1. Viêm gan A, B, C, D, E loại nào nguy hiểm hơn?

Thưa BS, nhiều người nghe là có viêm gan A, B, C, D, E. Vậy có phải viêm gan C nguy hiểm hơn viêm gan A và B, ít nguy hiểm hơn D và E không ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương trả lời: Viêm gan A, B, C, D, E là những con siêu vi trùng nhỏ bé hơn cả vi trùng, chỉ có thể quan sát bằng kính hiển vi điện tử. A, B, C, D, E là trình tự khoa học phát hiện ra, được đặt tên riêng biệt của từng loại viêm/ nhiễm, không đồng nghĩa với việc, bạn mắc viêm gan A là nhẹ hơn viêm gan B…

Dù có tên gọi khác nhau nhưng những loại siêu vi trùng này có một đặc điểm chung là chúng sẽ sinh sôi nảy nở “xây tổ uyên ương” trong gan, do đó các nhà khoa học đặt tên là virus viêm gan/ siêu vi trùng viêm gan.

BS có thể cho biết các chỉ số cần quan tâm khi xét nghiệm viêm gan C? Các chỉ số đó có ý nghĩa gì ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương trả lời: Men gan bản chất là các enzyme xúc tác thực hiện các phản ứng sinh hóa tại gan, giúp gan đảm nhiệm chức năng chuyển hóa các chất.

Men gan bao gồm: Alanine transaminase (ALT hoặc SGPT); Aspartate transaminase (AST hoặc SGOT),… Khi đi khám, bạn sẽ được giải thích chung là men gan bình thường hoặc tăng, vì nếu nói rõ các chỉ số sẽ khá khó hiểu.

Do một nguyên nhân nào đó tác động dẫn đến sự phá hủy tế bào gan nhiều hơn làm cho nồng độ men gan trong máu tăng cao. Hay nói ví von thế này, khi men gan tăng chứng tỏ virus đã “xây tổ uyên ương” trong gan của bạn. Có người thì virus “xây tổ” rất đàng hoàng, quy hoạch, ngược lại cũng có trường hợp virus “xây tổ” không có trật tự, sinh sôi nảy nở nhiều, lấn chiếm ra ngoài, nên lúc này men gan tăng cao.

Nồng độ và sức sinh sản của virus là điều mà các BS khá quan tâm. Nếu men gan tăng gấp 1 đến 2 lần so với chỉ số bình thường là mức độ nhẹ; 2 đến 5 lần là mức độ trung bình, tăng trên 5 lần là mức độ nặng.

Bên cạnh việc thực hiện các xét nghiệm đo chỉ số men gan, các BS có thể chỉ định siêu âm gan, đo chỉ số đàn hồi hay đo độ cứng của gan (nếu cần),…

2. Con đường lây nhiễm viêm gan C

Con đường lây nhiễm viêm gan C có khác biệt gì so với các loại viêm gan còn lại ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương trả lời:

Có 2 con đường lây nhiễm:

- Nhóm lây qua đường máu: viêm gan B, C, D

- Nhóm lây qua đường tiêu hóa: viêm gan A, E

Viêm gan C về lý thuyết lây qua đường máu, tương tự như viêm gan B và HIV. Có đến 90% viêm gan C lây qua đường máu và chỉ khoảng 5% lây qua đường tình dục không an toàn hoặc từ mẹ sang con.

Viêm gan B/ HIV nếu người nhiễm tiếp xúc với đường tình dục không an toàn thì xác suất lây truyền khoảng 30-40%. Đặc biệt nếu quan hệ tình dục không an toàn cộng thêm với việc bạn có bệnh ở đường tình dục thì xác suất lây là 40-50%, thậm chí 60-70%. Với đường truyền lây từ mẹ sang con tỉ lệ sẽ giao động từ 30-80% tùy theo thể bệnh.

3. Những điều cần biết về điều trị viêm gan C?

Viêm gan C có thể ngủ yên và thể hoạt động như viêm gan B không ạ? Bao lâu sau khi nhiễm viêm gan C thì bệnh sẽ diễn tiến tới ung thư?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương trả lời: Bản chất viêm gan C có 2 thể: thể ngủ yên và thể hoạt động.

Thể ngủ yên nghĩa là viêm gan C đã mãn tính và kéo dài trên 6 tháng. Nếu đã nhiễm cấp tính, về lý thuyết khoảng 15-30% số người có thể tự tiêu diệt virus viêm gan C, tùy vào các yếu tố như: dân tộc, chủng tộc, giới tính,… 80-85% còn lại là không thể kiểm soát được nó và virus sẽ sinh sôi nảy nở ra nhiều.

Khi virus viêm gan C đã sinh sôi nảy nở trong gan và chúng ta không tự tiêu diệt được, về lâu dài có thể dẫn đến xơ gan, chậm nhất là 10 năm. Khi gan đã xơ cứng, đến một ngày nào đó có thể xuất hiện khối u (ung thư) mà chúng ta không hề biết.

Vì vậy, khi đã bị xơ gan người bệnh cần được theo dõi đều đặn, uống thuốc và bỏ rượu bia. Nếu chúng ta điều trị xơ gan thành công, tỷ lệ xuất hiện khối u sẽ thấp hơn.

Phác đồ điều trị viêm gan C hiện nay như thế nào, các thuốc điều trị viêm gan C đã có những cải tiến gì, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương trả lời: Thực tế, trước năm 2016 việc điều trị viêm gan C rất khó khăn, đa số là thuốc chích, tỷ lệ thành công chỉ khoảng 50-60%, hoặc nếu ở thể nhẹ thì có thể lên 70%. Nhưng hiện nay với những bước đột phá trong y học, trong đó việc điều trị viêm gan C đã có thêm nhiều thuốc mới để “đánh phủ đầu”, tiêu diệt tận gốc virus nhưng vẫn đảm bảo sức khỏe và không ảnh hưởng đến người bệnh.

