Phát hiện sớm tiền đái tháo đường, cơ hội vàng để đảo ngược bệnh

1. Tiền đái tháo đường là gì?

Thưa BS, tiền đái tháo đường (ĐTĐ) là gì? Vì sao vài năm nay các chuyên gia mới nhắc tới?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga - Chuyên khoa Nội - Y học gia đình, Phòng khám Bernard trả lời: Tiền ĐTĐ là tình trạng mức đường huyết (glucose) trong máu cao hơn mức bình thường, nhưng chưa đủ cao để chẩn đoán là bệnh ĐTĐ (tiểu đường).

Tiền ĐTĐ được xác định khi:

- Glucose huyết lúc đói (FPG) 100 - 125mg/dL (5,6 - 6,9 mmol/L) sau khi nhịn ăn ít nhất 8 giờ.

- Glucose huyết sau 2 giờ trong nghiệm pháp dung nạp glucose 140 - 199mg/dL (7,8 - 11mmol/L).

- HbA1c 5,7 - 6,4%, phản ánh mức đường huyết trung bình trong 2 - 3 tháng.

Tiền ĐTĐ là giai đoạn trung gian giữa trạng thái bình thường và ĐTĐ type 2, với nguy cơ cao tiến triển thành bệnh nếu không can thiệp kịp thời. Khoảng 5 - 10%  người mắc tiền ĐTĐ sẽ tiến triển thành ĐTĐ type 2 mỗi năm, và tổng cộng 70% có thể trở thành bệnh nhân tiểu đường thực sự nếu không thay đổi lối sống.

Trong những năm gần đây, tiền ĐTĐ được nhắc đến nhiều do tỷ lệ tiền ĐTĐ và ĐTĐ tăng nhanh trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Theo thống kê, nước ta có khoảng 5,3 triệu người bị tiền ĐTĐ năm 2017, chiếm 7,4% dân số. Dự kiến 70% trong số này có thể tiến triển thành ĐTĐ vào năm 2045.

Những nghiên cứu gần đây cho thấy các biến chứng tim mạch, thận, bệnh võng mạc và tổn thương thần kinh mạch máu không chỉ xảy ra ở bệnh nhân ĐTĐ mà còn ở cả giai đoạn tiền ĐTĐ, tuy nhiên tỷ lệ thấp và mức độ nhẹ hơn.

Trước đây, y học tập trung chủ yếu vào điều trị ĐTĐ khi đã được chẩn đoán. Gần đây, các chuyên gia nhận ra rằng can thiệp sớm ở giai đoạn tiền ĐTĐ (bằng cách thay đổi lối sống, giảm cân, tập thể dục) có thể giảm nguy cơ tiến triển bệnh đến 70% và thậm chí giúp một số trường hợp trở lại bình thường.

2. Làm thế nào phát hiện tiền đái tháo đường?

Xin hỏi BS, có phải tiền ĐTĐ không có triệu chứng rõ ràng không ạ? Nếu đúng vậy, mọi người nên chú ý những dấu hiệu nào?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Đúng vậy. Tiền ĐTĐ thường không có triệu chứng rõ ràng khiến nhiều người không nhận ra mình đang mắc phải. Đây là lý do tình trạng này chỉ được phát hiện thông qua xét nghiệm máu định kỳ.

Tuy nhiên, việc nhận biết các yếu tố nguy cơ và một số dấu hiện gián tiếp có thể giúp mọi người chủ động kiểm tra và phòng ngừa sớm.

Ở một số người, tiền ĐTĐ thể hiện qua các dấu hiệu:

- Vùng da ở một số bộ phận trên cơ thể như cổ, nách, bẹn bị sậm màu;

- Thường xuyên mệt mỏi, khó tập trung nhưng không rõ nguyên nhân, đặc biệt sau bữa ăn giàu tinh bột hoặc đường;

- Tăng cân hoặc khó giảm cân;

- Uống nhiều nước, đi tiểu nhiều lần trong ngày;

- Tê hoặc ngứa ran ở tay/chân;

- Tầm nhìn mờ dần hoặc hạn chế;

- Nhiễm trùng tái phát.

