Nhiệt thủy trị liệu: Bí quyết giữ hệ tim mạch khỏe mạnh

PHẦN 1: Nhiệt thủy trị liệu: Bí quyết giữ hệ tim mạch khỏe mạnh

1. Sáu vai trò của hệ tuần hoàn

Thưa BS, nếu hỏi đâu là thứ âm thầm nhưng bền bỉ nhất trong cơ thể, chắc chắn phải kể đến hệ tuần hoàn - dòng chảy liên tục từ tim đến mọi cơ quan. Nhưng nhiều người trong chúng ta lại chưa thật sự hiểu rõ: Hệ tuần hoàn hoạt động ra sao để nuôi dưỡng toàn bộ cơ thể? Và vì sao giữ cho tuần hoàn ổn định lại quan trọng đến vậy?

BS.CK2 Vũ Minh Đức trả lời: Hệ tuần hoàn (hay còn gọi là hệ tim mạch) đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sự sống và những hoạt động của cơ thể. 

Hệ tim mạch đảm nhiệm 6 vai trò:

1. Vận chuyển oxy và các chất dinh dưỡng để nuôi toàn bộ cơ thể.
2. Vận chuyển hormone, enzyme, chất điều hòa, điện giải, vi khoáng trong cơ thể.
3. Vận chuyển, đào thải các chất tiết: Trong quá trình hoạt động, các cơ quan sẽ đào thải những chất có hại, thậm chí là chất độc. Hệ tuần hoàn giữ nhiệm vụ kết nối với phổi, thận - được xem như trạm xử lý chất thải của cơ thể - để bài tiết các chất không tốt cho cơ thể. Các chất này có thể là CO2, axit lactic, ure...
4. Điều hòa huyết áp: Hệ tim mạch giữ huyết áp ở mức độ thích nghi, huyết áp tối đa 120-130 mmHg và huyết áp tối thiểu 70-80mmHg. Điều này giúp chúng ta duy trì sự sống trong trạng thái thư giãn, dễ chịu, không bị căng thẳng, không hoảng sợ.
5. Điều hòa thân nhiệt: Một trong những yếu tố cấu thành hệ tuần hoàn chính là máu. Khi tim bơm máu nuôi cơ thể, máu được di chuyển qua các ống huyết quản, đồng thời đem nhiệt độ đi khắp nơi, từ đó duy trì thân nhiệt hợp lý.
6. Bảo vệ cơ thể: Trong máu có bạch cầu - “lực lượng vũ trang” của cơ thể. Khi có “giặc ngoại xâm” như virus, vi khuẩn tấn công, bạch cầu sẽ sử dụng “súng ống” là các kháng thể để chiến đấu.
   
   

Bệnh lý hệ tim mạch sẽ liên quan đến tim (hở van, bất thường bẩm sinh, cơ tim phì đại, cơ tim giãn nở, khả năng co bóp của cơ tim giảm...) hoặc mạch máu. Các mảng xơ vữa đóng trên thành mạch máu có thể hình thành xơ vữa động mạch. Ở hệ tĩnh mạch có bệnh lý suy van tĩnh mạch.

Như vậy, chúng ta thấy rằng, hệ tuần hoàn có 6 vai trò then chốt để duy trì sự sống trong cơ thể, để chúng ta có sức khỏe toàn diện.

2. Choáng váng, hoa mắt: Hệ tuần hoàn muốn cảnh báo vấn đề gì?

Nhiều bạn trẻ bây giờ hay đùa rằng mình mới 20 tuổi mà sức khỏe đã như 90 - chỉ cần đứng lên ngồi xuống nhẹ thôi cũng thấy choáng váng, hoa mắt. Thưa BS, điều này có thể liên quan đến vấn đề tuần hoàn máu không ạ? 

BS.CK2 Vũ Minh Đức trả lời: Với lượng máu tươi tốt được đưa lên não, cơ thể sẽ vô cùng sảng khoái, minh mẫn và nhận định được không gian 3 chiều vô cùng rõ ràng. 

Vậy, điều gì khiến chúng ta bị hoa mắt, chóng mặt, xây xẩm? Vấn đề đầu tiên liên quan đến huyết áp - lực bơm máu vào các ống mạch máu. Nếu huyết áp quá thấp, bị tụt huyết áp, lực bơm quá nhẹ nên lượng máu đi tới đầu (nơi cao nhất) và đầu ngón chân, ngón tay (nơi xa nhất) bị giảm đi. Do vậy dẫn đến chóng mặt, xây xẩm hoặc lạnh chân tay.

