Hạ thân nhiệt là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử trí kịp thời

Hạ thân nhiệt là tình trạng thân nhiệt giảm xuống dưới 35°C, thấp hơn mức cần thiết để cơ thể duy trì hoạt động bình thường. Đây không chỉ là vấn đề gặp trong thời tiết lạnh mà có thể xảy ra ở bất cứ môi trường nào khiến cơ thể mất nhiệt nhanh hơn khả năng sinh nhiệt. Nếu không được xử trí kịp thời, hạ thân nhiệt có thể gây rối loạn nhịp tim, suy hô hấp và nguy hiểm đến tính mạng.

Vì sao bị hạ thân nhiệt?

Hạ thân nhiệt thường xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với môi trường lạnh trong thời gian dài. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:

• Thời tiết lạnh, gió mạnh hoặc mưa ướt: Khi quần áo không đủ ấm, cơ thể mất nhiệt nhanh chóng.

• Ngâm mình trong nước lạnh: Nước hút nhiệt khỏi cơ thể nhanh gấp 30 lần so với không khí, khiến thân nhiệt giảm nhanh.

• Người lớn tuổi và trẻ nhỏ: Hai nhóm này có khả năng tự điều hòa thân nhiệt kém hơn nên dễ bị mất nhiệt.

• Tình trạng sức khỏe: Bệnh tuyến giáp, suy dinh dưỡng, đái tháo đường, nhiễm khuẩn nặng, hoặc sử dụng rượu bia khiến cơ thể khó giữ ấm.

• Thuốc và chất kích thích: Một số thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm làm giảm khả năng nhận biết lạnh, dẫn đến hạ thân nhiệt mà người bệnh không hay biết.

• Tai nạn, mất ý thức: Người bị tai nạn giao thông, chấn thương, ngất xỉu ngoài trời lạnh dễ bị hạ thân nhiệt do nằm bất động trong môi trường lạnh.

Dấu hiệu nhận biết hạ thân nhiệt

Triệu chứng hạ thân nhiệt thường tiến triển từ nhẹ đến nặng. Việc nhận biết sớm giúp hạn chế biến chứng nguy hiểm.

Hạ thân nhiệt nhẹ (32–35°C):

Run rẩy liên tục
Da lạnh, tái
Nhịp tim và nhịp thở tăng nhẹ
Mệt mỏi, mất tập trung, nói chuyện chậm
Cảm giác tê bì tay chân

Hạ thân nhiệt trung bình (28–32°C):

Run rẩy giảm hoặc ngừng run
Lú lẫn, mất định hướng
Mất phối hợp vận động, đi loạng choạng
Da xanh tím, lạnh buốt
Nhịp tim chậm dần

Hạ thân nhiệt nặng (<28°C):

Mất ý thức
Đồng tử giãn
Nhịp tim yếu hoặc không bắt được
Ngừng thở
Nguy cơ ngừng tim rất cao

Đây là cấp cứu khẩn cấp, cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay lập tức.

Xử trí hạ thân nhiệt đúng cách

Việc sơ cứu đúng phương pháp có thể cứu sống bệnh nhân. Nguyên tắc quan trọng nhất: Làm ấm từ từ, đúng cách và đảm bảo an toàn.

1. Đưa bệnh nhân khỏi môi trường lạnh

- Chuyển vào nơi kín gió, khô ráo.

- Nếu quần áo ướt, thay bằng quần áo khô và ấm.

- Che phủ bằng chăn ấm, đặc biệt là vùng ngực, cổ, đầu - những nơi mất nhiệt nhanh nhất.

2. Làm ấm cơ thể từ từ

- Chườm ấm vào ngực, nách, bẹn. Tuyệt đối không dùng nước nóng hoặc túi chườm quá nóng vì có thể gây bỏng hoặc làm tụt huyết áp đột ngột.

- Nếu bệnh nhân tỉnh, cho uống nước ấm, không dùng rượu bia hoặc thức uống chứa caffeine.

- Không xoa bóp mạnh tay chân vì có thể khiến máu lạnh dồn về tim, gây rối loạn nhịp.

3. Theo dõi liên tục

- Quan sát nhịp thở, nhịp tim và mức độ tỉnh táo.

- Nếu bệnh nhân ngừng thở hoặc ngừng tim, tiến hành hồi sức tim phổi và gọi cấp cứu ngay.

4. Đưa đến cơ sở y tế

Ngay cả khi bệnh nhân đã ấm hơn, họ vẫn cần được kiểm tra. Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ dùng các phương pháp làm ấm chủ động như truyền dịch ấm, làm ấm đường thở hoặc hồi sức tích cực nếu cần.