3. Ai cần tầm soát tiền đái tháo đường?

Vậy ai nên đi tầm soát tiền ĐTĐ sớm, thưa BS?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Đặc biệt, những người có một trong những nhóm nguy cơ sau, hãy kiểm tra đường huyết định kỳ ngay cả khi chưa có triệu chứng:

- Thừa cân hoặc béo phì: Chỉ số khối cơ thể (BMI) ≥ 23 (ở người châu Á) hoặc vòng eo lớn (≥ 90cm đối với nam và ≥ 80cm đối với nữ).

- Tiền sử gia đình: Có cha mẹ, anh chị em mắc ĐTĐ.

- Trên 45 tuổi: Nguy cơ tăng theo tuổi, nhưng tiền ĐTĐ cũng đang gia tăng ở người trẻ do lối sống.

- Lối sống tĩnh tại: Ngồi nhiều, ít tập thể dục (< 150 phút/tuần).

- Cao huyết áp, rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch.

- Chế độ ăn không lành mạnh: Tiêu thụ nhiều đường, thực phẩm chế biến sẵn hoặc chất béo bão hòa.

- Tiểu đường thai kỳ hoặc sinh con nặng trên 4kg.

- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) ở phụ nữ.

- Căng thẳng kéo dài: Stress mãn tính có thể làm tăng đường huyết.

Xin nhấn mạnh rằng, sàng lọc sớm và thay đổi lối sống là chìa khóa để ngăn ngừa tiến triển thành ĐTĐ type 2.

4. Xét nghiệm HbA1c có vai trò gì trong đánh giá tình trạng tiền đái tháo đường?

Câu hỏi khán giả: Tôi 45 tuổi, đường huyết lúc đói là 6,3mmol/L, bác sĩ bảo “chưa sao”. Tôi có nên làm thêm xét nghiệm HbA1c không?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Với kết quả đường huyết lúc đó là 6,3mmol/L và độ tuổi 45, bạn nằm trong khoảng tiền ĐTĐ, có nguy cơ tiến triển thành ĐTĐ type 2 nếu không can thiệp kịp thời.

Bạn nên làm thêm xét nghiệm HbA1c để xác nhận tình trạng tiền ĐTĐ. Kết quả FPG 6,3mmol/L cho thấy nguy cơ nhưng HbA1c sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về mức đường huyết trung bình trong 2 - 3 tháng, giúp xác định chính xác hơn tình trạng của bạn.

Cụ thể, mức HbA1c từ 5,7 - 6,4% được xếp vào tiền ĐTĐ, từ 6,5% trở lên là ĐTĐ.

Về đánh giá nguy cơ dài hạn, HbA1c phản ánh mức độ kiểm soát đường huyết lâu dài, giúp bác sĩ dự đoán nguy cơ biến chứng (tim mạch, thận, mắt...) và đưa ra kế hoạch quản lý phù hợp. Nếu HbA1c ≥ 6,5%, bạn có thể đã mắc ĐTĐ, cần can thiệp ngay.

Ngoài ra, HbA1c là chỉ số quan trọng để theo dõi hiệu quả của việc thay đổi lối sống hoặc điều trị sau này.

Bên cạnh HbA1c bạn cũng nên xem xét các xét nghiệm khác (đo huyết áp, chỉ số BMI, lipid máu, men gan, chức năng thận) để có thể đánh giá toàn diện.

5. Ba xét nghiệm giúp phát hiện tiền đái tháo đường

Thưa BS, một người khỏe mạnh có thể tự phát hiện tiền ĐTĐ qua xét nghiệm nào? Có cần nhịn đói không ạ?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Để phát hiện tiền ĐTĐ, người khỏe mạnh có thể thực hiện các xét nghiệm sau:

- Xét nghiệm đường huyết lúc đói: Đo lượng đường trong máu sau khi nhịn ăn ít nhất 8 tiếng. Bệnh nhân mắc tiền ĐTĐ nếu kết quả đường huyết từ 100 -125mg/dL (5,6 - 6,9 mmol/L).

