>>> Hội nghị Khoa học Xơ vữa động mạch Việt Nam: Diễn đàn cho các nhà khoa học trẻ lĩnh hội kiến thức và giới thiệu các kết quả nghiên cứu mới

70% tử vong trong cộng đồng do bệnh tim và đột quỵ thiếu máu cục bộ

Trong bài báo cáo “Dự phòng suy tim sau nhồi máu cơ tim - Có gì mới 2024?” tại Hội nghị Khoa học Xơ vữa động mạch Việt Nam lần II do Phân hội Xơ vữa Động mạch Việt Nam tổ chức, GS.TS Trương Quang Bình - Chủ tịch Phân hội Xơ vữa động mạch Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng khoa học Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM cho biết tỷ lệ tử vong do bệnh lý tim mạch tính đến 2019-2020 là một con số “kinh khủng”. 

Cụ thể tỷ lệ tử vong do bệnh tim thiếu máu cục bộ gần đến 50%, tỷ lệ đột quỵ do thiếu máu cục bộ chiếm hơn 17%, như vậy tỷ lệ tử vong do bệnh lý tim mạch vẫn tiếp tục giữ vững “ngôi đầu”, chiếm đến gần 70% trên tổng nguyên nhân tử vong ở cộng đồng.

Nhồi máu cơ tim là một dạng bệnh lý của bệnh tim thiếu máu cục bộ, mỗi năm có hơn 7 triệu người mắc trên thế giới. Tại Mỹ có gần 1 triệu người, châu Âu gần 6 triệu người bị bệnh động mạch vành, trong đó có rất nhiều người bị nhồi máu cơ tim cấp.

Chuyên gia nhấn mạnh, khi nhồi máu cơ tim cấp có thể gây ra các biến chứng như rối loạn nhịp như rung thất, nhanh thất, rung nhĩ, viêm màng ngoài tim, biến chứng cơ học, thủng vách tâm thất, vỡ vành tự do tâm thất, đứt dây chằng gây ra hở van 2 lá cấp, những biến chứng cơ học có thể xảy ra, bị huyết khối trong buồng tim gây thuyên tắc ở nhiều nơi, nếu can thiệp động mạch vành sau đó vẫn có thể bị tắc stent… bệnh nhân có thể tử vong ngay tức khắc. Nếu sử dụng thuốc chống huyết khối, kháng đông và kháng tiểu cầu trong suốt quá trình điều trị cũng là biến chứng của nhồi máu cơ tim cấp.

Đặc biệt là biến chứng suy tim xảy ra sau 30 ngày bị nhồi máu cơ tim chiếm đến 13%, và 20-30% xảy ra sau 1 năm bị nhồi máu cơ tim.

Chuyên gia cho biết suy tim là biến chứng rất thường gặp sau nhồi máu cơ tim, và chiếm tỷ lệ cao trong thời gian đầu (khoảng 1-5 ngày) sau nhồi máu cơ tim. Bên cạnh đó còn tùy thuộc vào vùng nhồi máu, ví dụ như trước rộng hay trước vách, và tùy vào thời điểm để xử trí.

Ví dụ bệnh nhân mới nhồi máu cơ tim trong giờ thứ nhất nếu được can thiệp động mạch vành, tỷ lệ suy tim sẽ rất thấp… nhưng những năm tháng sau đó bệnh nhân tiếp tục có nguy cơ bị suy tim. Những bệnh nhân trong thời gian 5 năm sau nhồi máu cơ tim có khoảng 20% (1 trong 5) bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim có biến chứng suy tim.

Chuyên gia nhận định đây là gánh nặng, và khi bị suy tim nguy cơ nhập viện, tái nhập viện hay tử vong sẽ rất cao. Như vậy khi thấy được suy tim thì đã ở giai đoạn C và D (có triệu chứng), điều này như phần nổi của tảng băng, phần dưới còn rất nhiều vấn đề. Nếu tác động được ngay từ giai đoạn nhồi máu cơ tim chỉ mới thay đổi cấu trúc, chưa có triệu chứng sẽ giúp phòng ngừa những dấu hiệu và triệu chứng của suy tim.

Có gì mới trong dự phòng suy tim sau nhồi máu cơ tim?

Nhìn lại các giải pháp được áp dụng trong phòng ngừa và điều trị suy tim sau nhồi máu cơ tim, chuyên gia cho biết kể từ khi nhồi máu cơ tim nếu nhận biết sớm, thực hiện tái thông mạch vành sẽ là giải pháp phòng ngừa và điều trị suy tim rất hữu ích. Đến nay đã có rất nhiều công trình nghiên cứu và chứng nhận nếu bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp được can thiệp động mạch vành sẽ giảm được tỷ lệ tử vong, giảm các biến cố và giảm tình trạng suy tim sau nhồi máu cơ tim. 

Các liệu pháp được khuyến cáo khởi trị cho nhóm 1 hoặc nhóm 2a là các nhóm thuốc beta blockers, ACEi, MRAs, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về các nhóm thuốc này. Tuy nhiên chỉ cần xem xét các thử nghiệm chuyên biệt trên bệnh nhân có nguy cơ suy tim và sau nhồi máu cơ tim, trong đó có những công trình nghiên cứu cùng loại thuốc đó mang lại lợi ích (benefit) hoặc không mang lại lợi ích (no benefit).

Theo đó vị chuyên gia xem xét thuốc ức chế SGLT2 trên hai công trình nghiên cứu DAPA-MI và EMPACT-MI đối với những bệnh nhân bị suy tim sau nhồi máu cơ tim cho thấy, có 25% bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim sẽ bị suy tim, và trong công trình nghiên cứu DAPA-MI không thay đổi được tỷ lệ tử vong và nhập viện vì suy tim, chỉ giảm được đái tháo đường, tình trạng cân nặng, độ NYHA của suy tim. Còn đối với EMPACT-MI không giảm được tỷ lệ tử vong chung và tỷ lệ tử vong tim mạch nhưng giảm được tỷ lệ nhập viện vì suy tim ở những bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim. 

Một tác giả trình bày 2 công trình nghiên cứu trên tại Hội nghị thường niên Viện Tim mạch Hoa Kỳ 2024 và đặt ra tình huống và cho rằng, nếu có 1 viên thuốc dùng 1 ngày với CV (lý lịch trích ngang) tốt về mức độ an toàn, tác dụng trên đái tháo đường, suy tim và trên bệnh thận mạn, giảm được tình trạng suy tim sau nhồi máu cơ tim phải nhập viện, tác giả sẽ sử dụng cho bệnh nhân. Trước bối cảnh này, GS.TS Trương Quang Bình nhận định, chúng ta cần phải chờ thêm khuyến cáo. 

>>> Áp dụng phương pháp tích hợp trong dự phòng xơ vữa động mạch vành

>>> Bệnh nhân ung thư có thể tử vong do biến cố tim mạch trước khi ung thư tái phát

>>> Bác sĩ có thể làm gì trước người bệnh tim mạch nghiện thuốc lá mà chưa chịu từ bỏ?

>>> Thay đổi lối sống giúp ngăn chặn 3/4 số ca tử vong do các bệnh tim mạch

>>> Chế độ ăn chay hoặc thuần chay lành mạnh giảm 9% nguy cơ tử vong tim mạch

>>> Giảm cân cho người thừa cân béo phì: Tăng chất đạm, giới hạn chất béo, không ăn trái cây thay thế tinh bột