Các nguyên nhân khác là thiếu nước, thiếu muối, ăn kiêng thiếu chất... Chóng mặt, hoa mắt còn có thể do thiếu máu. Như đã trình bày, hệ tuần hoàn có vai trò điều hòa thân nhiệt. Thiếu máu nghĩa là không đủ máu bơm đến những cơ quan, bộ phận ở xa, do đó nhiệt độ ở ngọn chi bị giảm thấp. Máu không lên đến não sẽ khiến người bệnh bị choáng váng. 

Còn rất nhiều nguyên nhân khác: tim co bóp không hiệu quả, mạch máu có vấn đề (đường lưu thông trong mạch máu bị cản trở bởi mảng xơ vữa). Động mạch cảnh ở cổ là một “chiếc cầu” quan trọng để dẫn máu từ tim lên não. Mảng xơ vữa ở vị trí này gây hẹp đường lưu thông, giảm lượng máu lên não. Do vậy, bệnh nhân cảm thấy choáng váng, hoa mắt.

Hệ tim mạch tốt phải đảm bảo sức bóp của tim và các ống mạch máu thông suốt.

3. Nhịp tim bất thường, đau nhói ngực thoáng qua - Có thể hệ tuần hoàn không khỏe mạnh như bạn nghĩ

Vậy cụ thể, với những người tưởng chừng vẫn khỏe mạnh, đâu là những tín hiệu sớm - dù rất nhẹ - mà chúng ta nên chú ý để nhận biết tuần hoàn đang gặp trục trặc?

BS.CK2 Vũ Minh Đức trả lời: Hệ tuần hoàn gồm tim và mạch. Do đó có thể nhận biết các bất thường thông qua:

- Nhịp tim: Có lúc tim đập thình thịch, đập rất nhanh, đánh trống ngực; đôi khi kèm cảm giác nghẹn thở, bị bóp nghẹt. Ngược lại, một số người có vấn đề ở nút phát nhịp, khiến nhịp tim chỉ còn 40 - 50 lần/phút.

Như vậy, lượng máu đi nuôi các bộ phận cơ thể, trong đó có não sẽ không đủ, gây cảm giác choáng váng.

- Trái tim: Đối với các bệnh lý tim mạch, biểu hiện có thể là cơn đau thắt ngực, với đặc điểm thoáng qua, chợt nhói lên chứ không âm ỉ, kéo dài.

Tất cả dấu hiệu bất thường về tim hay nhịp tim đều có thể báo động hệ tuần hoàn đang gặp vấn đề. 

4. Sáu yếu tố nguy cơ của bệnh lý tim mạch

Thưa BS, những nhóm người nào có nguy cơ cao bị tuần hoàn máu kém mà thường không nhận ra? Và đâu là những yếu tố khiến họ dễ rơi vào tình trạng này?

BS.CK2 Vũ Minh Đức trả lời: Có 6 yếu tố nguy cơ dẫn đến các bệnh lý về tim mạch: 

- Hút thuốc lá: Dù kết quả kiểm tra sức khỏe bình thường, nhưng chính thói quen hút thuốc lá có thể khiến bạn bị nhồi máu cơ tim. Trong thuốc lá, ngoài nicotine còn hàng trăm chất độc cùng tấn công vào nội mạc mạch máu, khiến các tế bào nội mô không còn trơn láng.

Khi mỡ di chuyển trong các ống mạch máu, thay vì có thể đi qua một cách trơn tru, nay bị vướng lại. Lâu dần sẽ bồi lên thành các mảng xơ vữa làm hẹp lòng mạch máu. Nếu có tính trạng viêm, loét, nứt... có thể tạo thành cục máu đông, gây tắc mạch máu.

Tắc mạch máu tim có thể gây nhồi máu cơ tim, còn ở mạch máu não sẽ gây đột quỵ.

- Đái tháo đường (ĐTĐ): Hàm lượng đường trong máu cao ở những bệnh nhân được điều trị quản lý tốt có thể không đáng lo. Nhưng nếu lơ là điều trị, không kiểm soát đường huyết, lượng đường cao có thể tấn công mạch máu, tạo thành các hư tổn, là cơ sở để mỡ bám vào, dẫn đến hẹp lòng mạch. Từ đó dẫn đến các bệnh lý về mạch vành, mạch não.

- Rối loạn mỡ máu: Thói quen ăn thức ăn béo, nhiều dầu mỡ, đồ ngọt, giàu tinh bột có thể dẫn đến rối loạn lipid máu với 2 loại mỡ: cholesterol (tạo thành từ đồ béo) và triglycerid (tạo thành từ tinh bột).

Cả hai đều có thể tạo thành mảng xơ vữa trong lòng mạch máu.

- Tăng huyết áp: Tăng huyết áp nghĩa là áp lực máu chảy trong lòng mạch tăng cao hơn bình thường. Với bệnh nhân có huyết áp cao, áp lực mạch máu dội vào nội mạc mạch máu sẽ cao hơn, liên tục xối xả. Từ đó mảng xơ vữa hình thành.

