Hội chứng ống cổ tay: Tập thế nào để tay cử động linh hoạt trở lại?

1. Tập luyện dự phòng và tập luyện sau phẫu thuật có gì khác nhau?

Thưa bác sĩ, tập luyện khi bắt đầu có cảm giác đau hoặc tê do hội chứng ống cổ tay có gì khác với tập luyện sau phẫu thuật?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh - Giảng viên Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch trả lời: 

Hội chứng ống cổ tay là tình trạng dây thần kinh giữa đi qua ống cổ tay bị chèn ép do các mô xung quanh như gân, dây chằng phì đại gây áp lực lên dây thần kinh. Các yếu tố như béo phì, viêm khớp, và mang thai có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng này, dẫn đến tê bì, đau bàn tay.

Triệu chứng ban đầu có thể chỉ là tê nhẹ khi lái xe, nhưng về sau có thể tê cả ngày. Tập luyện là một trong những phương pháp điều trị hội chứng ống cổ tay và được chia theo 3 giai đoạn: 

- Khi chưa có triệu chứng, chưa bị chèn ép, bạn có thể tập tất cả các bài tập cổ tay, bao gồm gập cổ tay, duỗi cổ tay, xoay tròn và tập tăng sức cơ.

- Khi có triệu chứng chèn ép dây thần kinh giữa, phải hạn chế gập cổ tay vì có thể làm gia tăng chèn ép thần kinh giữa. Lúc này, chỉ nên tập trung vào các động tác duỗi cổ tay và tăng sức cơ.

- Sau phẫu thuật, vùng ống cổ tay thường bị sưng, phù nề, bạn chỉ nên tập giãn cơ nhẹ nhàng. Sau khi giảm sưng mới chuyển sang tập tăng sức cơ.

Mỗi giai đoạn sẽ có một số bài tập khác nhau, cường độ tập cũng khác nhau.

2. Cần lưu ý gì khi tập luyện theo từng giai đoạn? 

Ở mỗi giai đoạn, người bệnh cần lưu ý những gì để việc tập luyện mang lại hiệu quả và an toàn, thưa BS? 

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời:

Các bài tập dự phòng thường có các động tác kéo căng, gập - duỗi - xoay cổ tay. Mỗi tuần chỉ cần tập 2-3 lần là đủ.

Giai đoạn có triệu chứng, các bài tập sẽ tập trung vào duỗi cổ tay để giảm tình trạng căng dây thần kinh giữa. Bên cạnh đó, có thể tập thêm bài tập cơ. Lưu ý, ở giai đoạn này, nếu cảm thấy đau nhiều hơn trong khi tập, phải nghỉ ngơi ngay.

Nếu cơn đau quá dữ dội, không nên tiếp tục tập luyện mà nên dùng thuốc giảm đau và đi khám bác sĩ ngay. Đó có thể là dấu hiệu cần xử trí gấp, ví dụ tình trạng chèn ép nặng. Nếu không mổ gấp, có thể bị teo cơ.

Ở vị trí mổ cổ tay, có thể sẽ bị phù nề, vì vậy không nên tập quá nhiều. Các bài tập nên nhẹ nhàng, chủ yếu là kéo giãn. Đến khi hết phù nề, mới từ từ tăng cường bài tập.

Giai đoạn có triệu chứng đau và giai đoạn sau mổ cần tập luyện thường xuyên hơn, khoảng 2-3 lần/ngày.

3. Nên tập luyện vào thời điểm nào trong ngày?

Bác sĩ có thể chia sẻ khung thời gian tập luyện hợp lý trong ngày?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời:

Tập luyện dự phòng cần tập tối thiểu 3 - 4 lần/tuần. Mỗi ngày có thể tập ít nhất 2 lần. 

Bác sĩ thường khuyên nên trải đều thời gian tập thay vì chỉ tập một lần vào cuối ngày. Những bài tập này có tác dụng giãn cơ và giúp thư giãn sau một ngày làm việc (gõ máy tính, cầm/xách vật nặng...), giúp hạn chế tình trạng viêm gân. Viêm gân có thể dẫn đến phù nề và chèn ép dây thần kinh.

Những trường hợp phải xách vật nặng thường xuyên hoặc lái xe nhiều giờ (cổ tay phải giữ một tư thế lâu) có thể tập 2 giờ/ lần. Các bài tập dự phòng cũng rất đơn giản, chỉ cần khoảng 5 phút mỗi lần.

Ở giai đoạn đã có dấu hiệu đau hoặc sau khi mổ, bắt buộc phải tập hằng ngày và có khung thời gian cố định. Bác sĩ thường khuyên tập 2 - 3 lần/ngày.

Bệnh nhân có thể phải đeo nẹp hoặc giảm cường độ công việc. Thời gian biểu tập luyện có thể được phân bố đều trong ngày, bao gồm: sau khi ngủ dậy, buổi trưa, và tối. Mỗi lần tập kéo dài khoảng 5 - 15 phút.

4. Khi triệu chứng thuyên giảm, có nên tiếp tục tập? 

Việc tập luyện này có thể duy trì lâu dài không, hay khi triệu chứng đã cải thiện thì không cần tập nữa, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời:

Các bài tập dự phòng nên duy trì suốt đời để giữ sức khỏe vùng cổ tay và giảm nguy cơ tái phát. 

Trong giai đoạn đau cấp hoặc sau mổ, thời gian tập kéo dài ít nhất 6-12 tuần. Bác sĩ chuyên khoa sẽ lên kế hoạch tập luyện tùy theo cường độ đau và mức độ phù nề của bệnh nhân. 

Sau khi triệu chứng đã thuyên giảm, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn quay lại kế hoạch dự phòng, giúp duy trì sức khỏe cổ tay lâu dài.

Bài tập phòng ngừa và cải thiện cơn đau hội chứng ống cổ tay

1. Kéo căng - duỗi cổ tay:

- Duỗi thẳng cánh tay, ngửa cổ tay lên.

- Tay còn lại nắm vào lòng bàn tay, kèo bàn tay về phía người.

- Giữ trong 10 giây và lặp lại với tay kia

- Thực hiện mỗi tay 3 lần.

2. Kéo căng - duỗi cổ tay (gập tay):

- Gập mu bàn tay lại

- Đặt tay đối diện lên mu bàn tay và ép về phía người

- Giữ trong 10 giây và lặp lại với tay kia

- Thực hiện mỗi tay 3 lần.

3. Xoay cổ tay:

- Đặt khuỷu tay vuông góc 90 độ

- Xoay cổ tay theo chiều kim đồng hồ 10 vòng

- Xoay cổ tay ngược chiều kim đồng hồ 10 vòng

- Lặp lại 3 lần.

4. Chắp tay:

- Chắp hai lòng bàn tay trước ngực, khuỷu tay ngang vai 

- Di chuyển cổ tay xuống dưới

- Giữ trong 10 giây sau đó thả lỏng

- Lặp lại 3 lần.