1. Đau cổ vai gáy là gì?

Đau cổ vai gáy là tình trạng cơ vùng vai gáy co cứng, gây đau nhức và hạn chế vận động khi quay cổ hay quay đầu. Đau cổ vai gáy không chỉ khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, khó chịu mà cảnh báo nhiều bệnh xương khớp nguy hiểm như thoái hóa đốt sống cổ, thoát vị đĩa đệm cổ, gai cột sống... gây chèn ép rễ thần kinh cột sống. Bệnh là một tình trạng đau phổ biến, xảy ra ở tất cả các lứa tuổi. 

Tình trạng hoạt động quá mức của các cơ sẽ dẫn đến cơ bị co cứng và có thể phì đại xơ hoá, làm chèn ép các dây thần kinh đi giữa các lớp cơ và gây ra tình trạng đau mỏi, khó chịu dai dẳng kéo dài. Đau cổ vai gáy không chỉ hay gặp ở người lao động chân tay, mà còn gặp rất nhiều ở những người làm việc trong văn phòng…

Đau cổ vai gáy mặc dù không nguy hiểm nhưng lại là một căn bệnh gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh. Những cơn đau kéo dài, dai dẳng sẽ làm bệnh nhân không tiếp tục làm việc, làm việc mất tập trung, mất ngủ và có thể dẫn tới lo âu, trầm cảm…

2. Nguyên nhân gây ra tình trạng đau cổ vai gáy

a. Nguyên nhân cơ học

- Sinh hoạt sai tư thế: Ngồi làm việc trước màn hình máy tính quá lâu, cúi gập cổ trong thời gian dài, dựa đầu vào ghế, nằm nghiêng và co quắp... có thể ảnh hưởng đến quá trình cung cấp oxy và máu cho các cơ vùng cổ vai gáy, từ đó dẫn tới đau nhức và cứng các vị trí trên.

- Thói quen sinh hoạt không tốt: Ngồi lâu trước quạt, máy lạnh; thói quen tắm đêm; dầm mưa dãi nắng thường xuyên sẽ làm rối loạn hệ thần kinh điều khiển cảm giác và hoạt động của các bó cơ vùng vai gáy.

- Tập luyện quá sức: Nếu bạn tập luyện với cường độ cao, có tư thế tập không đúng hay không khởi động trước khi tập sẽ làm mỏi phần vai gáy, lâu dần gây nên những cơn đau.

- Đặc thù công việc: Những công việc phải ngồi hoặc đứng quá lâu khiến máu khó lưu thông tại vùng cổ, bả vai và dẫn đến đau mỏi.

- Chấn thương mô mềm: Đau vai gáy có thể xuất phát từ tình trạng tổn thương mô mềm. Mô mềm bao gồm cơ, gân và dây chằng. Khi chấn thương mô mềm xảy ra, có thể dẫn tới nhiều cơn đau nhức, bao gồm cứng cổ, đau đầu và co thắt cơ bắp.

- Chấn thương cổ đột ngột: Đây là hiện tượng rách cơ, gân và dây chằng ở cổ do cử động cổ đột ngột. Các triệu chứng đặc trưng bao gồm đau và cứng cổ, đau đầu, chóng mặt hoặc mờ mắt.

- Tư thế mang vác đồ không đúng khiến cơ bị kéo căng quá lâu, gây mất cân bằng vi chất trong cơ.

b. Nguyên nhân bệnh lý

Đau vai gáy có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiềm ẩn trong cơ thể, phổ biến như:

- Rối loạn chức năng thần kinh: Các dây thần kinh vùng vai gáy bị kéo giãn, hoặc kéo căng quá mức có thể gây ra sự rối loạn chức năng dây thần kinh khu vực này. Đây cũng là nguyên nhân thường gặp gây ra các cơn đau mỏi vai gáy.

- Thoái hóa cột sống cổ: Các gai xương xuất hiện trên cột sống cổ gây chèn ép dây thần kinh điều khiển cảm nhận phần cổ, vai, gáy. Người bệnh sẽ cảm thấy đau mỏi, cứng cổ khi mới ngủ dậy. Đối tượng dễ mắc bệnh này là nhóm độ tuổi trên 40.

- Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ: Các bao xơ đĩa đệm ở cột sống cổ yếu đi khiến nhân nhầy thoát ra ngoài, đĩa đệm bị lệch ra khỏi vị trí trên đốt sống, chèn ép rễ thần kinh xung quanh gây đau mỏi vai gáy.

- Vôi hóa cột sống: Canxi đọng lại ở thân đốt sống khiến cột sống bị vôi hóa, tạo nên những gai xương. Các gai xương này sẽ chèn ép rễ thần kinh ống sống, gây nên đau cổ vai gáy.

