Đi tìm… đường dẫn của ngứa

Khi các bệnh lý nội tạng là “thủ phạm”, làn da của bệnh nhân (BN) có thể bình thường hoặc xuất hiện tổn thương phụ, chẳng hạn: vết trầy xước da do gãi, các nốt sẩn ngứa, dấu hiệu nhiễm khuẩn thứ phát hay những dấu hiệu khác của bệnh nội tạng như sau:

- Ngứa do lupus ban đỏ hệ thống: BN có thể có ban cánh bướm (ban đỏ ở 2 gò má bắc cầu qua sống mũi).

- Ngứa do bệnh suy thận: khô da lan tỏa, tổn thương móng tay. BN có thể bị đau thần kinh ngoại biên, mệt mỏi, phù, cao huyết áp… và các dấu hiệu của tăng urê máu khác…

- Ngứa do ứ mật: vàng da, xanh xao, nốt giãn mạch hình nhện, lách to và cổ trướng…

- Ngứa do bệnh lý nội tiết: BN suy giáp có móng tay giòn và khô, da và tóc khô dễ gãy và rụng. BN tăng năng tuyến giáp có dấu hiệu như: nhịp tim nhanh, run tay, lồi mắt, rung nhĩ…

- Ngứa do bệnh lý huyết học: BN thiếu sắt có thể bị ngứa và xanh xao, niêm mạc mắt nhạt màu…

- Ngứa và các bệnh ác tính: BN bị bệnh Hodgkin (một loại ung thư máu ác tính) có thể nổi một hay nhiều hạch ở cổ, nách hoặc bẹn, sốt kéo dài, đổ mồ hôi đêm, yếu mệt, sụt cân dù việc ăn uống vẫn bình thường, ho hoặc khó thở, ngứa ngoài da.

Khi ngứa đi kèm với tổn thương ngoài da thì “nghiêng” về bệnh lý da liễu nhiều hơn.


Điều trị ngứa thế nào?

Việc điều trị chứng ngứa do bệnh lý nội tạng hay hệ thống không cần phải điều trị dứt bệnh mà chỉ xoa dịu dấu hiệu ngứa làm BN khó chịu mà thôi.

Nếu bị ngứa toàn thân thì trước hết, nên giữ mát cơ thể vì da càng nóng hay đổ mồ hôi thì càng ngứa thêm. Bạn nên tránh các loại thực phẩm nhiều gia vị và đồ uống có cồn.

Khô da cũng là một nguyên nhân gây ngứa. Nên duy trì độ ẩm cho da bằng các dung dịch hay kem làm ẩm da, cải thiện môi trường sống, uống nước đủ và tránh xà phòng.

Menthol trong kem calamin dùng để bôi tại chỗ tạo cảm giác mát dịu, giảm ngứa.
Kem capsaicin 0,025%: có thể làm cho vùng da và khớp giảm dẫn truyền cảm giác ngứa. Chỉ nên áp dụng với ngứa khu trú.

Thuốc kháng histamin thường hiệu quả không cao, trừ khi cơ chế gây ngứa chủ yếu qua trung gian của histamine, ví dụ như: mề đay. Nhờ tác động an thần của thế hệ thuốc kháng histamine H1 đầu tiên có thể hữu ích trong trường hợp khác của ngứa kinh niên. Thuốc này thuộc dạng mua không cần toa, BN có thể tự ý dùng nhưng nhớ đọc kỹ hướng dẫn sử dụng.

Những trường hợp ngứa khu trú chỉ cần dùng thuốc bôi tại chỗ capsaicin. Trong trường hợp không đáp ứng thì sử dụng kỹ thuật kích thích thần kinh bằng điện qua da (thượng bì) thường rất hiệu quả.

Như vậy, ngứa có thể là triệu chứng đơn giản nhưng cũng có thể là triệu chứng của một bệnh lý nguy hiểm. Người bệnh nên lưu ý các triệu chứng kèm theo và các yếu tố thuận lợi làm bộc phát hay làm nặng lên chứng ngứa để báo với BS nhằm tìm cách điều chỉnh tốt hơn. Tuy nhiên, không phải luôn tìm được nguyên nhân thực thể gây ngứa và cũng có trường hợp rất khó đáp ứng.