Tùy theo tình trạng của mỗi người mà có phác đồ điều trị khác nhau. Thông thường người bệnh chỉ cần dùng 3 tháng, thậm chí một số loại thuốc mới chỉ cần dùng 2 tháng nhưng loại này chưa có mặt ở Việt Nam; tỷ lệ thành công tối thiểu là 90% và tối đa khoảng 95-96%.

Nếu điều trị thất bại ở phác đồ này thì bệnh nhân sẽ được đổi sang phác đồ khác để điều trị (có khoảng 3 phác đồ khác nhau). Vì vậy, bạn đừng căng thẳng và lo lắng nếu thất bại trong một phác đồ nào đó.

>>> BS Lưu Phương giao lưu trực tiếp về “Kỷ nguyên mới trong điều trị viêm gan C”

Điều trị viêm gan C bằng phương pháp lọc huyết tương Plasmapheresis hiệu quả không ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương trả lời: Thông qua việc tách và loại bỏ một phần huyết tương ra khỏi cơ thể, tách huyết tương giúp loại bỏ nhiều thành phần bệnh lý trong máu như các tự kháng thể, các phức hợp miễn dịch, các thành phần mỡ máu, các độc chất gắn với các thành phần của huyết tương…

Tách huyết tương được chỉ định chủ yếu trong các bệnh liên quan đến cơ chế miễn dịch, các bệnh tăng cholesterol gia đình, các bệnh lý ngộ độc, nhiễm độc. Đây là một phương pháp có từ khá lâu và đến nay thì nó không còn hiệu quả nữa.

Điều trị viêm gan C ở người có chức năng gan thận yếu có phải là thời gian điều trị sẽ dài ra không ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương trả lời: Thông thường những người có bệnh gan (gan hơi xơ hoặc gan yếu) thì điều các BS quan tâm nhất là bệnh nhân bị tái dương tính trở lại. Thường, nếu áp dụng phác đồ điều trị bệnh gan thì khoảng 3 tháng là có thể có kết quả tốt, nhưng với những người gan yếu các chuyên gia nhận thấy quá trình điều trị nên kéo dài 6 tháng sẽ an toàn hơn, tránh trường hợp tái phát về sau.

Với bệnh nhân suy thận việc điều trị có vẻ khó khăn hơn. Vấn đề không phải ở chỗ thời gian điều trị kéo dài bao lâu mà quan trọng là việc chọn thuốc. Nếu suy thận nhẹ, độ 2, độ 3 thì không ảnh hưởng gì nhiều, nặng nhất là suy thận độ 4, độ 5 thì mới khó dùng thuốc.

Bị viêm gan C nhưng chức năng gan vẫn tốt, bệnh có tự khỏi được không ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương trả lời: Viêm gan C khi nhiễm sẽ có khoảng 15-30% số người cơ thể họ sẽ tự tiêu diệt được (tự khỏi). Còn lại 85% cơ thể không tự tiêu diệt được mà thậm chí virus sẽ sinh sôi nảy nở ra nhiều, tùy theo thể trạng,…

4. Phòng ngừa lây nhiễm viêm gan C

Nếu người vợ hoặc chồng phát hiện nhiễm viêm gan C mà người còn lại chưa bị thì nên làm gì để tránh lây nhiễm? Sau điều trị bao lâu thì vợ chồng có thể quan hệ mà không cần dùng bao cao su?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương trả lời: Chuyện đơn giản nhất là nếu phát hiện nhiễm bệnh thì chúng ta điều trị ngay, sau 1 tháng nếu âm tính thì sẽ không lây nếu bạn có quan hệ tình dục. Nếu chúng ta chung thủy 1 vợ 1 chồng không mắc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục thì gần như xác suất lây nhiễm viêm gan C thông qua đường tình dục là dưới 5%.

Hoặc có thể kiêng quan hệ trong khoảng 3 tháng, còn nếu muốn quan hệ thì có thể sử dụng bao cao su cũng rất an toàn. Nhưng có điều cần lưu ý nếu cả 2 vợ chồng đều bị chảy máu răng thì tốt nhất là không nên hôn nhau.

99% viêm gan C sẽ âm tính sau 1 tháng uống thuốc, lúc này bạn hoàn toàn có thể quan hệ giúp hâm nóng cuộc sống vợ chồng.

Phụ nữ mang thai mà có virus viêm gan C, có thể lây nhiễm trước khi mang thai mà không biết, hoặc khi mang thai mới bị lây, ở 2 tình huống này thì cần làm gì để hạn chế lây cho con, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương trả lời: Nếu phát hiện nhiễm viêm gan C trước khi có bầu, bạn nên điều trị dứt điểm rồi mới lên kế hoạch lại để có em bé. Nếu lỡ trong khi mang bầu mà phát hiện viêm gan C thì ngưng, đừng điều trị nữa. Tỷ lệ lây từ mẹ sang con ở viêm gan C khá thấp dưới 5%, vì vậy các chị em đừng quá lo lắng, chỉ cần theo dõi tốt, sau khi sinh xong thì có thể điều trị bình thường.

Đến thời điểm hiện tại viêm gan C vẫn là “mối nguy thầm lặng” bởi nó không có triệu chứng. Chúng ta đôi khi còn quá trẻ nên ỷ y vào sức khỏe của mình, chỉ đến khi phát hiện ra mới bắt đầu điều trị. Do đó, tốt nhất là nên tầm soát sức khỏe định kỳ, đặc biệt là trước khi có em bé, tránh gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con về sau.