- Xét nghiệm dung nạp glucose: Uống dung dịch glucose và đo đường huyết sau 2 giờ. Bệnh nhân mắc tiền ĐTĐ nếu đường huyết từ 140 - 199mg/dL (7,8 - 11mmol/L).

- Xét nghiệm HbA1c: Đo mức đường huyết trung bình trong 2 - 3 tháng qua. Bệnh nhân mắc tiền ĐTĐ nếu kết quả từ 5,7 - 6,4%.

Xét nghiệm đường huyết lúc đói và xét nghiệm dung nạp glucose cần nhịn ăn ít nhất 8 giờ trước khi thực hiện, xét nghiệm HbA1c thì không cần.

Lưu ý rằng các xét nghiệm chẩn đoán này cần thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín, có trang thiết bị hiện đại, bác sĩ giàu kinh nghiệm để tư vấn kết quả cũng như đưa ra kế hoạch theo dõi, can thiệp nếu cần thiết.

Tại Hệ thống Y khoa chuyên sâu Quốc tế Bernard hiện có các gói tầm soát tiền ĐTĐ và tầm soát biến chứng ĐTĐ, tầm soát rối loạn chuyển hóa gồm xét nghiệm đường huyết đói, xét nghiệm dung nạp glucose, HbA1c, mỡ máu, insulin máu; thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm. Người bệnh có thể nhận kết quả trong ngày.

6. Tiền đái tháo đường có thể phục hồi không?

Thưa BS, nếu phát hiện tiền ĐTĐ, liệu người bệnh có thể phục hồi hoàn toàn không ạ? Hay chắc chắn sẽ thành tiểu đường sau vài năm?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Nếu không có kế hoạch điều trị, khoảng 5 - 10% người mắc tiền ĐTĐ sẽ diễn tiến thành ĐTĐ hằng năm, và 70% người tiền ĐTĐ sẽ trở thành ĐTĐ thực sự trong 10 năm.

Phát hiện ở giai đoạn sớm và được điều trị tích cực bằng cách thay đổi lối sống (ăn uống lành mạnh, tập thể dục, giảm cân) và dùng thuốc nếu có chỉ định sẽ làm chậm sự tiến triển tới ĐTĐ, thậm chí đẩy lùi hoàn toàn tiền tiểu đường.

7. Chế độ ăn cho người tiền đái tháo đường và những sai lầm cần tránh

Người bị tiền đái tháo đường có cần dùng thuốc không? Hay chỉ điều chỉnh chế độ ăn uống và vận động là đủ? BS có thể hướng dẫn cụ thể cách ăn uống cho người tiền đái tháo đường theo từng bữa không? Có những sai lầm thường gặp nào khi người bệnh tự điều chỉnh chế độ ăn?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Việc điều trị tiền ĐTĐ gồm phương pháp khôn dùng thuốc và dùng thuốc. Trong đó ưu tiên sử dụng phương pháp không dùng thuốc ở những người không có yếu tố nguy cơ tim mạch nào khác.

Mọi bệnh nhân khi được phát hiện tiền ĐTĐ đều phải được can thiệp bằng thay đổi lối sống. Đây là biện pháp điều trị rất quan trọng cho bệnh tiền ĐTĐ. Đây cũng là phương pháp hiệu quả để ngăn ngừa và hạn chế các yếu tố nguy cơ khác.

- Chế độ ăn uống hợp lý.

- Tăng cường hoạt động thể chất: Chế độ tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày mỗi tuần; hạn chế ngồi một chỗ.

- Bỏ thuốc lá, tránh căng thẳng, stress.

Ngoài ra, bệnh nhân có chỉ định dùng thuốc nếu sau 3 tháng áp dụng chế độ ăn và luyện tập mà vẫn không kiểm soát được HbA1c < 5,7%. Những lần theo dõi sau ghi nhận glucose máu tăng dần.

