Hạ sốt và xông hơi khi điều trị COVID-19 theo Đông - Tây y kết hợp

1. Sốt do COVID-19 khác biệt như thế nào so với cảm mạo?

Với những người mắc COVID-19, tình trạng sốt thường đến nhanh, khiến người bệnh mệt mỏi. Theo y học cổ truyền, sốt như vậy là do đâu, và có khác gì với cảm mạo thông thường không ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay - Chủ tịch Hội Đông - Tây y kết hợp TPHCM trả lời: Theo y học cổ truyền, sốt được hiểu bằng thuật ngữ là phát nhiệt tức là trong cơ thể sẽ bộc lộ ra bên ngoài một phản ứng.

Theo tây y sốt là phản ứng tốt của cơ thể. Khi hệ miễn dịch tự nhiên tốt thì bất kỳ một vi sinh vật xâm phạm vào cơ thể sẽ phản ứng lại bằng cách sốt.

Đối với y học cổ truyền, sốt do COVID là phát nhiệt do cảm. Biểu hiện sốt của COVID-19 do cảm phong nhiệt nhiều hơn.

Còn cảm phong hàn (hay cảm mạo) thông thường sẽ sốt nhẹ dưới 38 độ kèm theo lạnh và sợ lạnh.

Riêng cảm phong nhiệt thường hay xuất hiện trong các trường hợp của cúm với biểu hiện sốt, sốt cao và vã mồ hôi.

Sốt do COVID bắt nguồn từ virus SARS-CoV-2 xâm nhập vào cơ thể và sản sinh các thành phần gây viêm nhiễm. Phản ứng viêm sẽ gây ra sốt và thường là sốt cao trên 38,5 độ đến 39 độ thậm chí là 40 độ.

Sốt do cúm sẽ kèm theo đau nhức cơ thể. Nhưng sốt do COVID có biểu hiện nghẹt mũi, chảy nước mũi, mất mùi, mất vị, ho, ho đờm rất nhiều.

Đó là sự khác biệt giữa sốt do cảm mạo thông thường và sốt do cúm hoặc do COVID.  

2. Đông y điều trị khi sốt như thế nào?

Nhiều người bệnh COVID-19 khi điều trị bằng phương pháp hạ sốt theo Đông y là như thế nào ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Đối với y học cổ truyền, khi điều trị sẽ không có khái niệm sốt do COVID mà chỉ có khái niệm về các giai đoạn của nhóm tà khí. Tất cả những gì thuộc về môi trường bên ngoài tấn công vào cơ thể được gọi tà khí.

Khi cơ thể có khả năng kháng lại bệnh tật hay có sức đề kháng sẽ được gọi là chính khí.

Như vậy khi tà khí tấn công sẽ chia làm nhiều giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên là mới xâm nhập ở bên ngoài của hệ hô hấp trên.

Sau đó vào tới khí phận sẽ bắt đầu có biểu hiện sốt, ho nhiều, khó thở.

Khi bắt đầu vào tới huyết phận thì sẽ có hướng điều trị khác.

Và các phương pháp điều trị ở mỗi giai đoạn thông thường sẽ sử dụng thuốc và xoa bóp bấm huyệt, châm cứu. Thuốc là những dạng kháng viêm, kháng sinh và có thuốc hạ sốt trong việc điều trị.

3. Đang bị sốt do COVID-19 có nên uống trà gừng?

Nhiều người uống trà gừng cho ra mồ hôi để giải cảm. Cách này có áp dụng cho người bị sốt do COVID-19 được không ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Trong dân gian không phải chỉ uống trà gừng mà có thể dùng phương pháp xông để giải cảm.

Cảm phong hàn (cảm mạo thông thường) có thể dùng phương pháp dân gian trên.

Còn nếu cảm phong nhiệt, cúm hoặc COVID thì cần cẩn trọng khi xông.

Sốt cao trên 38,5 độ thì chúng ta hay xông lá bạc hà, tía tô, sả, gừng giúp ra mồ hôi để hạ nhiệt.

Nhưng cúm hay cảm phong nhiệt khi sốt cao sẽ làm mất nước rất nhiều.

Xông hơi sẽ làm mất nước, cơ thể sẽ cạn kiệt về tân dịch dẫn đến sức đề kháng giảm đi rất nhiều. Do đó, tuyệt đối không nên xông khi sốt cao.

Đối với trà gừng khi bị cúm hay sốt cao có thể uống vì làm ấm hệ tiêu hóa. Trà gừng để hỗ trợ cơ thể, không phụ thuộc vào gừng để hạ sốt.

4. Cách xông hơi đúng khi bị sốt

Đâu là cách xông hơi đúng, tránh tình trạng “sốt đã mệt lại càng mệt thêm”?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Khi nhiệt độ cơ thể dưới 38 độ có sốt nhẹ, sợ lạnh thì nên xông hơi hoặc có thể xông hơi nếu sốt nhẹ, không ra mồ hôi, không sợ lạnh

Nhưng nhiệt độ cơ thể từ 38 độ trở lên nếu không ra mồ hôi hoặc sốt càng ngày càng tăng thì không nên xông hơi.

Có thể đi xông ở các cơ sở như xông hơi nước hoặc xông khô. Nếu xông ở nhà, nồi xông bao gồm thành phần như lá có tinh dầu, sả, gừng hay vỏ bưởi, vỏ cam, vỏ chanh và xông tối đa từ 5 đến 10 phút và không nên xông lâu. Xông lâu sẽ làm mất nước, khi mất nước thì cơ thể sẽ rất mệt mỏi.

