cáu gắt, chậm chạp. Nhiều gia đình nhầm lẫn đây là vấn đề tâm lý hoặc học tập. Sau đó, bệnh tiến triển nhanh với các dấu hiệu rõ ràng hơn như giật cơ từng cơn (giật tay, giật đầu), co giật, giảm thị lực, yếu dần tay chân, cứng người. Ở giai đoạn muộn, trẻ có thể mất hoàn toàn khả năng vận động, hôn mê và tổn thương thần kinh không thể hồi phục.

Hiện nay, viêm não xơ hóa bán cấp gần như 100% tử vong. Các phương pháp điều trị chỉ giúp làm chậm tiến triển bệnh, không thể chữa khỏi hay đảo ngược tổn thương não đã xảy ra.

Việc chẩn đoán SSPE dựa vào các xét nghiệm chuyên sâu như điện não đồ với hình ảnh sóng bất thường đặc trưng, xét nghiệm dịch não tủy cho thấy kháng thể kháng virus sởi tăng rất cao, cùng hình ảnh tổn thương não trên chụp cộng hưởng từ.

Theo ThS.BS.CK2 Nguyễn Thị Thuỳ Vân - Khoa Nhiễm Thần kinh, Bệnh viện Nhi Đồng 1, cách phòng ngừa duy nhất đối với SSPE là tiêm vaccine sởi đầy đủ và đúng lịch. Khi trẻ không mắc sởi, nguy cơ xảy ra biến chứng viêm não muộn này cũng được loại bỏ.

Sởi không phải là bệnh nhẹ như nhiều người vẫn nghĩ. Một mũi vaccine hôm nay không chỉ giúp trẻ tránh bệnh trong hiện tại, mà còn bảo vệ não bộ của trẻ nhiều năm sau, khỏi một căn bệnh viêm não không thể chữa khỏi.