Tại hội thảo Vì thị trường thực phẩm an toàn tổ chức tại TPHCM sáng nay, nhiều đại biểu thể hiện sự bức xúc chuyện các công ty dược đang được cấp phép để nhập khoảng 9 tấn chất kháng sinh một năm để phục vụ nghiên cứu sản xuất. Tuy nhiên số lượng sử dụng thực tế chỉ hơn 3 tấn, số còn lại sẽ được sử dụng trong nông nghiệp và chăn nuôi.

Người tiêu dùng vẫn phải tự bảo vệ mình trong ma trận thực phẩm bẩn. Ảnh minh họa: V. Dũng

Cụ thể, đối với thực phẩm quen thuộc, nhất là thịt heo thì tỷ lệ chất kháng sinh đang sử dụng ngày một nhiều. Từ tháng 7/2011 đến tháng 11/2011, Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (Vinastas) đã giao cho Trung tâm Nghiên cứu và Tư vấn về tiêu dùng (Cescon) khảo sát tồn dư chất Beta-agonist trong thịt heo tại TPHCM. Kết quả có 10/30 mẫu phát hiện có tồn dư Beta-agonist, chiếm 33%. Đáng nói, chỉ trong 3 tháng đầu năm 2016, khi kiểm tra 50 mẫu đã phát hiện 8 mẫu dương tính với salbutamol, tương đương 16%.

Những trường hợp vi phạm về việc sử dụng chất cấm trong chăn nuôi hiện chỉ bị phạt tối đa 7,5 triệu đồng đối với nông hộ và 15 triệu đồng đối với trang trại. Mức phạt không đủ răn đe nên người vi phạm chấp nhận đóng phạt và tái phạm.

Ông Đỗ Ngọc Chính, Phó Giám đốc Cescon cho rằng: “Để hạn chế việc tồn tại các sản phẩm chứa dư lượng kháng sinh nhiều, chỉ còn cách buộc các cơ sở kinh doanh thực phẩm ký cam kết không sử dụng nguyên liệu có chất kháng sinh. Người tiêu dùng phải tỏ thái độ gay gắt với các thực phẩm không đạt chuẩn hay đảm bảo quy định truy xuất nguồn gốc. Chuyện quản lý là rất khó”.

Một thực tế hiện nay là hầu hết các cơ quan quản lý thị trường thực phẩm không mấy người có chuyên môn về thực phẩm để làm việc một cách hiệu quả.

Theo ông Nguyễn Thành Danh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Bình Dương, cơ quan thực thi hiện nay bị phân công chồng chéo, cán bộ trình độ hạn chế nên không quản lý nổi thị trường phức tạp này? Ngành Công Thương hiện nay như đang đi trong đêm tối khi được giao  quản lý một mảng của vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP), vì không đúng với chuyên môn. Các tổ chức chính trị - xã hội vừa thiếu vừa yếu, không có kinh phí thực hiện, dẫn đến hoạt động èo uột, không phát huy được năng lực.

“Ngay cả việc lấy mẫu kiểm tra ra sao, quy trình như thế nào để tránh thôi nhiễm (lây từ mẫu này sang mẫu khác) nhiều cán bộ còn không nắm được thì sao mà quản lý? Áp dụng pháp luật để xử lý thì luật này chồng luật kia, có khi thông tư lại còn cao hơn cả luật nên rối rắm, nhiêu khê. Phần lớn vẫn quy đổ trách nhiệm cho nhau, trong khi vấn đề chính là làm sao để người tiêu dùng không phải sử dụng thực phẩm bẩn thì không ai nhắc đến”, ông Danh bức xúc.

Vị này cho rằng, ở thời điểm hiện tại người tiêu dùng vẫn tự bảo vệ minh là chính. Nhưng có một thực trạng đáng chú ý hiện nay là thực phẩm chia nhỏ. Ví dụ các sản phẩm bánh kẹo, thực phẩm chế biến được người bán chia ra từng túi, không có nhãn mác nhưng xử phạt không được. Người tiêu dùng cần có kỹ năng lựa chọn hàng hóa, nhận biết hàng giả, hàng kém chất lượng.