5. Bị sốt do COVID-19 có nên uống nước thanh nhiệt, cam thảo hay không?

Khi bản thân bị sốt do COVID-19 thì với những bài thuốc dân gian về loại nước thanh nhiệt, nước cam thảo thì có nên áp dụng hay không và dùng như thế nào là đúng ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Những loại nước thanh nhiệt thì tuyệt đối không nên sử dụng khi bị sốt do COVID-19. Cam thảo là một dược liệu như một sứ dược trong bài thuốc.

Sứ có nghĩa là giúp điều hòa các vị thuốc lại với nhau và đưa thuốc đến mục đích chữa bệnh hiệu quả.

Tuy nhiên nếu cơ địa không phù hợp hoặc đang có bệnh thì cam thảo sẽ trở thành độc dược. Nhất là người bị bệnh thận mạn hoặc suy thận thì không nên uống.

Việc bù nước tốt nhất nên dùng nước ấm (nước lọc nấu chín để nguội). Nước ấm khoảng 40 độ C thì tốt cho cơ thể.

Có thể dùng nước chanh pha với mật ong, nước cam, nước bưởi hay các nước lá để uống. Và những loại nước trái cây cần uống một liều lượng vừa phải từ 1-2 ly là tối đa, không nên dùng nước trái cây thay nước.

6. Người cao tuổi bị sốt do COVID-19 cần dùng thuốc hay xông lá?

Đối với người cao tuổi, người có bệnh nền - nếu bị sốt do COVID-19 thì việc dùng thuốc hay xông lá phải cẩn trọng như thế nào?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Đối tượng người cao tuổi từ 65 tuổi trở lên là những đối tượng có hệ miễn dịch suy giảm. Các triệu chứng sốt của người lớn tuổi thường không biểu hiện ra ngoài nhưng rất dễ chuyển biến nặng.

Do đó, chế độ ăn uống hàng ngày cần đủ chất dinh dưỡng, uống nước đủ và luôn luôn dùng nước ấm, ngủ đủ giấc.

Đồng thời sử dụng các thành phần vitamin nhất là vitamin C để hỗ trợ cho hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn

Người cao tuổi nếu cảm có kèm theo sợ lạnh hay không ra mồ hôi thì có thể xông hơi.

Xông hơi ở vùng trên để vùng mũi, họng được thông thoáng, đồng thời khi hít vào các thành phần tinh dầu của lá cây cũng có lợi cho hệ hô hấp.

7. Khi có thuốc SunKovir thì có cần dùng thêm các biện pháp xông hơi?

Năm 2023, SunKovir - thuốc y học cổ truyền điều trị COVID-19, cúm mùa và các bệnh do virus hô hấp khác tại Việt Nam được Bộ Y tế cấp phép lưu hành. Nếu người bệnh mua thuốc này thì có cần dùng thêm các biện pháp hạ sốt, xông hơi bằng thảo dược nữa không ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Khi có nghiên cứu khoa học về các loại thuốc y học cổ truyền điều trị COVID-19, cúm mùa và các bệnh do virus hô hấp khác thì không nên mua dự trữ thuốc và không tự ý sử dụng thuốc vì cơ địa mỗi người khác nhau. Do đó, nên gặp bác sĩ để được khám và chỉ định thì mới dùng thuốc.

Bên cạnh đó, cần chú ý những phương pháp dân gian. Nếu sốt mà do cúm hay do COVID sẽ dễ làm mất nước, mất tân dịch. Khi đó ngoài uống đủ nước thì có cháo cảm. Trong cháo cảm sẽ có gừng giúp tiêu thực và hạ sốt nhẹ.

8. Khi sốt để cho cơ thể tự chiến đấu với virus và tự hết có thực sự đúng?

Có nhiều người tin rằng “sốt là cách cơ thể tự chiến đấu với virus, không nên can thiệp sớm”, không cần uống thuốc hạ sốt để cho cơ thể tự hết. Quan điểm này đúng hay sai? Và cách nhìn của Đông y về việc “cho sốt tự lui” ra sao ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: “Sốt là cách cơ thể tự chiến đấu với virus, không cần uống thuốc hạ sốt để cho cơ thể tự hết” là cách nghĩ không đúng.

Phương pháp tự nhiên giúp cho cơ thể đào thải tất cả những virus, vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể là điều tốt. Nhưng phải có những giải pháp để hỗ trợ hoạt động của cơ thể đẩy lùi bệnh. Đây là cơ chế của y học cổ truyền.

Đối với tây y có thuốc “trúng đích” như thuốc kháng sinh hay COVID thì dùng thuốc để góp phần chống viêm. Còn đông y sẽ làm cho những bộ phận cơ thể mắc bệnh có sức đề kháng mạnh lên, đẩy lùi bệnh tật ra ngoài.

Phương pháp đông y hay dùng đó là nâng chính khí lên để đẩy lùi tà khí ra ngoài bằng cơ chế chống viêm hoặc kháng sinh.

Do đó, cần kết hợp Đông Tây y với nhau bằng cách dựa vào việc theo dõi, đánh giá, chẩn đoán để biết rằng cơ thể đã khỏe và đáp ứng được dược liệu. Nếu không đáp ứng được dược liệu cần phải sử dụng thuốc y học hiện đại để hỗ trợ giúp cho cơ thể luôn khỏe mạnh.