Ở nhóm đối tượng nguy cơ như thừa cân béo phì, phụ nữ tiền sử đái tháo đường thai kỳ, rối loạn dung nạp glucose, rối loạn mỡ máu, tiền sử gia đình... sẽ được chỉ định dùng thuốc ngay sau khi phát hiện ĐTĐ. Thuốc sử dụng chính để điều trị tiền ĐTĐ là nhóm Metformin, thuốc đồng vận GLP1.

Chế độ ăn lý tưởng phải cân bằng, đa dạng, ưu tiên thực phẩm ít làm tăng đường huyết (chỉ số GI thấp), kết hợp rau củ, protein nạc và chất béo lành mạnh.

- Giảm tinh bột tinh chế: Ưu tiên thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) thấp (<55), rất thấp (<40) như đậu, ngũ cốc nguyên hạt, khoai lang, gạo lứt. Hạn chế gạo trắng, bánh mì trắng, bột năng...

- Chọn protein từ cá, thịt nạc (heo, bò dê, gia cầm không da), các loại đậu.

- Đối với chất béo, ưu tiên chất béo không no (dầu ô liu, dầu vừng, dầu cá), hạn chế chất béo no và cholesterol cao (mỡ động vật, nội tạng, phô mai, kem, dầu cọ, dầu dừa).

- Chất xơ: Tăng cường từ rau củ quả như rau ngót, rau bina, cải bắp, cần tây, bông cải xanh; các loại trái cây như bưởi, cam, việt quất... để hỗ trợ kiểm soát đường huyết.

Cách phân bổ dinh dưỡng là 50 - 60% tinh bột, 15 - 20% chất đạm, 25 - 30% chất béo (cho người cân nặng bình thường) hoặc dưới 30% cho người thừa cân, béo phì.

Ngoài ra người bị tiền ĐTĐ cần ăn uống đầy đủ, lưu ý đến giờ giấc bữa ăn, tránh bỏ bữa, chia thành 3 bữa ăn chính/ngày, hạn chế bữa phụ hay ăn vặt. Bắt đầu một ngày mới với 1 bữa sáng giàu dinh dưỡng để cung cấp năng lượng ổn định lượng đường trong máu. Ngoài ra, cố gắng giữ khẩu phần ở mỗi bữa tương đương nhau.

Khi tự điều chỉnh chế độ ăn, người bệnh ĐTĐ có thể mắc một số sai lầm phổ biến, khiến tình trạng xấu đi hoặc không đạt hiệu quả kiểm soát đương huyết như:

- Cắt bỏ hoàn toàn tinh bột: Nhiều người cho rằng tinh bột là “kẻ thù” của đường huyết và cắt bỏ hoàn toàn cơm, bánh mì, khoai, trái cây để giảm đường huyết. Hậu quả gặp phải là thiếu năng lượng, mệt mỏ, chóng mặt, khó tập trung.

Cơ thể có thể phan hủy cơ bắp hoặc tăng sản xuất glucose từ gan, làm đường huyết không ổn định.

- Ăn quá ít hoặc nhịn ăn kéo dài: Bỏ bữa sáng, nhịn ăn cả ngày hoặc áp dụng nhịn ăn gián đoạn (intermittent fasting) không đúng cách có thể gây hạ đường huyết, đặc biệt nếu đang dùng thuốc.

Cơ thể kích thích tiết hormone stress như cortisol, glucagon làm tăng đường huyết. Vì thế, bệnh nhân dễ ăn bù quá mức vào bữa sau, gây rối loạn đường huyết.

- Lạm dụng thực phẩm “không đường” hoặc “dành cho người tiểu đường”: Nhiều người tin rằng các sản phẩm dán nhãn “an toàn” và ăn không giới hạn. Thực tế, nhiều sản phẩm chứa chất ngọt nhân tạo hoặc carbonhydrate ẩn (maltitol, fructose) vẫn làm tăng đường huyết. Các sản phẩm này vẫn chứa nhiều chất béo, làm tăng cân hoặc cholesterol.

