Dinh dưỡng cho người bệnh xơ gan: nên ăn gì, kiêng gì?

Người bệnh xơ gan, xơ gan cổ trướng hoặc xơ gan kèm đái tháo đường sẽ có những lưu ý trong chế độ ăn khác nhau. Nên tuân thủ tư vấn của chuyên gia dinh dưỡng, lựa chọn các thực phẩm phù hợp để hạn chế các biến cố không mong muốn xảy ra.

I. Người bệnh xơ gan nên ăn uống thế nào?

a. Nguyên tắc chung (áp dụng cho hầu hết bệnh nhân xơ gan)

- Tuyệt đối không uống rượu

- Nên ăn ít nhất 4 bữa trong ngày (3 bữa ăn chính, 1-2 bữa ăn phụ), trong đó duy trì bữa ăn phụ vào buổi tối (khoảng 8-9 giờ tối) với thức ăn nhẹ hay thức uống, sữa có hàm lượng cao chất BCAA (acid amin phân nhánh) là quan trọng, vì sẽ tốt cho gan và cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng.

- Ăn chất tinh bột đường (cơm, bún, miến...) nhiều hơn so với bình thường sẽ giúp gan dự trữ lại nguồn năng lượng bị hao hụt trong ngày (trừ trường hợp đái tháo đường).

- Lượng đạm (thịt, cá, đậu hũ...) cần ăn trong ngày cũng tương tự lúc bình thường: 80 - 100g cá (không tính xương), thịt nạc hoặc đậu hũ cho mỗi bữa ăn. Đạm từ cá và sữa có lợi cho người bệnh gan vì dễ tiêu hóa.

- Không cần giảm béo nhiều, ăn lượng vừa phải vì chất béo giúp hấp thu nhiều vitamin (A, D, E, K) và tham gia rất nhiều các hoạt động chức năng của cơ thể (tái tạo lại tế bào, miễn dịch, đông máu...). Chỉ ăn ít trong trường hợp khó tiêu hay vàng da ứ mật. Nên ăn chất béo từ cá (cá thu, trích, thu, ngừ hoặc cá hồi) và từ các loại dầu ăn.

- Hạn chế (cữ) thức ăn nhiều cholesterol, mỡ động vật (mỡ heo, bò, nội tạng hoặc da heo, gà, vịt).

- Tăng cường chất khoáng, chất xơ và vitamin từ rau, củ và trái cây tươi: 100 - 120g rau, củ cho mỗi bữa ăn, trái cây 200 - 300g trong ngày.

b. Riêng trong trường hợp xơ gan cổ trướng, cần lưu ý thêm

- Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày (4-6 bữa ăn), trong đó nên duy trì bữa ăn tối với sữa giàu BCAA rất cần thiết.

- Ăn đầy đủ dinh dưỡng như người bình thường. Trong trường hợp vàng da ứ mật cần giảm lượng béo (dầu, mỡ) có trong khẩu phần ăn.

- Trong tuần thường xuyên ăn đạ.m từ cá hay đạm thực vật như các loại đậu, đậu hũ.

- Ăn lạt (nêm ít hơn 1 muỗng cà phê muối gạt ngang cho cả ngày), hoặc hạn chế nêm nước mắm, bột ngọt hoặc bột canh hay hạt nêm. Không chấm thêm muối khi ăn trái cây. Không ăn hoặc ăn rất ít những thức ăn đóng hộp, thức ăn chế biến sẵn và những thức ăn bán ở các hàng ăn vì chúng chứa nhiều muối và nhiều bột ngọt.

- Lượng dịch (nước) trong ngày tùy thuộc vào mức độ phù, báng bụng hoặc chức năng thận, cần được hướng dẫn của bác sĩ.

c. Trường hợp bệnh kèm đái tháo đường, cần lưu ý thêm

- Ăn bớt lượng chất tinh bột đường (cơm, xôi, bánh mì, bánh phở, khoai tây...): thường 1 chén cơm lưng cho mỗi bữa ăn hoặc 1 ổ bánh mì nhỏ hoặc 1 chén bánh phở...

- Nên ăn gạo ít chà xát hay gạo lức để tăng cường chất xơ.

- Hạn chế ăn trái cây ngọt (sầu riêng, xoài chín, mít, nho ngọt, chuối...) thay vào đó có thể ăn 100.

- 120g cho 1 lần, ăn 2 lần trong ngày một trong các loại như táo, lê, dâu tây, mận chua.

- Trong trường hợp khó kiểm soát đường huyết, tốt nhất cần được tư vấn của các chuyên gia dinh dưỡng.

d. Trong trường hợp lơ mơ hoặc hôn mê

- Bệnh nhân phải được điều trị trong bệnh viện

- Tùy tình trạng bệnh lý bác sĩ sẽ đưa ra phương thức dinh dưỡng bệnh nhân phù hợp, có thể đặt ống thông qua mũi tới dạ dày để nuôi ăn hoặc truyền chất dinh dưỡng trực tiếp vào máu.