- Viêm bao khớp vai: Do chấn thương hoặc tai nạn, khớp vai có thể bị viêm gây đau và hạn chế vận động vùng cổ và vai.

- Rối loạn khớp bả vai lồng ngực: Ngồi lâu một chỗ với tư thế sai khiến căng cơ bả vai và rút cơ lồng ngực quá mức gây nên đau cổ vai gáy.

- Đau thắt ngực ổn định: Đau vai gáy, cổ, lưng hoặc hàm là một trong những triệu chứng của đau thắt ngực ổn định, xảy ra do động mạch vành bị thu hẹp, không thể đáp ứng nhu cầu oxy trong máu.

- Đau vai gáy kèm theo đau đầu: Đây là một loại đau đầu do cơ siết chặt ở vùng sau cổ, đồng thời cổ bị sai trật, đôi lúc, cho cảm giác tương tự như đau nửa đầu. Các triệu chứng thường gặp bao gồm: đau ở một bên đầu hoặc một bên khuôn mặt; đau nhức quanh mắt; cứng cổ vai gáy và đau đầu sau khi cử động cổ nhất định.

- Ung thư: Một số trường hợp, đau cổ vai gáy dai dẳng là triệu chứng của ung thư đầu hoặc cổ. Khoảng 75% ung thư đầu và cổ xảy ra, do lạm dụng quá nhiều rượu bia và thuốc lá. Ngoài ra, đau vai gáy còn cảnh báo dấu hiệu mắc bệnh ung thư phổi.

Xem thêm: Những ảnh hưởng của viêm khớp dạng thấp đến sức khoẻ người bệnh

c. Nguyên nhân đau cổ vai gáy khác

- Tuổi tác: Càng lớn tuổi thì cơ thể càng lão hóa nhanh hơn. Trong đó, các cơ quan, hệ xương khớp cũng bị thoái hóa dần và suy giảm chức năng. Chính vì thế là tỷ lệ người cao tuổi mắc các bệnh về vai gáy sẽ cao hơn so với những người trẻ tuổi.

- Thời tiết: Mỗi khi chuyển mùa, đặc biệt là khi trời lạnh thì vai gáy sẽ trở nên đau hơn do áp suất không khí giảm khiến các mạch máu bị co lại, khả năng vận chuyển oxy và máu giảm đi.

- Nhiễm lạnh: Cơ thể nhiễm lạnh làm tổn thương dây thần kinh và gây đau mỏi vai gáy.

- Chế độ ăn uống thiếu chất: Thiếu hụt vitamin, khoáng chất làm cho dây thần kinh ngoại vi yếu đi và gây đau cổ vai gáy.

3. Biểu hiện của bệnh đau cổ gáy

Các cơn đau cổ vai gáy có thể được nhận biết dựa trên những triệu chứng sau:

- Xuất hiện cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội, tiến triển vài phút, vài giờ hoặc diễn ra trong thời gian dài, có xu hướng tái phát.

- Cơn đau thường xuất hiện trong các trường hợp: mới ngủ dậy, lao động nặng, đôi khi nhiễm lạnh.

- Cơn đau lan lên thái dương (vùng ở giữa đường chân tóc, trán và xương hốc mắt), lan xuống vai gây mỏi nhức vai gây khó cử động cột sống cổ.

- Đau tăng khi vận động, thay đổi tư thế, sau khi xoa bóp, day ấn cột sống cổ. Các cơn đau sẽ giảm khi nghỉ ngơi.

- Đau kèm theo các dấu hiệu thần kinh như: đau lan dọc xuống bàn tay theo rễ thần kinh, tê bì, giảm hoặc thay đổi cảm giác, yếu vận động,....

4. Biến chứng nguy hiểm

Tình trạng đau cổ gáy nếu không được điều trị đúng và kịp thời sẽ gây nên các biến chứng như:

- Mất linh hoạt các khớp: các khớp không còn hoạt động trơn tru, khó phối hợp khi thực hiện các hoạt động nặng.

- Biến dạng cột sống: do động tác cúi về phía trước làm thay đổi cột sống cổ khiến đầu luôn cúi về phía trước.

- Chèn ép dây thần kinh: gây tổn thương đám rối thần kinh vùng cánh tay, hoặc các thần kinh vùng sống cổ gây ra tình trạng tê bì, rối loạn cảm giác tay và chân, rối loạn thần kinh thực vật.

- Mất khả năng di chuyển: do tổn thương thần kinh gây ra liệt hai chân hoặc liệt tứ chi. Một số trường hợp khác ảnh hưởng đến chức năng hô hấp và tuần hoàn của cơ thể.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng