Giảm cân bị rụng tóc: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

1. Đặc điểm nổi bật của việc rụng tóc trong quá trình giảm cân

Giảm cân bị rụng tóc thường là dạng nào và có những đặc điểm gì nổi bật, thưa bác sĩ?

BS Phạm Thị Thục Anh - Phòng khám Y khoa Medfit trả lời:

Chu kỳ phát triển của tóc gồm ba giai đoạn:

- Giai đoạn anagen (giai đoạn mọc dài): Đây là giai đoạn tóc phát triển, kéo dài từ 2 đến 7 năm.

- Giai đoạn catagen (giai đoạn thoái triển): Tóc ngừng phát triển và bắt đầu chuyển sang giai đoạn rụng, kéo dài khoảng 2–3 tuần.

- Giai đoạn telogen (giai đoạn nghỉ): Kéo dài khoảng 3–4 tháng. Sau đó, sợi tóc sẽ rụng đi và được thay thế bằng một sợi tóc mới.

Mỗi sợi tóc sẽ có chu kỳ phát triển riêng biệt. Tuy nhiên, khi cơ thể trải qua một sự thay đổi lớn như giảm cân nhanh, chu kỳ này có thể bị xáo trộn. 

Kết quả là nhiều sợi tóc đồng loạt chuyển sang giai đoạn nghỉ (telogen), dẫn đến rụng hàng loạt sau vài tuần - gọi là rụng tóc telogen. Như vậy, rụng tóc trong quá trình giảm cân thường là rụng tóc telogen.

2. Triệu chứng đặc trưng của rụng tóc telogen

Triệu chứng của rụng tóc telogen là gì và làm sao để nhận biết?

BS Phạm Thị Thục Anh trả lời:

Rụng tóc telogen là dạng rụng tóc phổ biến xảy ra sau khi cơ thể trải qua stress như giảm cân nhanh, ăn kiêng nghiêm ngặt hoặc thiếu hụt dinh dưỡng.

Rụng tóc telogen thường lan tỏa khắp da đầu, không khu trú từng mảng. Da đầu vẫn bình thường, không viêm hay tổn thương.

Người bệnh thường phát hiện tóc rụng nhiều bất thường khi gội, chải hoặc vuốt nhẹ - có thể lên đến 300–500 sợi/ngày (trong khi bình thường chỉ khoảng 50–100 sợi).

Dù không gây hói từng mảng, nhưng tóc thưa rõ ở ngôi và đỉnh đầu khiến nhiều người lo lắng, ảnh hưởng đến tâm lý và thẩm mỹ trong quá trình giảm cân.

3. Rụng tóc khi giảm cân sẽ kéo dài bao lâu?

Tình trạng rụng tóc này kéo dài bao lâu? Tóc có mọc lại không, thưa bác sĩ?

BS Phạm Thị Thục Anh trả lời:

Rụng tóc telogen do giảm cân không phải là rụng tóc vĩnh viễn.

Thông thường, tóc sẽ mọc lại sau khoảng 3–6 tháng khi cơ thể đã thích nghi và nguyên nhân gây rụng tóc được khắc phục.

Tốc độ rụng sẽ giảm dần và hiếm khi vượt quá 50% tổng lượng tóc. Đây là hiện tượng nhất thời và hoàn toàn có khả năng hồi phục nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách. 

4. Vì sao giảm cân lại gây rụng tóc? 

Nhiều người cho rằng việc nhịn ăn, cắt giảm khẩu phần trong quá trình giảm cân sẽ dẫn đến thiếu dinh dưỡng và gây rụng tóc. Nhận định này có đúng không và vì sao khi giảm cân tóc lại dễ rụng hơn?

BS Phạm Thị Thục Anh trả lời:

Giảm cân cấp tốc hoặc thiếu kiểm soát dễ gây rụng tóc vì nhiều lý do:

- Thiếu hụt dinh dưỡng: Các chế độ ăn quá khắt khe dễ khiến cơ thể thiếu protein, vitamin và khoáng chất - những thành phần thiết yếu cho tóc.

- Stress thể chất và tinh thần: chế độ ăn nghiêm ngặt hoặc tập luyện cường độ cao, có thể gây căng thẳng, làm tăng nguy cơ rụng tóc do nhiều nang tóc chuyển sang giai đoạn telogen sớm.

- Rối loạn nội tiết tố: Giảm cân nhanh có thể gây mất cân bằng hormone, ảnh hưởng đến chu kỳ mọc tóc.

- Tập luyện cường độ cao liên tục: Dù vận động có lợi cho sức khỏe, nhưng nếu tập luyện quá sức mà không có thời gian phục hồi sẽ gây stress và ảnh hưởng đến nội tiết tố, từ đó gián tiếp gây rụng tóc.

Vì vậy, để giảm cân an toàn và duy trì mái tóc khỏe mạnh, cần có chế độ ăn cân đối, nghỉ ngơi hợp lý và luyện tập vừa phải, tránh gây sốc sinh lý cho cơ thể.

5. Không phải ai giảm cân cũng bị rụng tóc

Có phải ai giảm cân cũng bị rụng tóc, hay chỉ một số trường hợp đặc biệt?

BS Phạm Thị Thục Anh trả lời:

Không phải ai giảm cân cũng bị rụng tóc. Theo kinh nghiệm tại phòng khám Medfit, chúng tôi đã điều trị thành công cho nhiều trường hợp giảm cân mà không ghi nhận tình trạng rụng tóc.

Điều này có được là nhờ quá trình giảm cân được thực hiện đúng theo các khuyến cáo khoa học, tốc độ giảm cân hợp lý và bệnh nhân được theo dõi sát sao qua các buổi tái khám hàng tuần.

Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Da liễu năm 2024 cho thấy: nếu giảm khoảng 15,2% trọng lượng cơ thể với tốc độ 3,5kg/tháng thì nguy cơ rụng tóc telogen tăng rõ rệt, đặc biệt ở phụ nữ lớn tuổi.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nguyên nhân giảm cân dù là chủ động hay do bệnh lý đều có thể gây rụng tóc ở mức độ tương tự, nếu tốc độ giảm cân quá nhanh hoặc không được kiểm soát. Điều này cho thấy các đối tượng nhạy cảm như phụ nữ và người lớn tuổi cần đặc biệt cẩn trọng khi lập kế hoạch giảm cân.

6. Những vitamin và khoáng chất nào thiếu hụt dễ gây rụng tóc khi ăn kiêng?

Khi giảm cân và cắt giảm thực phẩm hằng ngày, những nhóm vitamin và khoáng chất nào dễ bị thiếu hụt và làm tăng nguy cơ rụng tóc?

BS Phạm Thị Thục Anh trả lời:

Khi ăn kiêng, nếu không cân đối sẽ thiếu hụt các dưỡng chất sau - đều rất quan trọng cho tóc: 

- Protein: Thành phần chính cấu tạo sợi tóc. Thiếu protein khiến các nang tóc không thể sản xuất đủ keratin, một loại protein quan trọng tạo nên cấu trúc tóc. Protein có nhiều trong thịt, cá, trứng, đậu và các loại đậu lăng.

- Sắt: Cung cấp oxy đến nang tóc. Thiếu sắt tóc sẽ yếu và dễ rụng. Thực phẩm giàu sắt gồm thịt đỏ, rau bina, đậu đỗ.

- Kẽm: Duy trì tuyến dầu quanh nang tóc, phục hồi mô tóc. Thiếu kẽm làm tóc khô xơ, dễ gãy rụng. Nguồn kẽm tốt gồm các loại hạt, ngũ cốc nguyên cám và sản phẩm từ sữa.

- Vitamin B7 (Biotin): Hỗ trợ tổng hợp keratin, giúp tóc và móng chắc khỏe. Có trong trứng, các loại hạt và khoai lang.

- Vitamin D: Góp phần hình thành nang tóc mới. Thiếu vitamin D có thể khiến tóc mỏng và rụng. Ngoài ánh nắng mặt trời, vitamin D còn có trong cá béo, sữa, hoặc viên bổ sung.

7. Người bị rụng tóc khi giảm cân nên làm gì để cải thiện?

Khi đang trong quá trình giảm cân nhưng gặp tình trạng rụng tóc, chúng ta nên làm gì để cải thiện? 

BS Phạm Thị Thục Anh trả lời:

Để khắc phục rụng tóc và giảm cân an toàn, cần điều chỉnh kế hoạch giảm cân theo hướng khoa học và bền vững như sau:

- Ăn uống cân đối: Đảm bảo đủ protein (khoảng 1,2g/kg cân nặng/ngày) như thịt nạc, trứng, cá, đậu phụ. Bổ sung rau củ, trái cây và chất béo lành mạnh để cung cấp vitamin và khoáng chất cần thiết cho tóc.

- Giảm cân từ từ: Tốc độ giảm cân lý tưởng là 0,5–1 kg/tuần. Việc giảm cân quá nhanh có thể tạo cú sốc sinh lý, rối loạn chuyển hóa và chu kỳ mọc tóc.

- Uống đủ nước: Nước giúp da đầu đủ ẩm, hỗ trợ vận chuyển dưỡng chất đến nang tóc hiệu quả hơn.

- Quản lý stress và ngủ đủ giấc: Căng thẳng và thiếu ngủ kéo dài là yếu tố góp phần rụng tóc. Cần áp dụng các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền, đi bộ nhẹ nhàng để giảm áp lực tinh thần trong quá trình giảm cân.

- Chăm sóc tóc nhẹ nhàng: Tránh nhiệt độ cao (uốn, duỗi, sấy), tránh buộc tóc quá chặt hay dùng hóa chất mạnh. Nên sử dụng dầu gội không chứa sulfate, dầu xả phù hợp, và lược răng thưa chải tóc để hạn chế gãy rụng.

- Bổ sung vi chất: Có thể tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để dùng thêm viên uống tổng hợp chứa vitamin và khoáng chất thiết yếu cho tóc. Một số sản phẩm từ thực vật cũng có tác dụng hỗ trợ mọc tóc.

8. Phân biệt rụng tóc do giảm cân và do bệnh lý

Khi nào rụng tóc trong quá trình giảm cân là sinh lý, và khi nào cần đi khám vì nghi ngờ bệnh lý?

BS Phạm Thị Thục Anh trả lời:

Trong quá trình giảm cân mà gặp tình trạng rụng tóc, điều đầu tiên cần làm là điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi và kiểm soát stress. 

Tuy nhiên, nếu rụng tóc kéo dài trên 6 tháng và không có dấu hiệu cải thiện, người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết.

Một số dấu hiệu cảnh báo rụng tóc bệnh lý gồm: 

- Rụng tóc từng mảng rõ rệt, để lộ vùng da đầu trống trắng (khác với rụng tóc telogen thường lan tỏa toàn đầu).

- Da đầu ngứa, đỏ, viêm, tróc vảy.

- Tóc thưa dần ở đường ngôi hoặc đỉnh đầu.

- Có tiền sử bệnh lý nội tiết, tự miễn hoặc đang dùng thuốc ảnh hưởng đến nang tóc.

Ngoài ra, sụt cân dù không ăn kiêng cũng cần được kiểm tra y tế vì có thể liên quan đến các bệnh lý như rối loạn tuyến giáp gây rụng tóc.

Bác sĩ sẽ thăm khám, chỉ định xét nghiệm phù hợp và đưa ra hướng điều trị chính xác nếu rụng tóc do nguyên nhân bệnh lý.