Nên đọc kỹ nhãn dinh dưỡng, kiểm tra tổng lượng carbonhydrate và chất béo. Ưu tiên thực phẩm tự nhiên (trái cây ít đường như táo, lê) thay vì thực phẩm chế biến sẵn. Đồng thời nên hạn chế chất ngọt nhân tạo, vì chúng có thể ảnh hưởng đến cảm giác thèm ăn.

- Chia nhỏ bữa ăn, ăn vặt: Chia nhỏ bữa ăn hoặc ăn vặt liên tục có thể dẫn đến tăng đường huyết nhiều lần trong ngày, khiến cơ thể phải tiết insulin liên tục. Điều này làm tăng nguy cơ kháng insulin, một yếu tố chính trong tiền ĐTĐ và tiểu đường type 2.

Bệnh nhân tăng nguy cơ ăn quá nhiều, ảnh hưởng đến nhịp sinh học. Ăn uống không theo giờ cố định (như ăn vặt) có thể làm rối loạn nhịp tiết insulin tự nhiên của cơ thể, gây khó khăn trong việc duy trì đường huyết ổn định.

- Thiếu kiên nhẫn hoặc kỳ vọng kết quả quá nhanh: Bệnh nhân thường mong muốn đường huyết trở lại bình thường ngay sau vài ngày thay đổi chế độ ăn. Tuy nhiên, chúng ta thường dễ nản lòng, bỏ cuộc hoặc quay lại thói quen ăn uống cũ. Việc không thể duy trì lối sống lành mạnh lâu dài làm tăng nguy cơ tiến triển thành tiền ĐTĐ.

Cần hiểu rằng cản thiện đường huyết phải có thời gian (vài tuần đến vài tháng). Nên đặt mục tiêu nhỏ, chẳng hạn giảm 5% cân nặng, giảm HbA1c 0,5% và duy trì đều đặn. Kết hợp ăn uống với tập thể dục và ngủ đủ giấc để đạt hiệu quả tốt hơn.

- Không tham khảo ý kiến bác sĩ, chuyên gia: Tự ý thau đổi chế độ ăn mà không kiểm tra y tế định kỳ hoặc không biết mình có các bệnh lý kèm theo (huyết áo cao, gan nhiễm mỡ...) sẽ ảnh hưởng đến tình trạng sức khỏe tổng thể.

Nhiều bệnh nhân bỏ qua các yếu tố nguy cơ khác, làm giảm hiệu quả kiểm soát tiền ĐTĐ.

8. Mối liên hệ giữa rối loạn chuyển hóa và tiền đái tháo đường

Câu hỏi khán giả: Chồng tôi béo bụng, gan nhiễm mỡ, gần đây hay mệt sau ăn. Có cần tầm soát tiền ĐTĐ không ạ BS?

- Xin BS cho biết thêm, đường huyết hơi cao kèm cholesterol cao có đáng lo? Mối liên quan giữa rối loạn chuyển hóa và tiền ĐTĐ là gì, thưa BS?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Trường hợp này nên tầm soát tiền ĐTĐ vì các triệu chứng bạn mô tả (béo bụng, gan nhiễm mỡ, mệt mỏi sau ăn) có liên quan đến nguy cơ cao mắc các rối loạn chuyển hóa, bao gồm tiền ĐTĐ và ĐTĐ type 2.

Béo bụng là yếu tố nguy cơ chính của kháng insulin, làm tăng nguy cơ tiền ĐTĐ và ĐTĐ. Gan nhiễm mỡ thường liên quan đến hội chứng chuyển hóa, bao gồm rối loạn đường huyết, tăng huyết áp và rối loạn lipid máu. Mệt mỏi sau ăn có thể là dấu hiệu của rối loạn đường huyết, đặc biệt nếu lượng đường trong máu dao động bất thường (tăng hoặc giảm nhanh sau ăn).

Tiền ĐTĐ nếu không được phát hiện và quản lý kịp thời có thể tiến triển thành ĐTĐ type 2, gây biến chứng nghiêm trọng, tổn thương thần kinhn và suy thận.