Huyết áp quá cao có thể làm vỡ cả mạch máu, gây xuất huyết não.

- Ít vận động: Khi cơ thể ở trạng thái tĩnh tại quá lâu, các mạch máu cũng tĩnh tại theo. Trong khi đó, nếu thường xuyên vận động, các mạch máu đàn hồi tốt hơn. Việc co bóp của mạch máu không cho phép mỡ bám vào lòng mạch.

- Căng thẳng: Người trong trạng thái stress lâu ngày có xu hướng thu mình lại, hệ tuần hoàn cũng phải ánh điều đó. Mạch máu có lại, thiết diện để máu di chuyển trong ống mạch máu cũng bị hẹp đi. 

Từ đó bệnh nhân có thể bị huyết áp cao, tổn thương mạch máu. Chính vì thế, cần những biện pháp lấy lại cân bằng, thư giãn mạch máu cũng như toàn thân.

6 yếu tố nguy cơ này cũng tương đương với 6 nhóm dễ bị tuần hoàn máu kém. Một người có thể mắc một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ cùng lúc.

Hãy ghi nhớ các yếu tố nguy cơ để tự thay đổi mình mỗi ngày, từ đó có một cuộc sống tốt hơn. Hệ tim mạch tốt hơn sẽ an toàn cho tính mạng hơn.

5. Sáu phương pháp chăm sóc sức khỏe hệ tuần hoàn

Thưa BS, để hệ tuần hoàn luôn khỏe mạnh và mạch máu được lưu thông tốt, chúng ta cần lưu ý những yếu tố nào trong chăm sóc sức khỏe hằng ngày?

BS.CK2 Vũ Minh Đức trả lời: Suốt cuộc đời, chúng ta không bao giờ ngừng học. Khi trưởng thành, vẫn cần học cách ăn, cách ngủ, cách tắm khoa học và học cả cách buông bỏ, thư giãn. 

Để mỗi ngày đều trôi qua thư thái, hạnh phúc, cần lưu ý 6 điều:

- Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Nền kinh tế phát triển, người dân thường bị kéo vào “dinh dưỡng thừa”. Dinh dưỡng thông minh là tiết chế tinh bột, đường, giảm chất béo. Lựa chọn các chất béo tốt cho cơ thể. Phải tăng cường rau củ, bổ sung vitamin và chất khoáng.

- Tập thể dục đều đặn: Tập luyện thường xuyên giúp mạch máu co giãn một cách linh động. Trái tim co bóp, vận động hằng ngày cũng có thêm sức sống, như chính cơ thể của chúng ta.

- Chất lượng giấc ngủ tốt: Giấc ngủ tốt bắt đầu khoảng 10h tối và kéo dài 8 tiếng. Người lớn tuổi, người quá bận rộn vẫn phải có 6 tiếng để ngủ mỗi đêm. Đó là khoảng thời gian để cơ thể hồi phục sau một ngày làm việc.

- Trạng thái tinh thần thoải mái: Tinh thần sảng khoái, dễ chịu cũng giúp mạch máu thư giãn hơn, nở rộng hơn, máu lưu thông tốt hơn. Được cung cấp đủ oxy khiến con người cũng có vẻ hồng hào hơn, tươi tỉnh hơn, khỏe mạnh hơn mỗi ngày.

- Điều trị tốt các bệnh nền đang mắc: Bệnh nhân phải tuân thủ phương pháp điều trị khoa học, tuân theo chỉ dẫn của các bác sĩ.

- Vật lý trị liệu: Trước đây, lĩnh vực này ít được quan tâm. Nhưng tôi cho rằng trong cuộc sống hiện nay, chúng ta cần lưu ý nhiều hơn. “Vật lý trị liệu” ở trường hợp này không phải chuyên ngành dành cho những người bệnh yếu, liệt, tai biến.

Chấn thương thể thao cũng cần được trị liệu, hoặc với các bạn tập gym, thời gian giãn cơ cuối buổi cũng gọi là vật lý trị liệu. 

Phổ biến nhất hiện nay là dùng nhiệt áp lên cơ thể để giãn nở mạch máu, cơ bắp. Tắm nước nóng, ngâm bồn nước nóng, massage đá nóng... cũng là một cách trị liệu, giúp cơ thể sảng khoái nhờ giãn mạch máu.

Đọc thêm phần 2: Lợi ích bất ngờ của nhiệt thủy trị liệu đối với người bị cao huyết áp và căng thẳng 

Trân trọng cảm ơn BS.CK2 Vũ Minh Đức và Ariston Việt Nam đã đồng hành cùng AloBacsi trong chương trình này.