Đường huyết hơi cao kèm cholesterol cao là dấu hiệu cảnh báo rối loạn chuyển hóa và nguy cơ tiền ĐTĐ. Tình trạng không quá nghiêm trọng nếu phát hiện sớm và can thiệp kịp thờim nhưng cần hành động ngay bằng lối sống lành mạnh và theo dõi y tế.

Rối loạn chuyển hóa (metabolic syndrome) và tiền ĐTĐ (prediabetes) có mối liên quan chặt chẽ, vì cả hai đều liên quan đến sự bất thường trong chuyển hóa glucose, lipid và huyết áp, đồng thời là yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh ĐTĐ type 2, bệnh tim mạch.

Người có rối loạn chuyển hóa có nguy cơ cao tiến triển thành tiền ĐTĐ và ĐTĐ type 2 do sự kết hợp của kháng insulin. Ngược lại, người tiền ĐTĐ thường có các đặc điểm của rối loạn chuyển hóa như tăng triglyceride, giảm HDL hoặc tăng huyết áp, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Cả hai tình trạng đều làm tăng nguy cơ biến chứng lâu dài như bệnh tim, đột quỵ và suy thận.

9. Tiền đái tháo đường cũng có thể gây ra các biến chứng như đái tháo đường

Nếu không điều trị kịp thời, tiền đái tháo đường có thể gây biến chứng gì?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Nếu tiền ĐTĐ không được điều trị hoặc kiểm soát, nó có thể tiến triển thành bệnh ĐTĐ type 2 và dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Tiền ĐTĐ cũng có thể gây ra các biến chứng như ĐTĐ, tuy rằng tỷ lệ biến chứng không cao và mức độ không nặng.

Khoảng 5 - 10% người mắc tiền ĐTĐ sẽ phát triển thành ĐTĐ type 2 hằng năm nếu không thay đổi lối sống hoặc can thiệp y tế.

Tiền ĐTĐ còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, bao gồm nhồi máu cơ tim, đột quỵ và xơ vữa động mạch, do đường huyết cao gây tổn thương mạch máu.

Mức đường huyết cao kéo dài có thể làm tổn thương các dây thần kinh, gây tê bì, ngứa ran hoặc đau ở tay, chân. Tiền ĐTĐ làm tăng nguy cơ bệnh thân mạn tính hoặc suy thận nếu tiến triển thành ĐTĐ.

Đường huyết cao có thể gây tổn thương võng mạc (bệnh võng mạc ĐTĐ), đục thủy tinh thể hoặc tăng nhãn áp, dẫn đến giảm thị lực hoặc mù lòa.

Hệ miễn dịch suy yếu do đường huyết cao khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng hơn, đặc biệt là nhiễm trùng da, nấm hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.

Tiền ĐTĐ thường đi kèm với các vấn đề như béo phì, tăng huyết áp và rối loạn mỡ máu, làm tăng nguy cơ mắc hội chứng chuyển hóa, gây hại cho sức khỏe toàn diện.

10. Tiền đái tháo đường là yếu tố nguy cơ độc lập cho bệnh tim mạch và đột quỵ

Nhờ BS cho biết, có mối liên hệ nào giữa tiền ĐTĐ và bệnh tim mạch, đột quỵ không?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Tiền ĐTĐ làm tăng mức đường huyết, gây tổn thương nội mạc mạch máu. Điều này thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch, làm hẹp hoặc tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến các bệnh như nhồi máu cơ tim hoặc bệnh động mạch vành.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng người mắc tiền ĐTĐ có nguy cơ bệnh tim mạch cao gấp 1,5 - 2 lần so với người có đường huyết bình thường.

Tiền ĐTĐ làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và xơ vữa động mạch ở các mạch máu não, dẫn đến đột quỵ do thiếu máu cục bộ hoặc xuất huyết não. Những người có tiền ĐTĐ thường có nguy cơ đột quỵ cao hơn, đặc biệt nếu kèm theo các yếu tố nguy cơ khác như tăng huyết áp hoặc mỡ máu.

Tiền ĐTĐ thường xuất hiện cùng các tình trạng như béo phì, tăng huyết áp và rối loạn lipid máu (mỡ máu cao). Sự kết hợp này gọi là hội chứng chuyển hóa, làm tăng đáng kể nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ.

Mức đường huyết cao trong tiền ĐTĐ gây viêm mạn tính và stress oxy hóa, làm tổn thương mạch máu, thúc đẩy các biến cố tim mạch như đau tim hoặc đột quỵ.

Tiền ĐTD thường liên quan đến kháng insulin, khiến cơ thể khó sử dụng insulin hiệu quả. Kháng insulin làm tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và thúc đẩy viêm, tất cả đều góp phần vào bệnh tim mạch, đột quỵ.

Mặc dù tiền ĐTĐ không nghiêm trọng như ĐTĐ type 2, nó vẫn là một yếu tố nguy cơ độc lập cho bệnh tim mạch và đột quỵ. Nếu bạn mắc tiền ĐTĐ, hãy tham khảo bác sĩ để được theo dõi và đánh giá nguy cơ tim mạch, có thể bao gồm xét nghiệm lipid máu, đo huyết áp và kiểm tra đường huyết định kỳ.

11. Tiền đái tháo đường vẫn có thể bị loét bàn chân

Tình trạng loét bàn chân, vết thương khó lành có xảy ra ở người tiền ĐTĐ không thưa BS, hay chỉ ở bệnh nhân tiểu đường giai đoạn nặng?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Tình trạng loét bàn chân và vết thương khó lành là biến chứng phổ biến ở người mắc bệnh ĐTĐ, đặc biệt ở giai đoạn nặng hoặc không được kiểm soát tốt. Tuy nhiên, ở người tiền ĐTĐ, nguy cơ này vẫn có thể xảy ra, dù ít phổ biến hơn và thường ở mức độ nhẹ hơn.

Nếu kèm theo các yếu tố nguy cơ như béo phì, hút thuốc hoặc bệnh mạch máu ngoại biên, nguy cơ loét bàn chân hoặc vết thương khó lành sẽ tăng lên.

Hệ thống Y khoa chuyên sâu Quốc tế Bernard đã thành lập Đơn vị Điều trị vết thương chuyên sâu - Bàn chân ĐTĐ. Rất nhiều bệnh nhân điều trị ở đây ghi nhận có tình trạng tiền ĐTĐ.

12. Làm sao để không bỏ lỡ cơ hội “vàng” kiểm soát tiền đái tháo đường

Cuối cùng, BS có lời khuyên gì để người dân không bỏ lỡ giai đoạn vàng kiểm soát tiền ĐTĐ?

BS Nguyễn Thị Hồng Nga trả lời: Để không bỏ lỡ cơ hội vàng trong tầm soát tiền ĐTĐ, cần nâng cao nhận thức chung của cộng đồng. Tìm hiểu về tiền tiểu đường qua các nguồn thông tin y tế đáng tin cậy như bác sĩ, bệnh viện hoặc trang web của Bộ Y tế. Cần hiểu rằng tiền tiểu đường có thể không có triệu chứng rõ ràng như vẫn gây nguy cơ cao cho bệnh tiểu đường type 2.

Nên đi khám sức khỏe tổng quát ít nhất 1 lần/năm, đặc biệt nếu bạn trên 40 tuổi, thừa cân, có tiền sử gia đình mặc tiểu đường hoặc lối sống ít vận động. Trong đó, kiểm tra đường huyết lúc đói, dung nạp glucose, HbA1c có thể phát hiện sớm tiền ĐTĐ.

Có thể sử dụng các thiếu bị đo đường huyết tại nhà nếu có điều kiện để kiểm tra định kỳ. Ghi chép lại các chỉ số sức khỏe (đường huyết, cân nặng, huyết áp) để theo dõi sự thay đổi và chia sẻ với bác sĩ.